ვაჟა ბერიძე - ვითარება ფეთქებადსაშიშია

საშინაო პოლიტიკის აქტუალურ თემებზე „ინტერპრესნიუსი” პოლიტოლოგ ვაჟა ბერიძეს ესაუბრა.

- ბატონო ვაჟა, სამწუხაროდ, უკანასკნელ პერიოდში ხშირად მიწევს იმის თქმა, რომ საკმაოდ დაჩქარებული ტემპებით ვითარდება საქართველოში პოლიტიკური პროცესი. ზოგჯერ რჩება შთაბეჭდილება, რომ პროცესი სხვადასხვა მიმართულებით იმ ტრაექტორიით მოძრაობს, რომ სულ უფრო ჭირს პროგნოზირება თუ როგორ მივა ქვეყანა 2020 წლის არჩევნებამდე.

ოპოზიციის მტკიცებით, დაწყებულია პოლიტიკური ფიგურების დევნა. სულ არ აქვს მნიშვნელობა იმას, ჩვენ ისინი მოგვწონს თუ არა. საინფორმაციო სივრცის მონოპოლიზებისკენ აშკარად იდგმება ნაბიჯები.

დამკვირვებელთა ნაწილი ამტკიცებს, რომ ეროვნული ბანკის პოლიტიკა ლარის კურსის ვარდნას უწყობს ხელს. ამაზე ისინი საუბრობენ, ვისაც ფულად-საკრედიტო პოლიტიკა ესმის.

გია ხუხაშვილი თვლის, რომ „ივანიშვილს ნერვებმა უმტყუნა და „მაგარი ბიჭობანას“ თამაში დაიწყო, რამაზ საყვარელიძის თქმით კი, „თუ წინა ხელისუფლება სადისტი იყო, ეს ხელისუფლება მაზოხისტია“.

მესმის, რომ ჩემს მიერ ჩამოთვლილი თემები ცალ-ცალკე სასაუბრო საკითხებია, თან საკმაოდ რთულიც, მაგრამ მოდით, ჩვენი საუბარი ვითარების საერთო შეფასებით დავიწყოთ. თქვენ როგორ შეაფასებდით ქვეყანაში ბოლო პერიოდში განვითარებულ პროცესებს?

- მე არ დავიწყებდი ჩვენი უაღრესად მძიმე რეალობის ჰიპერბოლიზებას. ვითარება, ერთი გენიოსის თქმისა არ იყოს, გაცილებით კოშმარულია. ჩვენ ვაშენებთ არა სახელმწიფოს, არამედ ვთამაშობთ სახელმწიფობანას.

არადა, 30-წლიანი დამოუკიდებლობის პერიოდის მთავარი მიზანი უნდა ყოფილიყო ქართული სახელმწიფოს შექმნა, რომელშიც კონცენტრირდებოდა ჩვენი ეროვნული ენერგია და მიიმართებოდა იგი ქართველი ერის საუკუნოვანი ოცნების აღსრულებისკენ – შეგვექმნა თავისუფალი, დემოკრატიული სახელმწიფო, რომელიც უზრუნველყოფდა ადამიანების მატერიალური და სულიერი მოთხოვნილებების დაკმაყოფილებას.

ჩვენ ვაშენებთ არა სახელმწიფოს, არამედ ვთამაშობთ სახელმწიფობანას

ამის ნაცვლად, ყოველი ხელისუფლება ძირს უთხრის ქვეყნის სუვერენიტეტს და მეჩვენება, რომ მზადდება ნიადაგი ავტორიტარული რეჟიმის მოსასვლელად. თუ ადამიანები დარწმუნდებიან, რომ არ შეგვიძლია დამოუკიდებელი და დემოკრატიული ქვეყნის აშენება, თავად იქნებიან წყარო ავტორიტარიზმისა და ავტოკრატიისათვის და ეს შეიძლება მოხდეს როგორც დასავლეთის ორბიტაზე დარჩენით, ისე რუსულ ორბიტაზე ქვეყნის დაბრუნებით. ეს სამწუხარო და შემაშფოთებელი რეალობაა.

ყოველი ხელისუფლება ძირს უთხრის ქვეყნის სუვერენიტეტს და მეჩვენება, რომ მზადდება ნიადაგი ავტორიტარული რეჟიმის მოსასვლელად

ამ სიტუაციის ჩამოყალიბებაში „ფასდაუდებელი“ წვლილი შეიტანა როგორც შევარდნაძის, ისე სააკაშვილის და დღევანდელმა ხელისუფლებებმა. ამას ყველაფერს ქართული საზოგადოება ვერაფერს უპირისპირებს. გადატრიალებები, ამბოხებები, პერმანენტული აქციები და აურზაური ვერ გახდა და ვერც გახდება ქართული საზოგადოების სულიერი კათარზისის წინაპირობა.

ბალტიის ქვეყნებმა ეს შეძლეს. ჩვენ ხშირად მოგვყავს მათი მაგალითი, მაგრამ არ ვითვალისწინებთ მათ გამოცდილებას. სომხეთმაც და აზერბაიჯანმაც, რომელთა დემოკრატიებსაც ჩვენ წლებია ზემოდან და ზოგჯერ იქედნურადაც კი ვუყურებთ, გაცილებით წინ წაიწიეს სახელმწიფოებრიობის განმტკიცების მიმართულებით.

