2020 წლის მარტში ევროკომისიამ გამოაქვეყნა კომუნიკაცია სახელწოდებით „აღმოსავლეთ პარტნიორობა 2020 წლის შემდგომ“. კომუნიკაციაში კომისიამ ის მიზნები დასახა, რომელთა განხორციელებაც ორგანიზაციას „აღმოსავლეთ პარტნიორობის“ ქვეყნებთან ურთიერთობის კონტექსტში სურს. აღნიშნული დოკუმენტი ზოგიერთი ანალიტიკოსისთვის მოსალოდნელზე ნაკლებ ამბიციური აღმოჩნდა. დოკუმენტის შესახებ „ინტერპრესნიუსი“ ევროპარლამენტარ მარკეტა გრეგოროვას ესაუბრა, რომელიც ევრონესტის საპარლამენტო ასამბლეის ვიცე-თავმჯდომარე და ევროკავშირ-საქართველოს საპარლამენტო ასოცირების კომიტეტის წევრია.

„აღმოსავლეთ პარტნიორობის“ სამომავლო პერსპექტივების გარდა, ინტერვიუში ევროპარლამენტარი 8 მარტის შეთანხმებაზე, საკონსტიტუციო ცვლილებებსა და 2020 წლის საპარლამენტო არჩევნებზეც საუბრობს.

- საპრეზიდენტო ვადის დასაწყისში, ევროკომისის პრეზიდენტმა ურსულა ფონ დერ ლაიენმა განაცხადა, რომ მისი კომისართა კოლეჯი უფრო მეტად გეოპოლიტიკური იქნებოდა. ევროკავშირის გეოპოლიტიკური პოზიციონირება კი სამეზობლოში უფრო მეტად მტკიცე საგარეო პოლიტიკის გატარებას გულისხმობდა. როგორ ფიქრობთ, ევროკავშირის გეოპოლიტიკური მისწრაფებები ვრცელდება თუ არა აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებზე, თუ ის მხოლოდ ბალკანეთით შემოიფარგლება? თვლით თუ არა, რომ „აღმოსავლეთ პარტნიორობა 2020 წლის შემდეგ“ კომუნიკაციაში გაწერილ მიზნებს გეოპოლიტიკური ელემენტები აქვს?

- თუ ტერმინ გეოპოლიტიკურს სწორად ვხვდები, ეს ამბიციურობაზე, მაგალითად, გაწევრიანების შეთავაზებაზე უნდა მიანიშნებდეს. თუ ასეა, ეს ისაა, რისკენაც ევროკავშირი ისწრაფვის. ყოველ შემთხვევაში მე ასე ვხედავ - იმ ანგარიშებიდან და რეზოლუციებიდან გამომდინარე, რომლებზეც ჩვენ ვმუშაობთ. სურვილი იმისა, რომ „აღმოსავლეთ პარტნიორობის“ ქვეყნებს მეტი მოტივაცია ჰქონდეთ შემდგომი პროგრესისთვის, დიდია - მაგალითად, იმ ქვეყნებისთვის მეტის შეთავაზების სახით, რომელთაც უკვე აქვთ ასოცირების ხელშეკრულებები და ღრმა და ყოვლისმომცველი ვაჭრობის შეთანხმება. რაც შეეხება მათ, ვისთანაც ნაკლები პროგრესი გვაქვს, ჩვენ მათი მიტოვება არ გვსურს, ეს ძალიან მნიშვნელოვანი საკითხია, რადგან დანაწევრებული რეგიონი უფრო მეტად მოწყვლადია გარე საფრთხეების მიმართ. ჩვენ მათთვის ბიძგის მიცემისთვის ინდივიდუალურად მორგებული სტიმული გვჭირდება. მე მაგალითად, ვსაუბრობ ბელორუსზე, რომელსაც ინდივიდუალური პრობლემები აქვს. ჩვენ გვჭირდება, რომ მათ ის შევთავაზოთ, რაც მეტ მოტივაციას მისცემს. რა თქმა უნდა, გაწევრიანების საკითხი ჯერ დღის წესრიგში არ არის, მაგრამ როდესაც ზოგად გეოპოლიტიკურ სტიმულზე საუბრობდით, მინდა გითხრათ, რომ ეს ევროკავშირისთვის პრიორიტეტულია.

