მთავრობის მიერ დაგეგმილი „განათლების რეფორმის“ პრობლემურ საკითხებზე „ინტერპრესნიუსი“, თსუ-ის ასისტენტ-პროფესორს, ნათია ფიფიას ესაუბრა.

- ქალბატონო ნათია, პარლამენტში ინპტერპელაციის წესით მისული პრემიერი ირაკლი კობახიძე დეპუტატებს ვრცლად ესაუბრა ქვეყანაში დაგეგმილ უმაღლესი განათლების რეფორმაზე.

საკითხი რომ საკმაოდ რთული და მრავალპლასტიანია პრემიერის გამოსვლამაც დაადასტურა. მიუხედავად იმისა, რომ ამ თემაზე პრემიერის მსჯელობა და დეპუტატებისთვის მიწოდებული ინფორმაცია საკმაოდ მოცულობითი იყო, პასუხგაუცემელი კითხვები მაინც დარჩა იმ თვალსაზრისით, რომ გაუგებარია თუ როგორ მოერგება არსებულ რეალობას რეფორმით გათვალისწინებული პრინციპი „ერთი ქალაქი ერთი ფაკულტეტი.“

ჩვენმა მკითხველმა რომ მეტი გაიგოს პრინციპზე „ერთი ქალაქი ერთი ფაკულტეტი“, ამ თემაზე კითხვას ასე დავსვამ - რამდენად არის შესაძლებელი გეოგრაფიული დეკონცენტრაცია, რასაც მთავრობა ისახავს მიზნად?

და კიდევ - რა გავლენას მოახდენს ამგვარი მიდგომა როგორც თბილისზე ისე რეგიონებზე?

- გეოგრაფიული დეკონცენტრაცია შესაძლებელია, თუმცა ძალიან დიდი თანხა დაჯდება, გარდა ამისა, დეკონცენტრაციას ექნება პოლიტიკურად მთავრობისთვის სასურველი და არასასურველი შედეგები.

პირველ რიგში დავსვამდი კითხვას - საიდან უნდა მოვიდეს ის ფინანსური რესურსი, რომლითაც ეს განხორციელდება? თუ სახელმწიფო უნივერსიტეტების სხვადასხვა ქალაქებში გადატანაზეა საუბარი, ეს ყველაფერი წესით სახელმწიფო ბიუჯეტიდან უნდა დაფინანსდეს. რეფორმა, რომელსაც მთავრობა ისახავს მიზნად, რეალურად ყველაზე ძვირი რეფორმაა.

თუ სახელმწიფო უნივერსიტეტების სხვადასხვა ქალაქებში გადატანაზეა საუბარი, ეს ყველაფერი წესით სახელმწიფო ბიუჯეტიდან უნდა დაფინანსდეს. რეფორმა, რომელსაც მთავრობა ისახავს მიზნად, რეალურად ყველაზე ძვირი რეფორმაა

სახელმწიფო ბიუჯეტი, ბუნებრივია, ეკონომიკის ზრდასთან ერთად იზრდება, მაგრამ არა იმდენად, რომ ამხელა ინფრასტრუქტურული განვითარების შესაძლებლობები ჰქონდეს.

უნივერსიტეტის ინფრასტრუქტურა მარტო შენობები ხომ არ არის, სასწავლო ფუნქციით გამოსაყენებელი ტექნიკააა, მათ შორის ტექნიკური დარგებისთვის საჭირო ულტრათანამედროვე ლაბორატორიები, რომლებიც კატასტროფულად ძვირი ღირს. ჩვენი ქვეყნის ეკონომიკის ფონზე, გეოგრაფიული დეკონცენტრაციის იდეის დევნაში შესაძლებელია რეფორმის შუა გზაში გავჩერდეთ. მეორეს მხრივ, თუ მართლაც განხორციელდა, ის იქონიებს გავლენას როგორც ეკონომიკაზე მოკლევადიან და გრძელვადიან პერსპექტივაში, ისე პოლიტიკურ პროცესებზეც.

გეოგრაფიული დეკონცენტრაციის იდეის დევნაში შესაძლებელია რეფორმის შუა გზაში გავჩერდეთ. მეორეს მხრივ, თუ მართლაც განხორციელდა, ის იქონიებს გავლენას როგორც ეკონომიკაზე მოკლევადიან და გრძელვადიან პერსპექტივაში, ისე პოლიტიკურ პროცესებზეც

სტუდენტების ვთქვათ 40% თუ არა თბილისში, არამედ ქუთაისში ან რუსთავში ჩააბარებს, თბილისს გამოაკლდება ამდენი ბინის დამქირავებელი, სხვადასხვა უნივერსიტეტის კორპუსების მიმდებარედ კაფეების ვიზიტორები, ნახევარ განაკვეთზე მომუშავე და კიდევ სხვა ეკონომიკურ აქტივობებში ჩართული სტუდენტები, მეორეს მხრივ, ეს რაოდენობა რუსთავს და ქუთაისს დაემატება.

იქ შესაბამისი ინფრასტრუტურა ჯერ არ არის მოწყობილი. თუ მომავალ წელსვე მოხდება ეს ცვლილება, გარკევული პერიოდი კრიზისიც იქნება სტუდენტებისთვის ყოფითი თვალსაზრისით.

პოლიტიკურ შედეგს რაც შეეხება, თუ მხოლოდ ერთ უნივერსიტეტს დარჩება თბილისში ისეთი ფაკულტეტები, რომლებიც სხვებთან შედარებით პოლიტიკურად აქტიურები არიან - ჰუმანიტარული, იურიდიული, სოციალურ და პოლიტიკურ მეცნიერებათა ფაკულტეტები, მით უფრო თუ მთავრობისადმი კეთილგანწყობილ უნივერსიტეტს თავისი აკადემიური შემადგენლობით, მაშინ თბილისი პროტესტების თვალსაზრისით ნაკლებად აქტიური იქნება.

თუ მხოლოდ ერთ უნივერსიტეტს დარჩება თბილისში ისეთი ფაკულტეტები, რომლებიც სხვებთან შედარებით პოლიტიკურად აქტიურები არიან - ჰუმანიტარული, იურიდიული, სოციალურ და პოლიტიკურ მეცნიერებათა ფაკულტეტები, მით უფრო თუ მთავრობისადმი კეთილგანწყობილ უნივერსიტეტს თავისი აკადემიური შემადგენლობით, მაშინ თბილისი პროტესტების თვალსაზრისით ნაკლებად აქტიური იქნება

მეორეს მხრივ, თუ სხვა ქალაქში მოხდა ამ ფაკულტეტების ხელისუფლებისადმი ოპოზიციურად განწყობილი უნივერსიტეტის ფარგლებში ფორმირება, იქნება ეს ქალაქი რუსთავი თუ თბილისი, იგი კონცენტრირებული წინააღმდეგობის კერა გახდება.