პოლიტიკური ფიგურების დევნაზე მკითხეთ, – ამას ამტკიცებსო ოპოზიცია. სამწუხაროდ, ჩვენს პოლიტიკურ ისტებლიშმენტს, ოპოზიციასაც და ხელისუფლებასაც, ბევრი არ დაეჯერება.

თუ ირაკლი ოქრუაშვილის დაკავებას გულისხმობთ, გეტყვით, რომ ეს განსაკუთრებული ოპერაა, უფრო ზუსტად, – ოპერეტა. პარტიის ლიდერმა ისეთი წარმოუდგენელი ფაქტები გამოამზეურა, რომ ფაქობრივად „ქართულ ოცნებას“ იმ ყბადაღებული 9 წლის კოზირი ისევ დაუბრუნა.

ჩვენს პოლიტიკურ ისტებლიშმენტს, ოპოზიციასაც და ხელისუფლებასაც, ბევრი არ დაეჯერება

ყოფილი მინისტრი ამბობს, – 10 მილიონი მედო სეიფშიო... ჩვენ, მეც და თქვენც, კი ვიცით უამრავი ასეთი ფაქტი, მაგრამ იმ ხელისუფლების მაშინდელი ლიდერი როცა აღიარებით ჩვენებას აძლევს, გამოსაძიებელიც აღარაფერია.

თავს იმით იმშვიდებს, ვერავინ დამიჭერს, ამ ყველაფერს ხანდაზმულობის ვადა გაუვიდაო და საზოგადოების საკმაოდ სოლიდური ნაწილი ამაზე არ რეაგირებს. ქვეყანა კი სულ უფრო და უფრო ემსგავსება ბოსხის „ჯოჯოხეთს“, სადაც ბუც კი ანგელოზია.

ვცდილობ მოკლედ გიპასუხოთ, მაგრამ კითხვა იყო ბევრის მომცველი. საინფორმაციო სივრცის მონოპოლიზების ტენდენციაზე გაამახვილეთ ყურადღება. შევარდნაძემ ვერ შეძლო მედიის გაკონტროლება, სააკაშვილმა მოახერხა. ბიძინა ცდილობს. თუმცა, არავინ არაფერს ამბობს, რომ ჩვენთან მედია უკიდურესად პოლიტიზებულია, უფრო მეტიც – ან პარტიული კუთვნილებისაა, ან ბიზნესმენის უსაფრთხოების გარანტია.

არც იმ მარტივ ჭეშმარიტებაზე ამახვილებს ყურადღებას ვინმე, რომ არ არსებობს მედიის დამოუკიდებლობისა და ფინანსური უზრუნველყოფის საფუძველი, უკიდურესად მწირია სარეკლამო ბაზარი, მედიაბიზნესი კი ხარჯტევადი სფეროა. თვით ყველაზე რეიტინგული „რუსთავი-2“ წლებია გადასახადებს არ იხდის და ამრიგად არსებობს.

შევარდნაძემ ვერ შეძლო მედიის გაკონტროლება, სააკაშვილმა მოახერხა. ბიძინა ცდილობს. თუმცა, არავინ არაფერს ამბობს, რომ ჩვენთან მედია უკიდურესად პოლიტიზებულია, უფრო მეტიც – ან პარტიული კუთვნილებისაა, ან ბიზნესმენის უსაფრთხოების გარანტია

მერე, არც დასავლეთისკენ იყურება ვინმე. ბოლო ათწლეულებია ჩვენ გვესმის, რომ ინფორმაციის დაბალანსებულობა არის მედიის დამოუკიდებლობის ქვაკუთხედი. რაც ტრამპმა „აღმოაჩინა“, რომ CNN და The New York Times, თავისუფალი მედიის ფლაგმანები, „ფეიქ ნიუსების“ ფაბრიკებია, დასავლური სტანდარტები, მედიის დაბალანსებულობის, თავისუფლების და მიუკერძოებლობის შესახებ, გაფერმკრთალდა.

ამ ექომ ჩვენამდეც მოაღწია და თუ ადრე დაბალანსებულობა და მიუკერძოებლობა იყო უმაღლესი სტანდარტი, დღეს იგი „კრიტიკული მედიით“ ჩანაცვლდა. თუ კრიტიკულია მედია და დაუბალანსებელი და ტენდენციური, – მაშინ?! თუ პროდასავლურია დეკლარირებულად, ყველაფერი მიეტევება?..

ახლა ის დომხალი, რაც ქართულ მედიაშია, შეგიძლია მონოპოლიზებას დაუქვემდებარო, შეგიძლია საერთოდ გააქრო

ამ მიდგომებზე რეიტინგულობით გამორჩეული ჩვენი „თავისუფალი მედიის“ ფლაგმანები არაფერს ამბობენ. ახლა, ის დომხალი, რაც ქართულ მედიაშია, შეგიძლია მონოპოლიზებას დაუქვემდებარო, შეგიძლია საერთოდ გააქრო.