- ჩვენ ვხედავთ, რომ ევროკავშირის პრიორიტეტი გაფართოების კუთხით ამჟამად დასავლეთ ბალკანეთია. ვხედავთ იმასაც, რომ ამ პერსპექტივასთან ყველაზე ახლოს ჩრდილოეთ მაკედონია და ალბანეთი არიან. ფიქრობთ, რომ ევროკავშირის ბალკანეთის მიმართულებით გაფართოებამ შესაძლოა, აღმოსავლეთ პარტნიორობის წევრ ქვეყნებსაც გაუხსნას გაწევრიანების კარი? თუ ის კიდევ ერთხელ მიგვიყვანს ცნობილ ე.წ. „გაფართოებით გადაღლამდე“ (enlargement fatigue)?

- რა თქმა უნდა, ხანდახან ამის ზუსტად თქმა ძნელია, რადგან ის არაერთ აქტორზე, მთავრობებსა და წევრ ქვეყნებზეა დამოკიდებული. ჩვენ ვიცით ჩრდილოეთ მაკედონიის მაგალითი, როდესაც ერთმა ქვეყანამ შეიძლება დაგბლოკოს. ჩვენ ვიცით, რომ ამ შემთხვევაში ეს საფრანგეთი იყო, ამაზე აღარ განვაგრძობ. საერთო ჯამში, ეს წევრი ქვეყნების მოტივაციებზეა დამოკიდებული. არ მინდა, რომ მომავლის წინასწარმეტყველება დავიწყო, მაგრამ ფიქრობ, თუ დასავლეთ ბალკანეთი წევრობის სტატუს მიაღწევს, ეს სხვა ქვეყნებს დაეხმარება, რომ იგივე გააკეთონ. ბოლო წევრი სახელმწიფო რამდენიმე წლის წინ შემოგვიერთდა და ვფიქრობ, რომ ეს სამომავლო ნაბიჯია. პირველი დიდი ნაბიჯი დასავლელი სახელმწიფოების, გერმანიის, საფრანგეთის და, რა თქმა უნდა, ჩრდილოეთ და სამხრეთ ქვეყნების მიერ ცენტრალური და აღმოსავლეთ ევროპის მიღება იყო. მე სწორედ ამ რეგიონიდან ვარ და ვიცი, თუ როგორ ღელავდნენ ისინი მასზედ, რომ ჩვენ საერთო ევროპულ ევროკავშირის პროექტს ვერ მოვერგებოდით, მაგრამ მოვერგეთ. შემდეგ ეს დაგვეხმარა, რომ პროცესი გაგვეფართოებინა - ყოფილი იუგოსლავიის, ხორვატიის მიმართულებით. შესაბამისად ვფიქრობ, რომ თუ ვინმეს კიდევ უფრო შორეულ ქვეყნებთან ამ მიმართულების განვითარების ეშინია - დასავლეთ ბალკანეთი აჩვენებს, რომ კი, ეს შესაძლებელია. ჩვენი პროექტი მყარია და ჩვენ სხვა ქვეყნებზეც უნდა გადავერთოთ. შეიძლება ზედმეტად ოპტიმისტი ვარ, მაგრამ ისტორიული პერსპექტივიდან ეს საკმაოდ მოსალოდნელი ჩანს.