ეს დედაქალაქი არაა, ამიტომ იქ პოლიციური კონტროლიც კი შეიძლება არ იყოს ისეთი ძლიერი, ამიტომ შეიძლება პროტესტებმა უფრო თამამი და გეოგრაფიულად კონცენტრირებული ხასიათი მიიღოს. ფაქტია, პროტესტების დიდი ნაწილი მაინც სტუდენტების აქტივობაზეა დამყარებული.

ზოგიერთ ქვეყანაში, განსაკუთრებით ლათინურ ამერიკაში სტუდენტური გამოსვლების სიკვდილივით ეშინიათ. 2006 წელს ჩილეში „პინგვინთა რევოლუცია“ იყო, რომელიც საერთოდ აბიტურიენტებმა დაიწყეს, ეს თაობა სტუდენტობაში უაღრესად პოლიტიზირებული იყო - აპროტესტებდნენ განათლების სისტემის პრივატიზების მცდელობებს.

სხვათა შორის, მთავრობის დაგეგმილი რეფორმაც ჩემი აზრით, უფრო მემარჯვენე ხასიათს ატარებს - „ბიზნესი ბიზნესმა აკეთოსო“ საკმაოდ სიმპტომატური განაცხადი იყო, თუმცა. განხორციელების მექანიზმები უფრო მემარცხენე მიდგომისაა - ამდენი ფინანსური რესურსის დახარჯვა თუ განხორციელდა, ბიუჯეტის საკმაოდ თავნება განკარგვის მეშვეობით თუ მოხერხდება.

მთავრობის დაგეგმილი რეფორმაც ჩემი აზრით, უფრო მემარჯვენე ხასიათს ატარებს - „ბიზნესი ბიზნესმა აკეთოსო“ საკმაოდ სიმპტომატური განაცხადი იყო, თუმცა. განხორციელების მექანიზმები უფრო მემარცხენე მიდგომისაა - ამდენი ფინანსური რესურსის დახარჯვა თუ განხორციელდა, ბიუჯეტის საკმაოდ თავნება განკარგვის მეშვეობით თუ მოხერხდება

აქვე გეტყვით, ჩილეში მაშინ მანიფესტანტებმა მნიშვნელოვანწილად გაიმარჯვეს. ჩვენთან ამ სიღრმეში არა მგონია, ჯერ საზოგადოებას გააზრებული ჰქონდეს რეფორმა, რომ ან გააპროტესტოს, ან მოიწონოს.

- რადგან დღევანდელ განათლების სისტემას გლობალური გამოწვევები აქვს, რა გავლენას მოახდენს 3+1+1 სისტემა განათლების ხარისხზე?

რეალურად, შესაძლებელია თუ არა 3 წელიწადში დარგში კვალიფიციური კადრების მომზადება?

- გააჩნია დარგს და გააჩნია მიზნებს. ამაზე კონკრეტული მაგალითებით გიპასუხებთ. მაგალითად, დღეს ბაკალავრი ისტორიკოსი რომ გახდე, 3 წელი უნდა ისწავლო ისტორიკოსობა, ხოლო 1 წელი დამატებით რაღაც სხვა, ვთქვათ ან პედაგოგიკა, თუ გინდა, რომ მასწავლებელი გამოხვიდე.

თუმცა, ამისთვის ახლა უკვე ცალკე პროგრამები არსებობს, ან ისწავლო ვთქვათ, ხელოვნებათმცოდნეობა, ან კლასიკური ფილოლოგია, რომ მომავალში გამოხვიდე მეცნიერი - ხელოვნებათმცოდნე ისტორიკოსი ან ანტიკური ისტორიის სპეციალისტი, რომელმაც ისტორიაც იცის და კლასიკური ენებიც.

წლების განმავლობაში ეს მუშაობდა და მე ვიცნობ ჩემს რამდენიმე ახალგაზრდა კოლეგას, რომლებიც ბრწყინვალე სპეციალისტები არიან და დარგის ამომავალი ვარსკვლავები, მათი გაზრდა ამ სისტემის გარეშე შეუძლებელი იქნებოდა. მეორე მხრივ, ეს იყო ბაკალავრიატი სტუდენტების 1%, მეტი არა, დანარჩენი 99%-ს საერთოდ არაფერში არ ჭირდებოდა დამატებითი დარგის ცოდნა, ამის გარეშეც გახდებოდა ისეთი სპეციალისტი, რომ პედაგოგიკას ცალკე თუ ისწავლიდა, მისგან კარგი სკოლის მასწავლებელი დადგებოდა.

სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, შესაძლებელია 3 წელიწადში ბაკალავრის მომზადება მაგალითად ისტორიის სპეციალობაზე, თუმცა, გრძელვადიან პერსპექტივაში შესაძლოა პოტენციური დიდი მეცნიერი ვერ გავზარდოთ. ალბათ იგივე სიტუაცია იქნება საბუნებისმეტყველო დარგებშიც და სხვაგანაც.

შესაძლებელია 3 წელიწადში ბაკალავრის მომზადება მაგალითად ისტორიის სპეციალობაზე, თუმცა, გრძელვადიან პერსპექტივაში შესაძლოა პოტენციური დიდი მეცნიერი ვერ გავზარდოთ. ალბათ იგივე სიტუაცია იქნება საბუნებისმეტყველო დარგებშიც და სხვაგანაც

ამავდროულად 99%-ზე დახარჯული ფინანსური რესურსი, რაც ძალიან დიდია ბუნებრივია, რა თქმა უნდა, გამოთავისუფლდება და იმედია, ისევ განათლების სფეროში ჩაიდება.

სხვათა შორის, იურიდიულის 3 წელზე დაყვანა ახსენა პრემიერმა. მე იურისტი არ ვარ და ჩემთვის რთულია ამ დარგის სწავლებასთან დაკავშირებით დეტალებზე მსჯელობა, მაგრამ ზედაპირულად რასაც ვხედავ ის არის, რომ წლების განმავლობაში იურიდიული ერთადერთი ფაკულტეტი იყო, რომელიც 4 წლიან პროგრამებს ახორციელებდა და ამ 4 წლის განმავლობაში მთლიანად იურიდიულ საგნებს ასწავლიდა ყოველთვის (გამონაკლისი 2 არჩევითი საგნის გარდა), მათთან არასდროს არ ყოფილა მეორე სპეციალობის არჩევანი. თავისთავად სიმპტომატური შემთხვევაა. გამოდის, რომ 4 წელი აუცილებელი იყო.