მედია ხომ მომგებიანი ბიზნესი საქართველოში არ არის?!. შესაბამისად, ფულსაც არავინ დებს. აი, პოლიტიკაში დასახარჯი ფულიდან თუ ერგება ხოლმე ნამცეცები.

მოკლედ, თქვენი კითხვის პასუხად ვიტყოდი, რომ ვითარება ფეთქებადსაშიშია.

- მიუხედავად იმისა, რომ ჯერ ხაზარაძეს წაუყენა ბრალი პროკურატურამ, შემდეგ ოქრუაშვილს, იმის გათვალისწინებით, რომ ხაზარაძის თემა ანაკლიის პროექტს და სავარაუდოდ კიდევ სხვა საკითხებს უკავშირდება, ალბათ აჯობებს საუბარი ოქრუაშვილის დაკავებით გავაგრძელოთ.

მიუხედავად იმისა, რომ ოქრუაშვილს ბრალი 20 ივნისის მოვლენების ორგანიზებისთვის წაუყენეს, საზოგადოების უმეტესობა მაინც დარწმუნებულია, რომ მისი დაკავება „რუსთავი-2“-ის საქმეს უკავშირდება, რომლის საკუთრების უფლებაზე იგი პრეტენზიებს აცხადებდა.

თქვენი დაკვირვებით, რამდენად საფუძვლიანად გამოიყურება მტკიცება, რომ 20 ივნისს მზადდებოდა სახელმწიფო გადატრიალება? ოქრუაშვილის დაკავება უფრო 20 ივნისის საქმეს უკავშირდება თუ „რუსთავი-2“-ის საქმეს?

- „რუსთავი 2“–თან დაკავშირებული პერიპეტიები სულ უფრო მეტად იღებს აბსურდის თეატრის სახეს. მე, როგორც ამ ქვეყნის ერთ მოქალაქეს თუ მკითხავთ, ფიქრია ჩიხრაძეს და თედო ისაკაძეს მეტი დასაბუთებული პრეტენზია უნდა ჰქონდეთ, ვიდრე ნებისმიერ სხვას. მათ შემდეგ, ერთ ხანს, ტელეკომპანია კიწმარიშვილი–დვალი–აქიმიძის იყო. ამის შემდეგ დღემდე – მიხეილ სააკაშვილის. ესაა რეალობა. დანარჩენი კაზუისტიკა და ეკვილიბრისტიკაა.

20 ივნისი უფრო სახალხო მღელვარება იყო, გამოწვეული გავრილოვის „ჩასვენებით“ პარლამენტის სპიკერის სავარძელში. მოვლენების განვითარების სათავისოდ გამოყენებას შეეცადა ოპოზიციის ნაწილი, რამაც ექსტრემისტული გამოხდომის ფორმა მიიღო

მზადდებოდა თუ არ 20 ივნისს სახელმწიფო გადატრიალება? – სად გვაქვს ჩვენ, ქართველებს, სახელმწიფო გადატრიალების მომზადების და განხორციელების უნარი? კაცმა რომ თქვას, არც დამოუკიდებელი სახელმწიფოებრიობის დიდი გამოცდილება გვაქვს. ჩვენთან გადატრიალება, ბათქა–ბუთქი და შევარდნა–გამოვარდნაა მოქმედი ხელისუფლების პარალიზების გზით.

20 ივნისი უფრო სახალხო მღელვარება იყო, გამოწვეული გავრილოვის „ჩასვენებით“ პარლამენტის სპიკერის სავარძელში. მოვლენების განვითარების სათავისოდ გამოყენებას შეეცადა ოპოზიციის ნაწილი, რამაც ექსტრემისტული გამოხდომის ფორმა მიიღო და სავარაუდოდ, იქვე დატრიალდნენ პოლიტიკოსები, რათა სათავისოდ გამოეყენებინათ შექმნილი სიტუაცია.

პროცესს პარლამენტთან მთავარი რეჟისორიც ჰყავდა და ის ჩვენი მეგობარი უკრაინიდან ცდილობდა სტიქიური მოვლენისთვის მიმართულების მიცემას და ტემპერატურის აწევას. ცოტა უცნაურად მეჩვენება, რომ მისი ამ საუბრების ჩანაწერები, რომლებიც, სავარაუდოდ, არსებობს, ჯერ არ გაუსაჯაროებია ხელისუფლებას

მე მაინც ვფიქრობ, რომ პროცესს პარლამენტთან მთავარი რეჟისორიც ჰყავდა და ის ჩვენი მეგობარი უკრაინიდან ცდილობდა სტიქიური მოვლენისთვის მიმართულების მიცემას და ტემპერატურის აწევას. ცოტა უცნაურად მეჩვენება, რომ მისი ამ საუბრების ჩანაწერები, რომლებიც, სავარაუდოდ, არსებობს, ჯერ არ გაუსაჯაროებია ხელისუფლებას.

და ბოლოს, ოქრუაშვილის დაკავება კი არა და თავად 20 ივნისის საქმეს და „რუსთავი 2“ –ის საქმეს დაუკავშირდა თვითონ ირაკლი ოქრუაშვილი.