- თქვენ მონაწილეობა მიიღეთ მწვანეებისა და ევროპული თავისუფლების ალიანსის დოკუმენტის შემუშავებაში, რომელიც „აღმოსავლეთ პარტნიორობის“ სამომავლო პერსპექტივებს ეხებოდა. დოკუმენტში აღნიშნულია, რომ „აღმოსავლეთ პარტნიორობის“ ჩარჩოს გაწევრიანების პერსპექტივა უნდა დაემატოს. მეორეს მხრივ, ვხედავთ, რომ ევროკავშირი ჯერჯერობით ამაზე არ ფიქრობს. საქართველოს ელჩმა ევროკავშირში, ნატალი საბანაძემ, მის ერთ-ერთ სტატიაში აღნიშნა, რომ კიდევ ერთი შესაძლო პერსპექტივა ევროპული ეკონომიკური სივრცის მსგავსი ინსტიტუტის შექმნაა. ხომ არ ფიქრობთ, რომ მსგავსი გამოსავალი ამ ეტაპისთვის უფრო მეტად რეალურია?

- თუ შეიძლება ამ შესაძლებლობას გამოვიყენებ და ძალიან მოკლედ ავხსნი აღნიშნული დოკუმენტის მიზნებს. „აღმოსავლეთ პარტნიორობის“ მომავალთან დაკავშირებით რამდენიმე შეხედულება არსებობს. ზოგიერთმა პოლიტიკურმა ჯგუფმა მოახერხა, რომ თავიანთი ხედვები უფრო მეტად გაემყარებინათ, თუმცა მე მათ ხედვებს მხარს არ ვუჭერ. მაგალითად, ცნობილ „ტრიოს სტრატეგიას“ - ჩემი აზრით, ეს ზუსტად ისაა, რაც რამდენიმე წუთის წინ აღვნიშნე - რეგიონის დანაწევრება. ამას იმის გამო ვამბობ, რომ ვიცი, რას ნიშნავს „ორმაგი სისწრაფის ევროკავშირი“ და რას მოგვიტანს ის მათ, ვინც უკან ჩამოვრჩებით. არ მინდა, რომ რეგიონში ვინმე უკან მოვიტოვოთ, იმიტომ, რომ ამაში საფრთხეს ვხედავ. სწორედ ამიტომ შევიმუშავეთ აღნიშნული დოკუმენტი. ის, ასე რომ ვთქვათ, კონტრ-ხედვაა არსებული შეხედულებების მიმართ. რა თქმა უნდა, ის ამბიციურია და იმაზე საუბრობს, თუ რა გვსურს ჩვენ გრძელვადიან მომავალში. ის არ ამბობს, რომ ჩამოთვლილი მიზნები 2 წელიწადში განხორციელებადია, მაგრამ, როდესაც გაქვს ხედვა და იცი, საით მიდიხარ - ამ შემთხვევაში პროგრესი უფრო ადვილია. სწორედ ამიტომაც ვსაუბრობთ გაწევრიანების საკითხზე. რა თქმა უნდა, თუ უფრო მეტი შესაძლებლობა გამოჩნდა მომავალ 2 წელში, ან კიდევ უფრო ადრე, ეს პროგრესს დაეხმარება და ჩვენ ამას მხარს აუცილებლად დავუჭერთ. ვფიქრობ, რომ ეკონომიკური ინტეგრაცია ის მიმართულებაა, რომლისკენაც უნდა წავიდეთ. თავად ევროკავშირიც ეკონომიკური ინტეგრაციით დაიწყო, იმის მიუხედავად, რომ მას ევროპის კონტინენტზე მშვიდობის შენარჩუნების მიზნებიც ჰქონდა. თუმცა პოლიტიკური ინტეგრაციის განხორციელების მხრივ, ეკონომიკური ინტეგრაცია ყოველთვის ძალიან სასარგებლოა. შესაბამისად, ვფიქრობ, რომ ეს უფრო რეალურია. ამასთან, ვფიქრობ, გაწევრიანებაზე, როგორც საბოლოო წერტილზე, ხაზგასმა მნიშვნელოვანია, რათა ვიცოდეთ საით მივდივართ - და ერთ არჩევანზე ორიენტირებულები არ ვიყოთ.