წლების განმავლობაში იურიდიული ერთადერთი ფაკულტეტი იყო, რომელიც 4 წლიან პროგრამებს ახორციელებდა და ამ 4 წლის განმავლობაში მთლიანად იურიდიულ საგნებს ასწავლიდა ყოველთვის (გამონაკლისი 2 არჩევითი საგნის გარდა), მათთან არასდროს არ ყოფილა მეორე სპეციალობის არჩევანი. თავისთავად სიმპტომატური შემთხვევაა. გამოდის, რომ 4 წელი აუცილებელი იყო

ერთწლიან მაგისტრატურას რაც შეეხება, ნაკლებად კრიტიკული ვარ, მართლაც, თუ მაგისტრანტი არ აპირებს სამეცნიერო საქმიანობის გაგრძელებას, სამაგისტრო ნაშრომზე მუშაობის 1 სემესტრი სრულიად არაა საჭირო. თუმცა, მე უფრო წელიწადნახევარს მივიჩნევ რეკომედირებულად ასეთ შემთხვევაში.

- პრემიერმა ვრცლად კი ისაუბრა უმაღლეს სასწავლებლებში პროფესორების გაზრდილ ხელფასებზე, მაგრამ, „განათლების რეფორმის“ შედეგად როგორ მოხდება კადრების შერჩევა, ბევრი კითხვა გააჩინა.

იმ თვალსაზრისით, რომ ბევრს სფეროებში საკმაოდ ბევრი კვალიფიციური პროფესურა ჰყავს ქვეყანას, მაგრამ არის სფეროები, სადაც კვალიფიციური კადრების არსებობა რეალურად არსებობს. „განათლების რეფორმის“ განხორციელების შემთხვევაში როგორ შეიძლება ერთი მხრივ არ დაიკარგნონ კვალიფიციური კადრები, ხოლო მეორე მხრივ, კვალიფიციური კადრების დეფიციტი გადაწყდეს?

- კვალიფიციური კადრების დეფიციტი უმაღლესი განათლების სფეროში, ჩემი აზრით, ყველა დარგშია.

კვალიფიკაცია ზოგიერთს ესმის, როგორც მხოლოდ ერთი კონკრეტული საგნის სიღრმისეული ცოდნა, ვთქვათ ბირთვული ფიზიკის და ლიტერატურის ისტორიის, მაგრამ დღეს ასე არ არის. დღეს ტექნოლოგიების და სწავლების პროცესში მისი გამოყენების ცოდნის გარეშე კვალიფიციური კადრი არ შეიძლება გეწოდოს.

როგორ შეიძლება კვალიფიციური ლექტორი იყო, როდესაც ლექციის ჩატარებისას არ იცი სმარტბორდების გამოყენება, ან არ იცი, რომ ვირტუალური რეალობის, სხვადასხვა ვირტუალური სიმულაციების გამოყენება შეგიძლია სწავლებისას, ასევე, რობოტების და სხვა ტექნიკური საშუალებების.

ტექნოლოგიების გამოყენების მაქსიმუმი სახელმწიფო უნივერსიტეტებში პრეზენტაციების მომზადებაა, რასაც დღეს ლექტორების ნახევარი არ აკეთებს, იმიტომ რომ მიაჩნიათ, დარგში არსებული ცოდნა საკმარისია ცოდნის ეფექტური ტრანსფერისთვის. ამადროულად, აღსანიშნავია, რომ მათგან დიდ ნაწილს დარგის სიღრმისეული ცოდნა გააჩნია.

აქ გადაწყვეტის მარტო ერთი მექანიზმი არსებობს - არსებული კადრები უნდა დაატრენინგო სათანადოდ და მოამზადო ლექციაზე შესასვლელად და უკეთ ჩატასარებლად. ბუნებრივია, არსებობს დარგები, რომლებშიც დარგში კვალიფიციური სპეციალისტები ნაკლებად გვყავს - ძირითადად ეს ტექნიკურ დარგებშია.

ამასთან, ტექნიკურ დარგებში რიგ შემთხვევებში გვყავს არაფორმალური განათლების მქონე სპეციალისტები, ერთ მაგალითს გეტყვით - ვიცნობ კიბერუსაფრთხოების სპეციალისტს, რომელიც საქართველოში კიბერუსაფრთხოების პირველი სახელმძღვანელოს ავტორია, ამასთან აღიარებული სახელმძღვანელოსი, რომლითაც უცხოური გამომცემლობებიც კი დაინტერესდნენ, მაგრამ მას დარგში ბაკალავრის დიპლომიც კი არ აქვს. განა ეს არ აჩვენებს იმას, რომ განათლების სფეროში კადრების თვალსაზრისით მრავალმხრივი პრობლემებია?

ვიცნობ კიბერუსაფრთხოების სპეციალისტს, რომელიც საქართველოში კიბერუსაფრთხოების პირველი სახელმძღვანელოს ავტორია, ამასთან აღიარებული სახელმძღვანელოსი, რომლითაც უცხოური გამომცემლობებიც კი დაინტერესდნენ, მაგრამ მას დარგში ბაკალავრის დიპლომიც კი არ აქვს. განა ეს არ აჩვენებს იმას, რომ განათლების სფეროში კადრების თვალსაზრისით მრავალმხრივი პრობლემებია?

კადრების შერჩევის პროცესს რაც შეეხება, მთავრობას ძალიან დიდი არჩევანიც არ აქვს, რომ იცოდეთ - სახელმწიფო უნივერსიტეტებში სტუდენტების რაოდენობა თუ იგივე დარჩება, შესაბამისად, საერთო ჯამში, იგივე რაოდენობის დარგის სპეციალისტები დასჭირდება, როგორადაც არ უნდა გაამსხვილონ მიმართულებები, ლექტორების რაოდენობა უცვლელი იქნება ან შეიძლება გაზრდაც მოუწიონ თუ განათლების ხარისხის აწევა უნდათ.

აქაც მარტივ მაგალითს გეტყვით - ჩემი საგნის სემინარებზე შედიან დოქტორანტები და ჩემს ინსტიტუტს ძლივს ყოფნის რესურსი დოქტორანტებიანად რომ საჭირო რაოდენობის საათები წაკითხულ იქნას, სემინარებზე დოქტორანტებს 50 მდე სტუდენტი უზით ზოგჯერ, როცა 25-ზე მეტი არ არის რეკომენდირებული - რა კვალიფიკაციაზე და შედეგზე უნდა გახვიდე, როცა 50 სტუდენტი გიზის სემინარზე - აქედან დასკვნა.