- პროკურატურამ ხაზარაძე-ჯაფარიძეს ბრალი კი წაუყენა, მაგრამ ჯერჯერობით ვერც ის მტკიცდება, რომ ადგილი ჰქონდა ფულის გათეთრებას და არც დაზარალებული ჩანს.

მაშინ, როცა ივანიშვილი მიესალმა ხაზარაძის პოლიტიკაში გამოჩენის პერსპექტივას, ბევრი გამოთქვამდა აზრს, რომ „ოცნებისთვის“ პარლამენტში შესული ხაზარაძის ჯგუფი სავარაუდოდ, კარგი პარტნიორი იქნებოდა.

თუ ხაზარაძე-ჯაფარიძისთვის ბრალის წაყენებას პოლიტიკური საფუძველი ჰქონდა, თქვენი დაკვირვებით, სავარაუდოდ რა მიზნები შეიძლება ჰქონოდა მათთან მიმართებაში ქართული პოლიტიკის მთავარ აქტორს - ივანიშვილს?

- როცა ფულის გათეთრებაზე ვსაუბრობთ, არ უნდა დაგვავიწყდეს სად ხდება მოქმედება და როდის. პოსტსოციალისტურ, პოსტსაბჭოთა ქვეყნებში ბიზნესის კეთება კრიმინალთან მეზობლობას და შავი თუ თეთრი ფულის ზღვარზე და მიჯნაზე სიარულს ნიშნავს.

თქვენ როგორ ფიქრობთ, ხადარკოვსკი კრიმინალი იყო და აბრამოვიჩი მამა აბრამის ბატკანი?! იქნებ არც ოფშორები არსებობს? იქნებ ოფშორებში საქმიანობა აპრიორი დანაშაულის ჩადენას ნიშნავს? თემა არ არის მარტივი და უდაოდ მრავალპლანიანია. და მიუხედავად ამისა, ხაზარაძე–ჯაფარიძის ქეისი ობიექტურად და მიუკერძოებლად უნდა იქნას გამოძიებული.

პოსტსოციალისტურ, პოსტსაბჭოთა ქვეყნებში ბიზნესის კეთება კრიმინალთან მეზობლობას და შავი თუ თეთრი ფულის ზღვარზე და მიჯნაზე სიარულს ნიშნავს... მიუხედავად ამისა, ხაზარაძე–ჯაფარიძის ქეისი ობიექტურად და მიუკერძოებლად უნდა იქნას გამოძიებული

როცა ივანიშვილი მიესალმა ხაზარაძის პოლიტიკაში გამოჩენის პერსპექტივას, აბსოლუტურად სწორად მოიქცა, რადგან ქართულ პოლიტიკაში ბოლო წლებია დომინირებს მხოლოდ ორი ფული – ივანიშვილის და სააკაშვილის მიერ კონტროლირებადი. ეს ივანიშვილს საშუალებას აძლევს ითამაშოს წაუგებელი პარტია, რადგან ვერც ნაციონალები და ვერც პოსტნაციონალები მას სერიოზულ კონკურენციას ვერ გაუწევენ.

უალტერნატივობის შემთხვევაში, თუ ამომრჩეველი პირისპირ დარჩება დილემასთან – ბიძინა თუ სააკაშვილი, ის, ანუ უმრავლესობა, მხარს ბიძინას დაუჭერს. თუმცა, ასეთი პერსპექტივა დიდი საფრთხის შემცველია, განსაკუთრებით იმ ვითარებაში, როცა ამომრჩევლის ნახევარზე მეტი, გამოკითხვების თანახმად, არც ერთ პოლიტიკურ პარტიას და პიროვნებას არ მიიჩნევს საკუთარი ინტერესების გამომხატველად.

ეს ვითარება კი განაპირობებს სახალხო მღელვარებებს, როგორიც იყო ბათუმში, თბილისში – ნარკოპოლიტიკის ლიბერალიზაციის მოთხოვნით და ბოლოს სულ ახლანდელიც – გავრილოვის „ისტორიულ“ ვიზიტთან დაკავშირებული.

რაც შეეხება ივანიშვილის მიმართებას ხაზარაძე–ჯაფარიძესთან, ის მათში, ბუნებრივია, კონკურენტს ხედავს და პოლიტიკურ განეიტრალებასაც ცდილობს

სუსტი ხელისუფლება და ოცნების ხელისუფლება ასეთია, პრობლემაა არა იმდენად „ოცნების“, რამდენადაც საზოგადოების. ამ ყველაფრის გათვალისწინებით, სახალხო მღელვარება შეიძლება გადატრიალებასა და რევოლუციაში გადაიზარდოს და ასეთი მართვადი ჭაობი, შესაძლოა, ხელისუფლების ძალადობრივი შეცვლითაც კი დამთავრდეს.

ეს კი კატეგორიულად მიუღებელია ქართული საზოგადოების უმრავლესობისთვის. იცის ეს ბიძინა ივანიშვილმა და შესაძლოა, ფორმალურად, მაგრამ მიესალმა ხაზარაძის გამოჩენას პოლიტიკურ არენაზე. რაც შეეხება ივანიშვილის მიმართებას ხაზარაძე–ჯაფარიძესთან, ის მათში, ბუნებრივია, კონკურენტს ხედავს და პოლიტიკურ განეიტრალებასაც ცდილობს.

