2016 წლიდან აზერბაიჯანი იღებს სტრატეგიულ საგზაო რუკას, რომელიცმიმართულია მდგრად განვითარებაზე, რომელიც აერთიანებს საშუალო დაგრძელვადიან მიზნებს. ზოგადი პროგრამული დოკუმენტი „აზერბაიჯანი2020-მომავლის ხედვა“ გამოხატავს ეკონომიკაში გარემოსდაცვითი პრობლემების ინტეგრირების, დაბინძურების შემცირების, ბუნებრივი რესურსების დაცვის, განახლებადი ენერგიის წყაროების გამოყენების და ენერგოეფექტურობის გაზრდის მიზანს.

„მწვანე ენერგიით“ ვაჭრობის ზრდის გათვალისწინებით, ერთი მხრივ, აზერბაიჯანსა და საქართველოს, მეორე მხრივ, ევროპას შორის, განახლებადი ენერგიის წარმოებისთვის არსებული შესაძლებლობების გამოყენება უფრო გადამწყვეტია, ვიდრე ოდესმე.

აზერბაიჯანმა, საქართველომ, რუმინეთმა და უნგრეთმა ხელი მოაწერეს სტრატეგიული პარტნიორობის შეთანხმებას "მწვანე ენერგიის" განვითარებისა და გადაცემის სფეროში, რამაც საფუძველი ჩაუყარა ოთხ ქვეყანას შორის თანამშრომლობას შავი ზღვის აუზში ეროვნული დარეგიონული ენერგეტიკული უსაფრთხოების განმტკიცებაში, მიწოდების წყაროების დივერსიფიკაციისა და კასპიის ზღვის განახლებადი ენერგიის წარმოების შესაძლებლობების კაპიტალიზაციაში.

გლობალური კარიბჭის საბჭოს პირველი შეხვედრა გაიმართა 2022 წლის 11 დეკემბერს, ევროკომისიის პრეზიდენტთან ურსულა ფონ დერ ლაიენთან, უმაღლეს წარმომადგენელთან/ვიცე-პრეზიდენტთან ჯოზეფ ბორელთან, კომისარებთან ოლივერ ვარჰელისთან და ჯუტა ურპილაინენთან ერთად.

Global Gateway-ის მთავარი მიზანია გაზარდოს საინვესტიციო კავშირებიისეთ სფეროებში, როგორიცაა განათლება, კვლევა და ჯანმრთელობა ციფრულ, ენერგეტიკულ, სატრანსპორტო და კლიმატთან დაკავშირებულ სექტორებში სუფთა და უსაფრთხო სისტემების შემუშავებით. Global Gateway, რომელიც აპირებს გადალახოს მრავალი ხარვეზი ციფრულ ტექნოლოგიებში, ენერგეტიკასა და სატრანსპორტო ქსელებში, აღწევსთავის მიზნებს პარტნიორ და მოსაზღვრე ქვეყნებში სამი ძირითადი ეკონომიკური საინვესტიციო ინიციატივით. პირველ კონფერენციაზე წარმოდგენილი იყო ოთხი ძირითადი ინიციატივა. ერთ-ერთი მათგანია „შავი ზღვის წყალქვეშა საკაბელო პროექტი“, სტრატეგიული შავი ზღვისწყალქვეშა ელექტროენერგიის კავშირი საქართველოსა და ევროკავშირს შორის, რომელიც ხელს შეუწყობს ურთიერთმდგრადობას და ასევე საშუალებას მისცემს განახლებადი ენერგიის ექსპორტს სამხრეთ კავკასიიდან ევროპაში.

1 პროექტზე დაყრდნობით, ევროკავშირმა გამოაცხადა, რომ გამოყოფს 17 მილიარდ ევროს აღმოსავლეთ პარტნიორობის ეკონომიკური დასაინვესტიციო გეგმისთვის, ასევე 2,3 მილიარდ ევროს პროექტის განსახორციელებლად, რომელიც მიზნად ისახავს შავი ზღვის სტრატეგიული წყალქვეშა ელექტრო კაბელის მშენებლობას საქართველოსა დაევროკავშირს შორის.