ზოგი ლექტორი კერძო სექტორიდან გადმოვა საჯაროში, ზოგი პირიქით და შეიძლება ეს მთავრობისადმი ლოიალურობის პრინციპით მოხდეს, მაგრამ ნაკლებად შესაძლებელია, საერთოდ სამსახურები დაკარგონ და ვერსად ვერ იმუშაონ

თუ სტუდენტების რაოდენობა იგივე დარჩა, ლექტორების რაოდენობა უნდა გაიზარდოს და არა შემცირდეს, თუ უნდა გაიზარდოს, არც ისე ბევრი გვყავს ისეთი სპეციალისტი, ვისაც ფორმალურად, თუნდაც დიპლომის საფუძველზე შეუძლია ლექციაზე ან სემინარზე შესვლა და მისი წარმართვა.

გადაჯგუფება ალბათ მოხდება - ზოგი ლექტორი კერძო სექტორიდან გადმოვა საჯაროში, ზოგი პირიქით და შეიძლება ეს მთავრობისადმი ლოიალურობის პრინციპით მოხდეს, მაგრამ ნაკლებად შესაძლებელია, საერთოდ სამსახურები დაკარგონ და ვერსად ვერ იმუშაონ.

- პრემიერმა ისაუბრა საგნების რაოდენობის შემცირების აუცილებლობაზე. მისივე თქმით, უმაღლეს სასწავლებლებში ხელოვნურადაა გაზრდილი საგნების რაოდენობა საათობრივი დატვირთვის და მასთან მიბმული აკადემიური პერსონალის რაოდენობა, რაც ავტომატურად ზრდის უნივერსიტეტის სახელფასო ბიუჯეტს და შესაბამისად ხარჯს.

სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ეფექტურად გამოიყენება თუ არა ფული უნივერსიტეტებში? თუ კი, რის გამო არ იხარჯება თანხები ეფექტურად?

- ამაზე პასუხი ზემოთ უკვე გავეცი, გავმეორდები და ვიტყვი, ნაწილობრივ ასეა. პრემიერმა ამის ხაზგასასმელად, ჩემი აზრით, ყველაზე ნაკლებად საილუსტრაციო მაგალითი მოიყვანა - იურიდიული ფაკულტეტის მაგალითი, ფაკულტეტისა, რომლის ხელმძღვანელობაც წლების განმავლობაში ამტკიცებდა, რომ 4 წელი მხოლოდ სამართლის საგნები უნდა ვასწავლოთ და მეორეული სპეციალობის სწავლება საერთოდ არ გვჭირდებაო.

ჩემს დარგში მაგალითად, იმ ფორმით, რა ფორმითაც ეს იურიდიულზე ითქვა, შეუძლებელია 3 წლიანზე გადასვლა, მაგალითისთვის საქართველოს ისტორია ამჟამად 5 სემესტრიანი საგანია ისტორიკოსისთვის, ამ სფეროში იმხელა ცოდნაა დაგროვილი, მისი გადაკეთება თუნდაც 4 სემესტრიან საგნად სრულიად არ მიმაჩნია მიზანშეწონილი.

რა უნდა ამოვიღოთ მაშინ პროგრამიდან - ის რასაც ივანე ჯავახიშვილი ფიქრობდა, თუ ის რასაც თანამედროვე ისტორიკოსები ფიქრობენ, რომლებიც უმეტეს შემთხვევაში უფრო მართლები არიან - საქართველოს ისტორია ისტორიოგრაფიის დიალექტიკაში უნდა ისწავლებოდეს და არა ვთქვათ, მხოლოდ ჯავახიშვილის მოსაზრებები, იმიტომ რომ უნივერსიტეტის დამფუძნებელია ან მხოლოდ თანამედროვე ისტორიკოსების მოსაზრებები, რომელთა სამეცნიერო აპარატი უფრო გამართულია და რიგ შემთხვევებში უფრო სწორ დასკვნებს წერენ, ვიდრე ჯავახიშვილი წერდა.

ისევ და ისევ ვიტყვი, შემცირება მხოლოდ ერთი მეთოდითაა შესაძლებელი და რა გზას აირჩევს ხელისუფლება, ეს ჯერ არ ვიცით. გავიმეორებ იმას, რაც ზემოთ ვახსენე 3 წლიან სწავლებასთან დაკავშირებით, სტუდენტების 99% არაფერში არ ჭირდებოდა ის დამატებითი ერთი წელი და მათთვის წაკითხული ლექციები დროის და ფულის ფუჭი ფლანგვა იყო.

თუ ეს თანხები გამოთავისუფლდება, ბუნებრივია პროფესურის ხელფასის გაზრდა მარტივად რომ დავთვალოთ, 25% ით შეიძლება. სახელმწიფო უნივერსიტეტები სხვა რამეშიც ხარჯავენ ზედმეტ ფინანსურ რესურსს - ესაა უზომოდ გაზრდილი ადმინისტრაციული აპარატი. არ შეიძლება უნივერსიტეტში 1000 ლექტორზე 2000 ადმინისტრატორი მოდიოდეს.

ბუნებრივია პროფესურის ხელფასის გაზრდა მარტივად რომ დავთვალოთ, 25% ით შეიძლება. სახელმწიფო უნივერსიტეტები სხვა რამეშიც ხარჯავენ ზედმეტ ფინანსურ რესურსს - ესაა უზომოდ გაზრდილი ადმინისტრაციული აპარატი. არ შეიძლება უნივერსიტეტში 1000 ლექტორზე 2000 ადმინისტრატორი მოდიოდეს

ეს ყველაფერი იმით არის გამოწვეული, რომ ყველა ახალ რექტორს თავისი გუნდი ჭირდებოდა, უნივერსიტეტს ისე ვერ მართავდა. ეს ბუნებრივიცაა, მაგრამ ძველ კადრებს ვერ ან არ უშვებდა. შედეგად, წლების განმავლობაში დაგროვდა უზარმაზარი ადმინისტრაციული აპარატი, რომელიც უნივერსიტეტს უბრალოდ არ ჭირდება, მათზე დახარჯული ფინანსური რესურსიც თავისუფლად შესაძლებელია უნივერსიტეტის აკადემიურ პერსონალზე გადანაწილდეს.

პრემიერმა კადრების არასათანადო გადანაწილებაზეც ისაუბრა თავისი მიმართულების მაგალითზე. ვაღიარებ, რომ რა სურათიც წარმოადგინა (ერთ მიმართულებაზე 6 პროფესორი, 5 ასოცირებული და 1 ასისტენტ-პროფესორი), საკადრო პოლიტიკის თვალსაზრისით სრულიად აპოკალიპტური სურათია, მაგრამ იქ მართლაც ასეა, ამასთან ყველა მიმართულებაზე ასე არ არის ნამდვილად.