- ხაზარაძე-ჯაფარიძისთვის ბრალის წაყენებაზე აშშ-ს საელჩომ საქართველოში შეშფოთება გამოთქვა და “ბრალის წაყენების კონტექსტსა და დროის გარემოებებზე“ გაამახვილა ყურადღება.

როცა ხაზარაძემ განაცხადა, რომ შემოდგომაზე სამოქალაქო მოძრაობას შექმნიდა, მაშინ ბევრმა ანალიტიკოსმა ამგვარი მოსაზრება გამოთქვა - ეს გადაწყვეტილება ხაზარაძის ინიციატივა იყო, თუ აშშ-სთან შეთანხმებული ნაბიჯი?

გასაგებია, რომ თუ კანონი აქვთ დარღვეული ხაზარაძესა და ჯაფარიძეს, პასუხიც უნდა მოეთხოვოთ, მაგრამ იმის გათვალისწინებით, რომ სწორედ მათი წყალობით გავიდა “თიბისი ბანკი“ ლონდონის ბირჟაზე, ძნელი სავარაუდო არ უნდა იყოს, რომ „ფულის გამთეთრებელ“ ბანკირებს ლონდონის ბირჟაზე არავინ დაუშვებდა.

თუ ხაზარაძე-ჯაფარიძისთვის ბრალის წაყენება ივანიშვილის პოლიტიკურ გეგმებში შედიოდა, მაშინ ახლა ყველაზე აქტუალური კითხვა დაახლოებით ასე უნდა ჟღერდეს - თუ ქართულ პოლიტიკაში ხაზარაძის გამოჩენაზე დადებითი დამოკიდებულება ჰქონდა ვაშინგტონს, თქვენი აზრით, სავარაუდოდ როგორ წაიკითხავდნენ ივანიშვილის ხელისუფლების მხრიდან ხაზარაძე-ჯაფარიძის წინააღმდეგ გადადგმულ ნაბიჯებს?

- ჩვენ, სამწუხაროდ, ისევ ჩარჩენილები ვართ ღრმა წარსულში. პართია თუ რომი, სპარსეთი თუ ბიზანტია, ვინ უჭერს მხარს აეტს და ვინ ფარტაძეს, ვინ არის პროამერიკელი და ვინ პრორუსი, პროქართულობა ხომ საერთოდ პრორუსულობას გავუტოლეთ. ისევ მორიგი იმპერიული წიაღის ძიებაში ვართ და ვერ გაგვიცნობიერებია, რომ აშშ–ის ელჩი გუბერნატორი არ არის, რომლის ყველა ბრძანებაც უნდა შესრულდეს.

მით უმეტეს, დიდი ხანია ჩვენს მთავარ სტრატეგიულ პარტნიორს ელჩიც არ ჰყავს თბილისში. გაგვიხარდა, რომ გამოცდილ და ავტორიტეტულ დიპლომატს ვერშბოუს გვინიშნავენო, გავიგეთ. არ აღმოჩნდა ზუსტი ეს ინფორმაცია, თორემ ვიფიქრებდით, ამერიკის ამჟამინდელმა ადმინისტრაციამ ჩამოაყალიბა ახალი კავკასიური პოლიტიკა და შესაბამისი მითითებებით ელჩიც წარმოგზავნა. ამ ვითარების ანარეკლია საუბარი „ბრალის წაყენების კონტექსტზე“, როცა ჩვენ თავი უნდა ვიმტვრიოთ.

ვერ გეტყვით, ხაზარაძის ინიციატივა პოლიტიკაში გამოჩენაზე, იყო თუ არა შეთანხმებული აშშ–ის საელჩოსთან. ვფიქრობ, არა. არსებითი და მნიშვნელოვანი სხვაა – ხაზარაძის გამოჩენა პოლიტიკაში ახალი ალტერნატივის ჩამოყალიბების ნიშანი იქნებოდა, მიუხედავად იმისა, რომ საზოგადოების დამოკიდებულება ბანკირებისადმი არაერთგვაროვანია.

ვერ გეტყვით, ხაზარაძის ინიციატივა პოლიტიკაში გამოჩენაზე, იყო თუ არა შეთანხმებული აშშ–ის საელჩოსთან. ვფიქრობ, არა. არსებითი და მნიშვნელოვანი სხვაა – ხაზარაძის გამოჩენა პოლიტიკაში ახალი ალტერნატივის ჩამოყალიბების ნიშანი იქნებოდა

ორ დომინირებულ ფულზე მოგახსენეთ. სამწუხაროდ, სერიოზული პოლიტიკის კეთებას სერიოზული ფულიც სჭირდება. ხაზარაძეს შეუძლია სათანადო რესურსის მობილიზება. იგი კარგი მენეჯერია, წარმატებული საფინანსო ინსტიტუტის შემქმნელი, გონიერი და განათლებული.