- თქვენ „ტრიოს სტრატეგია“ ახსენეთ - საქართველო, უკრაინა და მოლდოვა ევროკავშირს 3+1 ფორმატს სთავაზობენ. ბევრი ფიქრობს, რომ ასეთი ფორმატი უფრო მეტად ინტენსიური დიალოგისთვის უკეთესი პლატფორმა იქნება. ფიქრობთ, რომ მსგავსი ფორმატის ჩამოყალიბება მომავალი აღმოსავლეთ სამიტზე (2021) რეალური პერსპექტივაა? უფრო ვრცლად რომ გვითხათ, როგორ უყურებთ ამ ინიციატივას?

- გმადლობთ ამ კითხვისთვის, შესაძლებლობა მეცემა ამაზე უფრო დეტალურად ვისაუბრო. ვიცი, რომ ქართველებისთვის, უკრაინელებისა და მოლდოველებისთვის, აგრეთვე სომხებისთვის, ეს ძალიან კარგი სტიმული და პლატფორმაა. არ მინდა, რომ ვინმეს პროგრესი არ შევამჩნიო, მაგრამ, ვფიქრობ, რომ ინდივიდუალურად მორგებული სტიმულები უკეთესი გზაა, რადგან 3+1 ფორმატი სხვებს უკან მოიტოვებს - ეს კი მთლიან რეგიონს არ ეხმარება. ვიცი, რომ ყველა ქვეყანას საკუთარი პრობლემები აქვს, რომელთა მოგვარებაც სჭირდებათ. მაგრამ, გარე აქტორების გათვალისწინებით, რეგიონის უკან მოტოვება არ შეიძლება - მხოლოდ რუსეთზე არ ვსაუბრობ, მაგალითად, ჩინეთიც, რომელიც საკმაოდ აქტიურად აკეთებს ინვესტირებას რეგიონის ცალკეულ ქვეყნებში, თუნდაც თურქეთი, სამხრეთ სამეზობლოდან. პირდაპირ ვიტყვი, ისინი საფრთხეს წარმოადგენენ და თუ დანაწევრებულ რეგიონს დაინახავენ, ისინი აუცილებლად ეცდებიან ამ მოცემულობის თავიანთი ინტერესებისთვის გამოყენებას - თუ ეს ასე მოხდა, ის სამი ქვეყანა, რომელიც უფრო მეტად პროგრესირებს, უფრო მეტად არასტაბილური, მანიპულირებადი და მოწყვლადი გახდება. იმის გათვალისწინებით, თუ რა ხდება საქართველოში ბორდერიზაციის კუთხით, თუ რა ხდება უკრაინასა და ყირიმში - იმის წარმოდგენაც არ მსურს, თუ რა მოხდება რეგიონის გაყოფისა და მოწყვლადობის გაზრდის შემთხვევაში. სწორედ ამიტომ მაქვს წუხილები „ტრიოს სტრატეგიის“ შესახებ. მოხარული ვიქნები, თუ „აღმოსავლეთ პარტნიორობა“ ევროკვშირის საერთო პროექტად დარჩება, ყველა ერთმანეთს დაეხმარება და პროგრესი შემდეგი მიმართულებით წარიმართება - თუ გაქვთ ასოცირების შეთანხმება - მოდით, მის განვითარებაზე ვიზრუნოთ; არ ქონის შემთხვევაში კი, ვცადოთ მისი მოპოვება. ვფიქრობ, ეს უფრო რეალურია. შესაბამისად, მოხარული ვიქნები, თუ სწორედ ეს იქნება „აღმოსავლეთ პარტნიორობის“ მომავალ სამიტზე განხილული.