ეს ძალიან მნიშვნელოვანი საკითხია და ამას აუცილებლად განვიხილავ - ერთ მიმართულებაზე უნდა იყოს ყველაზე მცირე რაოდენობის პროფესორი, რამდენიმე ასოცირებული და ყველაზე მეტი ასისტენტ-პროფესორი. ეს ნამდვილად ასეა.

თუმცა, ერთ მიმართულებაზე ერთი პროფესორი დარგში ერთი სამეცნიერო ხედვის დიქტატს ნიშნავს რეალურად და შეიძლება მიმართულების განვითარებაში სტაგნაცია გამოიწვიოს. ორი პროფესორი მაინც უნდა იყოს, რომ ერთმანეთის კრიტიკა თავისუფლად შეეძლოთ და სამეცნიერო თვალსაზრისით მიმართულება სწორად განვითარდეს.

ერთ მიმართულებაზე ერთი პროფესორი დარგში ერთი სამეცნიერო ხედვის დიქტატს ნიშნავს რეალურად და შეიძლება მიმართულების განვითარებაში სტაგნაცია გამოიწვიოს. ორი პროფესორი მაინც უნდა იყოს, რომ ერთმანეთის კრიტიკა თავისუფლად შეეძლოთ და სამეცნიერო თვალსაზრისით მიმართულება სწორად განვითარდეს

უნივერსიტეტები ხომ მარტო სასწავლო დაწესებულებები არ არიან, მათ სამეცნიერო ფუნქციაც აქვთ. მეცნიერების განვითარება განსხვავებული კრიტიკული აზრის გარეშე წარმოუდგენელია. მიმართულებებზე ერთი პროფესორის დატოვება ყველაზე ცუდი სცენარია. თუ მაინცდამაინც ოპტიმიზაციას ემსახურება ეს ჩანაფიქრი, მინიმუმ ისე უნდა გამსხვილდეს მიმართულებები, რომ ორი პროფესორი იყოს დასაშვები. მეორეს მხრივ, გამსხვილება ვიწრო სპეციალიზაციას და მსოფლიო ბაზარზე დარგის კონკურენტუნარიანობის შესაძლებლობას შეამცირებს. მეცნიერების განვითარებისთვის დღევანდელ პირობებში, როცა კონკრეტულ დარგში ძალიან ვიწრო სპეციალიზაციები არსებობს, დარგში ზოგადი პრინციპების და მას დაშენებული მცირე დამატებითი ცოდნით მსოფლიო დონის მეცნიერს ვერ გაზრდი. ეს უკვე პრიორიტეტის საკითხია - რა უნდა ქვეყანას - სასწრაფოდ მუშახელის გაზრდა, რომ შრომის ბაზარი დააკმაყოფილოს თუ ცალკეულ დარგებში მაინც მსოფლიო დონის მეცნიერების შენარჩუნება.

- რადგან საგნების შემცირებასა და პროგრამების სრულყოფაზე პრემიერმა გაამახვილა ყურადღება, კიდევ ერთ საკითხს უნდა შევეხოთ, რომელიც კურიკულუმების უნიფიცირებას უკავშირდება.

რამდენად მიზანშეწონილი და რეალისტურია კურიკულუმების უნიფიცირება იმ ფორმით როგორც ეს დაანონსდა?

- პრემიერმა განაცხადა, რომ უნივერსიტეტების მიერ გაცემული დიპლომების ხარისხი ერთნაირი არ არის, ამიტომ ხარისხი მეტად უნდა გაკონტროლდესო. ეს აუცილებლად აკადემიური თავისუფლების საკითხთან არის კავშირში. ერთის მხრივ, მართლაც დიპლომი თავის შინაარსს უნდა შეესაბამებოდეს და მკითხაობა არ უნდა ჭირდებოდეს დამსაქმებელს, კვალიფიციური კადრი აყავს თუ არა, მეორე მხრივ, უნივერსიტეტმა თვითონ უნდა გადაწყვიტოს, რა ვიწრო სპეციალიზაციით გაზრდის სპეციალისტს და რითი შეეჯიბრება სხვა უნივერსიტეტს, რომ აბიტურიენტი მიიზიდოს.

ეს საკითხი გადაბმულია კვლევით კომპონენტთანაც, რადგან ლექტორს ჩვეულებრივ ყოველთვის იმ საგნის წაკითხვა შეუძლია ყველაზე კარგად, რომლის გარშემოც კვლევა ჩაუტარებია.

ასევე, უნივერსიტეტი უნდა წყვეტდეს, მაგალითად თუ შუა საუკუნეების სპეციალისტ ისტორიკოსს ზრდის, მას ქვეყნების ისტორიას (ესპანეთის ისტორია, გერმანიის ისტორია) ასწავლის უფრო თუ ვთქვათ, საგნებს თემატურად დაალაგებს - ქალები შუა საუკუნეებში, ყოველდღიური ცხოვრება შუა საუკუნეებში და ა.შ.

უნდა გვესმოდეს ისიც, რომ ქვეყანაში ასე ვიწრო სპეციალისტი ძალიან ცოტა გვყავს - ამ დარგში სამეცნიერო ცენზის მქონე შეიძლება 10 კაციც არ იყოს, მაგრამ ამ 10 კაცს შეიძლება სრულიად განსხვავებული აზრი ჰქონდეს საგნების სწავლებასთან დაკავშირებით და სრულიად სხვადასხვა საკითხში იყოს მეტად თუ ნაკლებად კომპეტენტური. ეს ბუნებრივიცაა და უნივერსიტეტებში არჩევითი საგნები სწორედ ამ ვიწრო კვალიფიკაციას უნდა დაეფუძნოს.

მეორე მხრივ, თუ სავალდებულო საგნების უნიფიცირება მოხდება, ეს უფრო ლოგიკურია, მაგრამ აქაც ნამდვილად განსხვავებული სიტუაცია იქნება სხვადასხვა უნივერსიტეტებში მაინც და ეს როგორ უნდა გააკონტროლოს სახელმწიფომ - ზოგი ლექტორი სუბიექტურად უფრო რბილია ნიშნების დაწერისას, ზოგი ნაკლებად?

მაშინ უნდა დაავალოს საგამოცდო ცენტრს და ყველა უნივერსიტეტს ვინც ახორციელებს ერთი და იგივე პროგრამას, შეიმუშავოს საბოლოო გამოცდა, რომლის ჩაბარების გარეშეც სტუდენტი დიპლომს ვერ აიღებს.