დასანანი იქნება, თუ ასე არ მოხდება. სამწუხაროდ, უნარიან და მასშტაბური საქმეების მკეთებელ ქართველებს არ შეუძლიათ ერთმანეთის ატანის პირობებში საქვეყნო საქმის კეთება, როცა ჯანსაღი კონკურენციის პირობებში მათი სვე–ბედის განმსაზღვრელი ხალხი და კანონი იქნება.

არავისთვის გუნდრუკის კმევას არ ვაპირებ და ბოლო 20 წელია ყველა მთავარი აქტორის კრიტიკით ვარ დაკავებული, მაგრამ ამ ორ ეროვნული მასშტაბის მოღვაწეს კიდევ ბევრი სიკეთის გაკეთება შეუძლია საქართველოსთვის. ამიტომ, მთავარი ის კი არ არის, როგორ შეხედავენ ამერიკელები ივანიშვილის თუ ხაზარაძის კონკრეტულ ნაბიჯებს, მთავარია, ქართული საზოგადოება რა აზრისაა მათზე და მათ შორის არსებულ დაპირისპირებაზეც.

დესტრუქციულმა ძალებმა და მათ მიერ კონტროლირებადმა მედიამ უნდა შეწყვიტოს ივანიშვილის მარგინალიზაცია. მეორე მხრივ, ხაზარაძეს უნდა მიეცეს თავისი პოტენციალის ამ ქვეყნის სასარგებლოდ დახარჯვის საშუალება. მისი და ბადრი ჯაფარიძის დაჭერა იქნებოდა სერიოზული შეცდომა.

დესტრუქციულმა ძალებმა და მათ მიერ კონტროლირებადმა მედიამ უნდა შეწყვიტოს ივანიშვილის მარგინალიზაცია. მეორე მხრივ, ხაზარაძეს უნდა მიეცეს თავისი პოტენციალის ამ ქვეყნის სასარგებლოდ დახარჯვის საშუალება. მისი და ბადრი ჯაფარიძის დაჭერა იქნებოდა სერიოზული შეცდომა

კარგი იქნება, თუ მამუკა ხაზარაძე პოლიტიკაში შემოვა და ნებისმიერი მისი ნაქმნარისათვის ვერდიქტს ხელისუფლების გარკვეული გავლენების ქვეშ მყოფი სასამართლო კი არ გამოიტანს, არამედ ქართული საზოგადოება და ქართველი ამომრჩეველი.

- ფაქტია, რომ ხაზარაძე-ჯაფარიძის თემა ანაკლიის პორტის პროექტს უკავშირდება. რამდენიც არ უნდა ამტკიცონ ხელისუფლების წარმომადგენლებმა, რომ ანაკლიის პორტი აშენდება, ხაზარაძე-ჯაფარიძის ირგვლივ განვითარებული პროცესების გამო მაინც ბევრი პასუხგაუცემელი კითხვა რჩება.

ანაკლიის პორტთან დაკავშირებით აშშ-ს სახელმწიფო მდივნის მაიკლ პომპეოს ხმამაღალი და მრავლისმეტყველი განცხადების შემდეგ ხაზარაძე-ჯაფარიძისათვის ბრალის წაყენების შემდეგ სავარაუდოდ როგორ გამოიყურება ოფიციალური თბილისის პასუხი ანაკლიის პორტის პერსპექტივასთან დაკავშირებით?

- რა თქმა უნდა, ივანიშვილსა და ხაზარაძეს შორის დაპირისპირების გამწვავება ანაკლიის პორტის პროექტს უკავშირდება. მაგრამ, არც ის უნდა გამოგვრჩეს მხედველობიდან, რომ ამერიკელები საქართველოს მთავრობისგან და შესაბამისად, ბიძინა ივანიშვილისგან მოითხოვენ გარანტიებს, გარანტიებს განხორციელებული ინვესტიციებისათვის, ტვირთნაკადების სავარაუდო მოცულობის გამოც კი.

ვფიქრობ, ივანიშვილი დათანხმდება ანაკლიის პორტის აშენებაზე ამერიკულ მოთხოვნებს, ოღონდ იმ შემთხვევაში, თუ ანაკლიის კონსორციუმში არ იქნებიან მამუკა ხაზარაძე და ბადრი ჯაფარიძე. ვერანაირი რუსული და პუტინის ფაქტორი ამერიკელების ნებას ვერ გადასძალავს.

ბოლო დროს გამოჩნდა, რომ ანაკლიის ღრმაწყლოვანი პორტი უფრო უსაფრთხოების კომპონენტია, თანაც შავი ზღვის რეგიონული უსაფრთხოების, ვიდრე კომერციული პროექტი.

ვფიქრობ, ივანიშვილი დათანხმდება ანაკლიის პორტის აშენებაზე ამერიკულ მოთხოვნებს, ოღონდ იმ შემთხვევაში, თუ ანაკლიის კონსორციუმში არ იქნებიან მამუკა ხაზარაძე და ბადრი ჯაფარიძე. ვერანაირი რუსული და პუტინის ფაქტორი ამერიკელების ნებას ვერ გადასძალავს

ჩემი აზრით, ორივე ფიგურა, ივანიშვილიც და ხაზარაძეც, ამერიკელებისთვის მისაღები პარტნიორი და მოკავშირეა. ამიტომ, მათგან ანაკლიის პორტის პროექტს საფრთხე არ ემუქრება მიუხედავად ჩვენი დასავლელი პარტნიორების მხრიდან იმის იმპერატიული მოთხოვნისა, რომ საქართველოს შავი ზღვის სანაპიროზე სხვა ღრმაწყლოვანი პორტი არ იყოს.