2 ელექტროგადამცემი ხაზი დააკავშირებს საქართველოს და მთელ სამხრეთ კავკასიას რუმინეთთან, რაც საშუალებას მისცემს მწვანე ენერგიის ექსპორტს ევროპაში და ასევე გააუმჯობესებს ორმხრივ მდგრადობას. ევროკავშირის სამეზობლო და გაფართოების საკითხებში კომისარმა ოლივერ ვარჰელიმ განაცხადა, რომ გეგმა მოიცავს სატრანსპორტო პროექტებს, მწვანე რკინიგზის მშენებლობას, ევროკავშირთან სავაჭრო კავშირების გაძლიერებას, ციფრულ საკომუნიკაციო პროექტებს, როგორიცაა ოპტიკურ-ბოჭკოვანი კაბელი შავიზღვის ქვეშ და დენის კაბელი.

3 რუმინეთი თანამშრომლობს საქართველოსთან და სხვა პარტნიორ ქვეყნებთან უამრავ ძირითად სტრატეგიულ ინიციატივაზე, მათ შორისელექტრო კაბელის განვითარებაზე, რომელიც აკავშირებს საქართველოსადა აზერბაიჯანს მწვანე ელექტრო დერეფნის მეშვეობით. პროექტი კასპიისზღვის რეგიონს შავ ზღვასთან და ევროკავშირთან დააკავშირებს.

რუმინეთი იწყებს საქართველოსთან შესაბამის სამუშაოებს შავ ზღვასა დაკასპიის ზღვას შორის სატვირთო დერეფნის შესაქმნელად.

4 საქართველოს სახელმწიფო ელექტროსისტემამ დაავალა საქართველო-რუმინეთის შავი ზღვის წყალქვეშა ურთიერთდაკავშირების საკაბელო პროექტის ტექნიკურ-ეკონომიკური დასაბუთება. პროექტს მსოფლიო ბანკიაფინანსებს.

5 ტექნიკურ-ეკონომიკურ შესწავლას საერთაშორისო ტენდერით შერჩეული იტალიური საკონსულტაციო ფირმა CESI განახორციელებს.

6 შავიზღვის წყალქვეშა საკაბელო პროექტი ითვალისწინებს მაღალი ძაბვის წყალქვეშა გადამცემი ქსელის მშენებლობას, რომელიც დააკავშირებს საქართველოსა და ევროპის ენერგეტიკულ ინფრასტრუქტურებს. თუ პროექტი განხორციელდება, 1195 კილომეტრიანი კაბელი (1100 კილომეტრიწყალქვეშ და 95 კილომეტრი ხმელეთზე) რუმინეთს დაუკავშირდება.

კავშირის ენერგეტიკული უსაფრთხოება დამოკიდებულია სამხრეთ გაზისდერეფნის გავლით კასპიის ზღვის რესურსებზე წვდომაზე და იგი დაინტერესებულია ენერგორესურსების შესაბამისი წყაროების დივერსიფიცირებით. ამ ასპექტში მთავარი ინიციატორი რუმინეთია.

ხელსაყრელი გეოპოლიტიკური მდებარეობისა და საკუთარი ნავთობისა დაგაზის საბადოების არსებობის გამო, ქვეყანა დროთა განმავლობაში ნაკლებად იქნება დამოკიდებული ენერგიის იმპორტზე. რუმინეთის 2016-2030 წლების სტრატეგიის მიხედვით, ნედლი ნავთობის მოპოვება სტაბილურად დაეცემა 2016 წლიდან და გაგრძელდება 2030-2050 წლებში.

7 ნავთობის ფასების შემცირების შანსი 2035 წლიდან იწყება. ანალოგიური ტენდენციაა გაზის წარმოებაშიც. შედეგად, სტრატეგიული გეგმისუპირველესი მიზანია შავი ზღვის შესაბამისი წყაროების დივერსიფიკაცია.

ამ კუთხით გადამწყვეტ როლს თამაშობს ალტერნატიული ენერგიის პროექტების დაგეგმვა და განხორციელება.საქართველოს პრემიერ-მინისტრის, ირაკლი ღარიბაშვილის თქმით, შავიზღვის წყალქვეშა დენის კაბელი მნიშვნელოვანია სხვადასხვა თვალსაზრისით. მისი თქმით, ეს პროექტი ხელს შეუწყობს განახლებადიენერგიის სექტორს და გააფართოვებს სატრანზიტო და სავაჭროპერსპექტივებს ევროკავშირსა და სამხრეთ კავკასიის რეგიონს შორის.