20 წლის წინ იყო მაგალითად, ამას ერქვა სახელმწიფო გამოცდა და მისი ჩაბარების გარეშე დიპლომს ვერ აიღებდი - რაღაც ასეთი უნდა შემოიღოს მაშინ. აქაც ნახეთ, ყველაზე ნაკლებად საილუსტრაციო მაგალითი იურიდიული და სამედიცინოა - ამ ორ სფეროში მოღვაწეობას ვერ დაიწყებ თუ გამოცდას არ ჩააბარებ - პროკურორობის, ადვოკატობის თუ სხვადასხვა ვიწრო სპეციალობის ექიმისას. ეს სპეციალობები და ამ დარგში მოღვაწეები ხარისხზე ისედაც კონტროლდებიან.

თუ გაიზრდება ხარისხი, ბუნებრივია, ეს კარგი იქნება. თუმცა, როგორ წარმოუდგენია ეს მთავრობას, ჯერ არ ვიცით.

- მთავრობის მიერ წარმოდგენილი „განათლების რეფორმა“ ითვალისწინებს სხვადასხვა სპეციალობებზე სტუდენტების რაოდენობის შემცირებას.

უნდა იყოს თუ არა რეგულირებადი პროფესიების მიხედვით სტუდენტების რაოდენობა?

- ეს ძალიან საინტერესო შეკითხვაა. სახელმწიფოს ნამდვილად შეიძლება ჰქონდეს რეგულაციის და პრიორიტეტების განსაზღვრის უფლება, რამდენი იურისტი, ინჟინერი ან ექიმი გაზარდოს, მაგრამ მეორე მხრივ, ამას შრომის ბაზარიც ასე თუ ისე არეგულირებს საბოლოო ჯამში, თუმცა, შრომის ბაზრის მიხედვით რეგულაცია უფრო გვიან მოქმედებს.

ვთქვათ, დაამთავრა 150-მა იურისტმა, 50 შოულობს სამსახურს, 100 ვერა, მომდევნო ჯერზე, აბიტურიენტების კონტიგენტი უნდა მიხვდეს, რომ ეს არამომგებიანი პროფესიაა და ნაკლებმა უნდა ჩააბაროს ამ პროფესიაზე.

მაგრამ საშუალო საფეხურზე სწავლების პროცესში გვაქვს კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი გარღვევა - მომავალი აბიტურიენტების არასათანადო ინფორმირების საკითხი შესაძლო პროფესიების შესახებ. მაგ. მოსწავლემ არ იცის, რა პერსპექტივები ექნება მას თუ დაამთავრებს საინჟინრო გეოდეზიას, რომელზეც, სხვათა შორის, სწავლა უფასოა და დიდი ხანია მას სახელმწიფო აფინანსებს, ყველა კურსდამთავრებული თავისი პროფესიით პოულობს სამსახურს, მაგრამ აბიტურიენტობისას ძალიან ცოტამ თუ იცის, რა პერსპექტივები ექნება მას.

აბიტურიენტი ძირითადად მსჯელობს იმით, რაც გაუგია ცხოვრებაში. ეს ერთერთი მიზეზია, რატომაც გვყავს ბევრი ნიჭიერი კურსდამთავრებული, რომელიც დაუსაქმებელია, ჯობდა მათ ნაწილს თავიდანვე უფრო საჭირო სპეციალობაზე ჩაებარებინა. ამის შეზღუდვა ფაკულტეტებზე ადგილების შემცირებითაც შეიძლება, თუმცა, უფრო უმტკივნეულო და ბუნებრივი

გვყავს ბევრი ნიჭიერი კურსდამთავრებული, რომელიც დაუსაქმებელია, ჯობდა მათ ნაწილს თავიდანვე უფრო საჭირო სპეციალობაზე ჩაებარებინა... ჩემი აზრით, აბიტურიენტების ინფორმირება იქნებოდა, მაგრამ ამავდროულად ფინანსურად ხარჯიანიც, რადგან ამისთვისაც ცალკე რესურსი უნდა გამოიყოს. რა გზას აირჩევს ხელისუფლება ესეც ჯერ არ ვიცით

ჩემი აზრით, აბიტურიენტების ინფორმირება იქნებოდა, მაგრამ ამავდროულად ფინანსურად ხარჯიანიც, რადგან ამისთვისაც ცალკე რესურსი უნდა გამოიყოს. რა გზას აირჩევს ხელისუფლება ესეც ჯერ არ ვიცით.

- რადგან სტუდენტების რიცხოვნობის თემას შევეხეთ, გვერდს ვერ ავუვლით ისეთ საკითხს, როგორიცაა სკოლებში 11 წლიან სწავლებაზე გადასვლა, რაც საზღვარგარეთ სწავლის გაგრძელების მსურველებს პრობლემებს შეუქმნის.

ამ თემაზე პრემიერმა თქვა, რომ ვისაც საზღვარგარეთ სწავლის გაგრძელების სურვილი აქვთ, მათ შეეძლებათ კერძო სკოლებში მიიღონ მე-12 კლასებში განათლება, რაც მათ საზღვარგარეთ განათლების შესაძლებლობას მისცემს.

ფაქტია, რომ საქართველოში არსებულ კერძო სკოლებში სწავლის შესაძლებლობა არც ისე ბევრს ოჯახს აქვს, რადგან კერძო სკოლებში სწავლის საფასური საკმაოდ მაღალია.

საჯარო სკოლების 12 წლიანი სწავლების 11 წლიან სწავლებაზე გადასვლის პერსპექტივას როგორ შეაფასებდით?

- 11 წლიან სწავლებაზე გადასვლა საჯარო სკოლებში მე-12 კლასის სწავლების უფლების გარეშე ნამდვილად გამოიწვევს განათლების საკითხში შეზღუდვას, მოსწავლეებს, რომლებიც საჯარო სკოლაში სწავლობენ, მინიმალური რესურსით აღარ შეეძლებათ სხვა ქვეყნის უნივერსიტეტში ჩაბარების შესაძლებლობა. მთავრობამ თავისი მოტივაცია ამასთან დაკავშირებით ახსნა.

ჩემი აზრით, საქართველოს მოსახლეობის უმრავლესობა თუ ამას არ ეთანხმება, ეს აუცილებლად აისახება მომდევნო არჩევნებზე, თუმცა, ეს უკვე სხვა საკითხია და აღარ გავაგრძელებ.

- წლებია უნივერსიტეტები ცდილობენ იმ შენობებში, რომელშიც ისინი ფუნქციონირებენ, გააუმჯობესონ უნივერსიტეტების მატერიალურ-ტექნიკური ბაზა. ეს ეხება როგორც თბილისში არსებულ უმაღლეს სასწავლებლებს, ისე რეგიონებში არსებულ უნივერსიტეტებს.