ამ დღეებში ვადაც დაზუსტდა – SSA Marine მოითხოვს, რომ თავისი ვალდებულებების შესასრულებლად აუცილებელია გარანტია სხვა ღრმაწყლოვანი პორტის არაშენებაზე, ვიდრე პროექტის პირველი ფაზა 70%–იან უტილიზაციას არ მიაღწევს.

ვინ მოაგვარებს ფოთის მმართველ ცნობილ კომპანიასთან „აიპიემ ტერმინალსთან“ პრობლემას, რომელიც ფოთის პორტის გაღრმაწყლოვანებას აპირებს, უცნობია. სავარაუდოდ, საქართველოს მთავრობა, მაგრამ შეძლებს კი?

- ანაკლიის პორტის პერსპექტივაზე საუბრისას კონსტიტუციონალისტმა ლევან ბოძაშვილმა განაცხადა - „ანაკლიის პორტის პროექტის ჩავარდნა საქართველოზე რუსეთის დროშის გადაფარებაა. ხაზრაძე-ჯაფარიძისათვის ბრალის წაყენებამდე გავრცელდა ინფორმაცია, რომ ანაკლიის პორტის გენერალური მშენებელი უმსხვილესი ფრანგული კომპანია Eiffage გახდა.

მანამდე ვიცოდით, რომ აშშ-ს არ სურდა ანაკლიის პროექტში მონაწილეობა მიეღო რუსეთსა და ჩინეთს, მიუხედავად იმისა, რომ ტვირთები ძირითადად ჩინური უნდა ყოფილიყო. პროექტში ფრანგების გამოჩენამდე არც ის იყო ცხადი, რომ ანაკლიის პროექტში ამერიკელები ჩადებდნენ ფინანსებს.

თქვენი დაკვირვებით, რას შეიძლება ნიშნავდეს ანაკლიის პროექტში ფრანგების გამოჩენა? იმას ხომ არა, რომ იგი მაინც კი აშენდება, მაგრამ უკვე ამერიკელების გარეშე და ფრანგული კომპანია რუსებთან და ჩინელებთან ითანამშრობლებს?

- ამერიკელების გარეშე ანაკლიის პორტთან დაკავშირებით არაფერი მოხდება, მაგრამ უცნაურია როგორ უნდა განახორციელოს მასშტაბური ბიზნეს–პროექტი საქართველომ, როცა ამ პორტის მეშვეობით გადასაზიდი ტვირთების მეტი წილი ჩინურია. ჩინეთთან თანამშრომლობა კი სახელმწიფო მდივან პომპეოს არასასურველად მიაჩნია.

ამერიკელების გარეშე ანაკლიის პორტთან დაკავშირებით არაფერი მოხდება

თუ მხოლოდ უსაფრთხოების კომპონენტია მთავარი, მაშინ ისმის კითხვა, – საქართველოს, ქართულ კაპიტალს და თუნდაც კერძო ქართულ კაპიტალს, შესწევთ ძალა უზრუნველყონ ანაკლიის პროექტის განხორციელება?

- თუ ისევ საშინაო პოლიტიკაში მიმდინარე პროცესებს დავუბრუნდებით, შეუმჩნეველი არ დაგვრჩება ხელისუფლების წარმომადგენელთა მტკიცებები იმის შესახებ, რომ მომავალ პარლამენტში „ოცნების“ მმართველი გუნდი „ნაცმოძრაობასთან“ არ ითანამშრომლებს. მეტიც, ხელისუფლებასთან სიახლოვეში შემჩნეული ექსპერტები აცხადებენ, რომ „ნაცმოძრაობა“ უნდა აიკრძალოს და არ მიეცეს არჩევნებში მონაწილეობის უფლება.

კარგია, რომ 2020 წლის საპარლამენტო არჩევნები პროპორციული სისტემით ჩატარდება. ცხადია, „ნაცმოძრაობას“ საპრეზიდენტო არჩევნების მსგავსად გაუჭირდება 800 000 ათასამდე ხმის მიღება, მაგრამ შიდა პოლიტიკაში მიმდინარე პროცესების გათვალისწინებით, ახლა შესაძლოა ყველაზე აქტუალური შეიძლება იყოს ის, თუ ვის მოიაზრებს „ოცნება“ მომავალ პარლამენტში თავის პოლიტიკურ პარტნიორებად?