პრემიერ-მინისტრმა ასევე განაცხადა, რომ ამ პროექტის განხორციელებაგულისხმობს ევროპის სამხრეთ კავკასიის რეგიონის მთლიანობაშიგაერთიანებას და არა მხოლოდ საქართველოს, რუმინეთის, აზერბაიჯანისადა უნგრეთის.

8 აღსანიშნავია, რომ აზერბაიჯანის რესპუბლიკის, საქართველოს,რუმინეთისა და უნგრეთის მთავრობებს შორის „სტრატეგიული პარტნიორობის შესახებ შეთანხმება მწვანე ენერგიის განვითარებისა დაგადაცემის სფეროში“ გასულ წელს დამტკიცდა და აზერბაიჯანის რესპუბლიკის პრეზიდენტმა ილჰამ ალიევმა ხელი მოაწერა განკარგულებას ამის შესახებ. განკარგულების თანახმად, შეთანხმების ძალაში შესვლის შემდეგ, აზერბაიჯანის რესპუბლიკის ენერგეტიკის სამინისტრომ უნდაუზრუნველყოს მისი დებულებების შესრულება, ხოლო საგარეო საქმეთა სამინისტრომ უნდა აცნობოს საქართველოს, რუმინეთის და უნგრეთის მთავრობებს, რომ შიდა პროცედურებია საჭირო. ხელშეკრულების ძალაში შესვლა დასრულებულია. შემთხვევითი არ არის, რომ საქართველოს პრემიერ-მინისტრმა, ირაკლი ღარიბაშვილმა, რომელიც გასული წლის აპრილში იმყოფებოდა ოფიციალური ვიზიტით აზერბაიჯანში, ხაზი გაუსვა საქართველოსა და აზერბაიჯანის უზარმაზარ პოტენციალს, რათა უზრუნველყოს განახლებადი ენერგიით ევროკავშირი: „ჩვენ განვახორციელეთ ისტორიული მნიშვნელობის პროექტები.

საუკუნეები გაგრძელდება. ჩვენ ხშირად ვახსენეთ წინა პროექტები, რომლებიც განხორციელდა და ახლა წარმატებით მუშაობს.

საქართველო არის ძალიან საიმედო სატრანზიტო პარტნიორი ამმსხვილი პროექტების განსახორციელებლად. ჩვენ ვმუშაობთ და არ გავჩერდებით... საქართველოსა და აზერბაიჯანს აქვს დიდი პოტენციალი, მისცეს ევროპას მწვანე, განახლებადი ენერგია, რაც ძალიან მნიშვნელოვანია. პერსპექტიულია; ეს არის მომავალი დაორივე ქვეყანამ მეტი ინვესტიცია უნდა მოახდინოს ამ სფეროში…“

9 პროექტის განხორციელება ხელს შეუწყობს ევროპასა და სამხრეთ კავკასიაში ენერგეტიკული უსაფრთხოების გაძლიერებას, განახლებადი ენერგიის ინდუსტრიის ხელშეწყობას და განსაზღვრულ რეგიონებს შორის სატრანზიტო ვარიანტების გაფართოებას. ეს სამხრეთ კავკასიის ქვეყნებსა და რუმინეთს საშუალებას მისცემს ისარგებლონ გაზრდილი საექსპორტო შესაძლებლობებით და ელექტროენერგიით. ბოლო წლებში ინტერნეტის მოხმარების სწრაფი ზრდის გათვალისწინებით, ინტერნეტთან კავშირის მეტი წერტილის არსებობა განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია. ეს ინიციატივა განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია სამხრეთ კავკასიისთვის.

განხორციელების შემთხვევაში, ის მისცემს რეგიონს შესაძლებლობასგახდეს ციფრული ჰაბი, ასევე შეამციროს ენერგეტიკული დამოკიდებულება.

მასალა მომზადებულია აზერბაიჯანის საელჩოს მიერ