ხელისუფლების ოპონენტების მტკიცებით, ხელისუფლებას „განათლების რეფორმის“ ფარგლებში უნდა პრესტიჟულ უბნებში არსებული უნივერსიტეტების შენობების ან ხელში ჩაგდება, ან ამ ტერიტორიებზე საცხოვრებელი ბინების მშენებლობა.

რამდენად აქტუალურია ინფრასტრუქტურის პრობლემა უნივერსიტეტებში?

რამდენად საფუძვლიანია მტკიცებები, რომ მთავრობას პრესტიჟულ უბნებში არსებული უნივერსიტეტების სამშენებლო ბიზნესის დეველოპერებისთვის გადაცემა სურს სურს?

- თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის შენობების ნაწილი სავალალო მდგომარეობაშია, ზოგი ავარიულია, ზოგს რემონტი არ შველის, მალე ფუჭდება და მთლად ავარიული არ არის, მაგრამ არც ბევრი უკლია. ამ შენობებს ხელისუფლება დაანგრევს და იქვე ახალს ააშენებს და უნივერსიტეტებს მისცემს თუ გაასხვისებს, ეს შემდეგ გამოჩნდება და მოსახლეობის რეაქციაც შემდეგ უნდა გამოჩნდეს.

თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის შენობების ნაწილი სავალალო მდგომარეობაშია, ზოგი ავარიულია, ზოგს რემონტი არ შველის, მალე ფუჭდება და მთლად ავარიული არ არის, მაგრამ არც ბევრი უკლია. ამ შენობებს ხელისუფლება დაანგრევს და იქვე ახალს ააშენებს და უნივერსიტეტებს მისცემს თუ გაასხვისებს, ეს შემდეგ გამოჩნდება და მოსახლეობის რეაქციაც შემდეგ უნდა გამოჩნდეს

- მთავრობის მიერ დაანონსებული „განათლების რეფორმის“ ოპონენტების მტკიცებით, თუ უმაღლეს სასწავლებლებში რეფორმა იმ ფორმით განხორციელდა, როგორც დაგეგმილია, ეს ქვეყნიდან ინტელექტუალების მიგრაციას გამოიწვევს.

არადა, საკმაოდ დიდია იმათი რაოდენობა, რომლებიც ევროპის ქვეყნებსა და აშშ-ში, ასევე მსოფლიოს სხვა ქვეყნებში სხვადსხვა სფეროში საკმაოდ წარმატებით საქმიანობენ.

პრემიერის თქმით „განათლების რეფორმა“ გამოიწვევს საზღვარგარეთ მცხოვრები კვალიფიციური კადრების სამშობლოში დაბრუნებას.

რამდენად დიდია იმის ალბათობა, რომ განათლების სფეროში დაგეგმილი რეფორმა სხვადასხხვა სფეროში მოღვაწე ინტელექტუალების მიგრაციას გამოიწვევს?

და კიდევ - რამდენად დიდია იმის ალბათობა, რომ განათლების რეფორმის ფარგლებში სამშობლოში საზღვარგარეთ მოღვაწე მეცნიერები დაბრუნდნენ?

- ინტელექტუალების მიგრაციას საქართველოდან გამოიწვევს მხოლოდ ერთი რამ - ხელისუფლების ცენტრალიზაცია და ავტორიტარიზმში გადასვლა. ინტელექტუალები ასეთ პირობებში აუცილებლად გაიქცევიან. ეს რეფორმა ამ შედეგებზე გავა თუ არა, მაგაზე როცა კიდევ უფრო მეტი დეტალი რომ გახდება ცნობილი, მერე ვიმსჯელებთ.

რეპატრიაციას რაც შეეხება, ეს შესაძლებელია ერთადერთ შემთხვევაში - თუ საქართველოში მათ შესთავაზებენ უკეთეს ანაზღაურებას და პირობებს. საერთო ჯამში პრაგმატულად რომ შევხედოთ ამ საკითხს, ადამიანს უნდა უღირდეს, რომ აქ ჩამოვიდეს ფინანსური თვალსაზრისით.

ინტელექტუალების მიგრაციას საქართველოდან გამოიწვევს მხოლოდ ერთი რამ - ხელისუფლების ცენტრალიზაცია და ავტორიტარიზმში გადასვლა

ერის სიდიადის იდეის გამო არავინ არსად არ მიდის ან მოდის. ასეთი იდეალისტური ხედვები ქართული სახელმწიფოს დამფუძნებელ მამებთან ერთად მოკვდა სამწუხაროდ. მოვიპოვეთ დამოუკიდებლობა და 90-იანი წლების შიმშილის მერე თაობები უფრო პრაგმატული გახდა.

რამდენად შეძლებს მთავრობა მათ დაინტერესებას საქართველოში ჩამოსვლით, რთულია სათქმელია, ჩვენი ეკონომიკა საფრანგეთისას თუ არა, ცოტა უფრო დაბალი განვითარების ქვეყნების ეკონომიკას რომ უდრიდეს, მაშინ უფრო იმედიანად ვიქნებოდი განწყობილი.

- ფაქტია, რომ დღეისათვის საქართველოში საკმაოდ დიდი რაოდენობის უცხოელები სწავლობენ. პრემიერის თმით, უცხოელ სტუდენტებს ქვეყანაში საკმაოდ დიდი ოდენობის ფინანსები შემოაქვთ.

რის გამოც, მათ უმაღლესი სასწავლებლების ინფრაქტრუქტური ნაწილიც უნდა დაეთმოს. რამდენად პრობლემატურია სახელმწიფო უნივერსიტეტებში უცხოელი სტუდენტების არსებობა?

საჭიროა თუ არა ამ მიმართულებით დაგეგმილი ცვლილება, რომელიც უცხოებისთვის უმაღლესი სასწავლებლების ინფრასტრუქტურის დიდი ნაწილის დათმობას ითვალისწინებს, როგორც ეს პარლამენტში გამოსვლისას პრემიერმა ახსენა?

- უცხოელ სტუდენტებს არამარტო ინფრასტრუქტურა ეთმობა, არამედ აკადემიური პერსონალის ადამიანური რესურსიც, უნდა აღინიშნოს, რომ აკადემიური პერსონალის უფრო კვალიფიციური ნაწილი - ისინი ვინც უცხო ენები იცის.

ასეთები უფრო ჩართული არიან დარგის განვითარების პროცესებში, იმიტომ რომ დადიან საერთაშორისო კონფერენციებზე, იციან ტექნოლოგიების გამოყენება შემოქმედებითად უფრო მეტად, რათა ისევ და ისევ მსოფლიო დონზე თავისი კოლეგების წინაშე კონფერენციისთვის შესაფერის დონეზე წარსდგნენ, წინააღმდეგ შემთხვევაში მეორედ აღარ მიიწვევენ.