- პარტიის აკრძალვა, თუნდაც ეს იყოს „ნაცმოძრაობა,“ მიუღებელია. ეს ჩემთვის იმ ხალხის „აკრძალვის“ მოთხოვნის ტოლფასია, ვინც ამ პარტიის მხარდამჭერია. უფრო სხვა მგონია მთავარი – საპარლამენტო მმართველობაზე გადასვლა საქართველოსნაირი ქვეყნისთვის, შესაბამისი ეკონომიკით და პრობლემებით, სარისკო, მაგრამ მისაღები ექსპერიმენტი მგონია. თუმცა, მთლიანად პროპორციულ სისტემაზე გადასვლას ნაადრევად მივიჩნევ. შესაძლოა, საპარლამენტო მმართველობის მისაღებლობისათვის სკეპსისი საფუძვლიანი აღმოჩნდეს და უკუკავშირი შეუძლებელი გახდეს.

საპარლამენტო მმართველობაზე გადასვლა საქართველოსნაირი ქვეყნისთვის, შესაბამისი ეკონომიკით და პრობლემებით, სარისკო, მაგრამ მისაღები ექსპერიმენტი მგონია. თუმცა, მთლიანად პროპორციულ სისტემაზე გადასვლას ნაადრევად მივიჩნევ

ჩვენი ეროვნული მენტალიტეტი დიდწილადაა მიმართული ერთმმართველობისა და ავტორიტარიზმისკენ. ვეჭვობ, არ მოხდეს ფორმისა და შინაარსის დიალექტიკური ჯახი და არ წარმოიშვას ქვეყნისთვის დამანგრეველი შიდაპოლიტიკური პროცესი.

პროპორციული სისტემა, რა თქმა უნდა, არ არის ურიგო და იგი ძლიერ პოლიტიკურ პარტიებს, დემოკრატიულ ინსტიტუტებს, თავისუფალ მედიას გულისხმობს. ამ მიმართულებით კი ჩვენთან სერიოზული პრობლემებია.

რაც შეეხება მომავალ პარლამენტში „ოცნების“ პარტნიორებს, აქ ამპლიტუდა საკმაოდ ფართოა, „ევროპული საქართველოდან“ დაწყებული, „პატრიოტთა ალიანსით“ დამთავრებული.

მე უფრო სხვა რამ მაფიქრებს – ნულოვანი ბარიერის შემთხვევაში, 1993–95 წლების „ორასპარტიული პარლამენტი“ არ მივიღოთ, თუმცა იქ რეალურად 24 პარტია იყო წარმოდგენილი, რამაც მისი ფუნქციონირება საკმაოდ გააძნელა.

- როგორც ჩანს, მე თქვენ მაინც ძალიან შორს გახედვა გთხოვეთ. თუ დღევანდელობას დავუბრუნდებით, იმ მოვლენების ფონზე, რაც ჩვენში ხდება, თქვენი დაკვირვებით, სავარაუდოდ, როგორ განვითარდება შიდა პოლიტიკაში პროცესები?

- ვითარება ფეთქებადსაშიშია მეთქი, ვთქვი. ახლა ყველაფერი დამოკიდებულია ჩვენი პოლიტიკური კლასის გონიერებასა და შორსმჭვრეტელობაზე. ჩვენი ხალხი ბრძენია, მაგრამ მთავარია ექნება თუ არა მას 2020 წლის არჩევნებზე რეალური არჩევანი.

მმართველი ძალის გარკვევისას მთავარი იმ 50–60 %–ის ხმები იქნება, ვისაც ჯერ გარკვეული არ აქვს, ვის დაუჭერს მხარს. მოიგებს მათ გულს ვინმე? თუ არა, ხიფათი გაიზრდება.

განსაკუთრებით საშიშია ამბიციური რევანშისტური ძალა, რომელსაც გამარჯვების შანსი არ აქვს. ისინი და მათი ლიდერები უჭველად შეეცდებიან ქუჩის ფაქტორის გააქტუალურებას ხელისუფლებაზე და საზოგადობაზე ფსიქოლოგიური ზეწოლის მოხდენის მიზნით

განსაკუთრებით საშიშია ამბიციური რევანშისტური ძალა, რომელსაც გამარჯვების შანსი არ აქვს. ისინი და მათი ლიდერები უჭველად შეეცდებიან ქუჩის ფაქტორის გააქტუალურებას ხელისუფლებაზე და საზოგადობაზე ფსიქოლოგიური ზეწოლის მოხდენის მიზნით.

გაითვალისწინეთ, რომ “ქართული ოცნების” შანსები 2020 წლის არჩევნებში უმრავლესობით მოსვლის თუ არა – გამარჯვების, დღეის მდგომარეობით, საკმაოდ მაღალია.

„ინტერპრესნიუსი”

კობა ბენდელიანი

ავთანდილ წულაძე - მაკრონის, შოლცისა და ტუსკის შეხვედრის შემდეგ ცხადი გახდა, რომ უკრაინის იარაღის გარეშე დატოვების გეგმა ჩავარდა, ევროპისა და უკრაინა-რუსეთს შორის სამხედრო დაპირისპირება გაგრძელდება  და გაღრმავდება
„საქართველო მეცნიერების ქვეყანაა“ - აკადემიკოსი როინ მეტრეველი
ქართული პრესის მიმოხილვა 18.03.2024
Webster University Georgia-ს ფსიქოლოგიის საბაკალავრო პროგრამა დაემატა
Webster University Georgia-ს კომპიუტერული მეცნიერებების საბაკალავრო პროგრამა დაემატა