სამედიცინო უნივერსიტეტის ყველა ქართველმა სტუდენტმა იცის, რომ მათი ლექტორების ის ნაწილი, რომელიც უცხოელებსაც ასწავლის, უფრო მომზადებული შედის ლექციაზე.

უცხოელი სტუდენტებისთვის სწავლება ასეთ ლექტორს საერთაშორისო აუდიტორიასთან ურთიერთობის გამოცდილებას აძლევს, კონფერენციაზეც მოხსენებას უკეთ წაიკითხავს. ამ კუთხით თუ შევხედავთ, ქართველი სტუდენტებს შეიძლება მომავალში ნაკლებად კვალიფიციურმა კადრებმა ასწავლოს სახელმწიფო უნივერსიტეტებში.

რომ გითხრათ, ასეთი კადრები კერძო უნივერსიტეტებში მოიყრიან თავს-თქო, არ იქნება მართალი. თუ მაინც წავლენ, სამეცნიერო აქტივობის ნაკლები სტიმული ექნებათ. დღეს სამეცნიერო ცენტრების ფუნქციას რეალურად მაინც სახელმწიფო უნივერსიტეტები ასრულებენ, რუსთაველის ფონდის გრანტების უმრავლესობას მაინც სახელმწიფო უნივერსიტეტების აკადემიური პერსონალი იგებს. სამეცნიერო კომპონენტის გარეშე მაღალი კვალიფიკაციის კადრი არ არსებობს უნივერსიტეტებში.

მხოლოდ ქართველი სტუდენტებისთვის სწავლების შემთხვევაში აკადემიურ პერსონალს საკმაოდ დაბალი ანაზღაურება ექნებოდა და ფაქტობრივად არ ექნებოდა ეკონომიკური სტიმული. თუ პერსონალის ანაზღაურება მართლაც დრამატულად გაიზრდება, მაშინ უცხოელი სტუდენტების პრობლემა ნაკლებად იქნება

დღეს სამედიცინო უნივერსიტეტში არსებული რეალობა გარკვეული სიმბიოზია - ყველაზე კვალიფიციური კადრები უცხოელებთან ერთად ქართველ სტუდენტებსაც ემსახურებიან. გარდა ამისა, უცხოელი სტუდენტები გადასახადსაც ქართველებზე გაცილებით მეტს იხდიან, ფაქტობრივად ისინი ინახავენ ამ აკადემიურ პერსონალს ფინანსური თვალსაზრისით.

მხოლოდ ქართველი სტუდენტებისთვის სწავლების შემთხვევაში აკადემიურ პერსონალს საკმაოდ დაბალი ანაზღაურება ექნებოდა და ფაქტობრივად არ ექნებოდა ეკონომიკური სტიმული. თუ პერსონალის ანაზღაურება მართლაც დრამატულად გაიზრდება, მაშინ უცხოელი სტუდენტების პრობლემა ნაკლებად იქნება.

- რადგან რუსთაველის ფონდი ახსენეთ, უნდა აღინიშნოს ისიც, რომ პრემიერმა ახსენა ასევე სამეცნიერო გრანტების დაფინანსების შეცვლის საკითხი.

რას უნდა ველოდოთ ამ თვალსაზრისით და რამდენად მიზანშეწონილია ცვლილებები?

- ხელისუფლება გეგმავს სამეცნიერო გრანტების დაფინანსებაზე გადაწყვეტილება გადააბაროს უნივერსიტეტებს, თვითონ უნივერსიტეტებმა უნდა გადაწყვიტონ, ვის და რამდენად დააფინანსებენ. იმის ფონზე, რომ მიმართულებაზე შეიძლება ერთი პროფესორი იყოს, თუ ეს პროფესორი მიიღებს გადაწყვეტილებას, მაშინ ბუნებრივია, ამ საკითხში მისი დიქტატი იქნება და ამის პოტენციურ საფრთხეებზე უკვე ვისაუბრეთ.

თუ დაფინანსებას მხოლოდ უნივერსიტეტები გასცემენ, მათთვის სამეცნიერო გრანტის გაცემის საკითხი როგორ უნდა გადაწყდეს, თუ საერთოდ აღარ უნდა მიეცეთ - მაშინ მეცნიერება, განსაკუთრებით ქართველოლოგია, როგორ უნდა განვითარდეს? აქაც კითხვებია, რომლებიც ჯერ არ ვიცით, როგორ გადაიჭრება

გარდა ამისა, სამეცნიერო თვალსაზრისით არსებობენ ორგანიზაციები, რომლებიც არცერთ უნივერსიტეტებთან აფილირებული არ არიან, მაგრამ სამეცნიერო გრანტებს მაინც იგებენ და ზოგადად სამეცნიერო საქმიანობაში არიან ჩართული.

გარდა ამისა, არსებობენ მხოლოდ კვლევითი სახელმწიფო დაწესებულებები, რომლებიც გარკვეულ რეპოზიტორებს წარმოადგენენ, მაგ. საქართველოს ეროვნული არქივი, სახელმწიფო მუზეუმი, ხელნაწერთა ინსტიტუტი.

თუ დაფინანსებას მხოლოდ უნივერსიტეტები გასცემენ, მათთვის სამეცნიერო გრანტის გაცემის საკითხი როგორ უნდა გადაწყდეს, თუ საერთოდ აღარ უნდა მიეცეთ - მაშინ მეცნიერება, განსაკუთრებით ქართველოლოგია, როგორ უნდა განვითარდეს? აქაც კითხვებია, რომლებიც ჯერ არ ვიცით, როგორ გადაიჭრება.

- და ბოლოს - მთავრობის „განათლების რეფორმაზე“, ოპონენტები ამბობენ რომ მისი განხორციელების შემთხვევაში უმაღლესი განათლების სისტემა ან სრულად დაინგრევა, ანაც ისეთ მდგომარეობაში აღმოჩნდება, შემდეგ ბევრი რამის გამოსწორება ან ძალიან რთული იქნება, ანაც შეუძლებელი.

იმის გათვალისწინებით რაზეც ვისაუბრეთ, თქვენი დაკვირვებით მთავრობის „განათლების რეფორმა“ წაადგება უმაღლესი განათლების სისტემას, თუ პირიქით, ისე დააზიანებს, რომ შემდეგ ბევრი რამის გამოსწორება შეუძლებელი იქნება?

- თქვენს კითხვაში დასმული დიხოტომია პასუხზეც ვრცელდება. გეტყვით ასე, გააჩნია, როგორ განხორციელდება, ამის შემდეგ შეგვეძლება ვიმსჯელოთ განათლების რეფორმა აგვაშენებს თუ მთლიანად დაგვაქცევს.

„ინტერპრესნიუსი“

კობა ბენდელიანი