- ზოგიერთი ანალიტიკოსი მიიჩნევს, რომ ევროკავშირმა "აღმოსავლეთ მეზობლებთან უსაფრთხოების კუთხითაც უნდა დაიწყოს თანამშრომლობა. ჩვენ ვხედავთ, რომ საქართველო რუსეთის სამიზნეა კიბერ შეტევებისა და დეზინფორმაციის კუთხით, განსაკუთრებით ბოლო პერიოდში. ფიქრობთ, რომ ევროკავშირმა „აღმოსავლეთ პარტნიორობის“ ქვეყნებთან უფრო აქტიურად უნდა ითანამშრომლოს კიბერ უსაფრთხოების, ჰიბრიდული საფრთხეებისა და დეზინფორმაციის მიმართულებით? შესაძლებელია თუ არა, რომ ასოცირებულ ქვეყნებთან თანამშრომლობა კიდევ უფრო განვითარდეს და ისინი ევროპული უსაფრთხოებისა და თავდაცვის პოლიტიკის, ან თუნდაც მუდმივი სტრუქტურირებული თანამშრომლობის ნაწილი გახდნენ?

- ძალიან კარგი კითხვაა. დეზინფორმაციასთან ბრძოლა ჩემი ფოკუსია და ის ძალიან სერიოზული საკითხია. ვფიქრობ, რომ თანამშრომლობისას მხოლოდ ერთი ფოკუსის გამოკვეთა არ შეიძლება, რადგან საერთაშორისო ურთიერთობები დიპლომატიური ძალისხმევების რთული სისტემაა. თუ მხოლოდ ერთ ფოკუსზე აიღებ ორიენტირს, მაგალითად, უსაფრთხოების კუთხით თანამშრომლობაზე, შემდეგ შეიძლება მაგალითად, რუსეთმა ეს საფრთხედ მიიღოს და მის წინააღმდეგ ნაბიჯები გადადგას, ეს კი არავის უნდა. ამიტომ ვფიქრობ, რომ თანამშრომლობის პაკეტის ორივე კომპონენტზე კონცენტრირება შეიძლება, მაგალითად, რეგიონალური განვითარებისა და ეკონომიკის მხრივ, მაგრამ ასევე ჰიბრიდული საფრთხეების, კიბერშეტევებისა და დეზინფორმაციის მხრივ. მე დარწმუნებით ვიცი, რომ ევროკავშირი და „აღმოსავლეთ პარტნიორობის“ ქვეყნები დეზინფორმაციასთან ბრძოლის მიმართულებით თანამშრომლობენ. ისინი ერთმანეთს „ნოუ-ჰაუსა“ და იმ მეთოდებს უზიარებენ, თუ როგორ შეიძლება დეზინფორმაციის კამპანიებთან გამკლავება. რა თქმა უნდა, ამ მხრივ თანამშრომლობის ყველაზე დიდი პლატფორმა ამერიკაშია. ისინი არაერთ ქვეყანასთან თანამშრომლობენ და ეხმარებიან მათ ფარული დეზინოფრმაციის კამპანიებისა და ტროლების გამოვლენაში. სწორედ ამიტომ ვფიქრობ, რომ ამერიკა ამ მიმართულებაში, საერთაშორისო ასპარესზე მისი პოზიციის გამო, უფრო მეტად უნდა იყოს ჩართული. მოხარული ვიქნები თუ ერთ დღესაც საქართველო ნატო-ში გაწევრიანდება. ვიცი, რომ ეს საკამათო საკითხია, მაგრამ ნამდვილად მივიჩნევ, რომ ნატო მსგავს ქვეყნებში ასეთ სიტუაციებში უფრო მეტად უნდა ჩაერთოს, გაწევრიანების პერსპექტივის მხრივ თუ არა, ჩართულების გააქტიურების მიმართულებით. რა თქმა უნდა, ევროპული უსაფრთხოებისა და თავდაცვის პოლიტიკა, ან თუნდაც მუდმივი სტრუქტურირებული თანამშრომლობა დღის წესრიგშია. მე უბრალოდ თქვენი ყურადღების მიპყრობა იმაზე მსურდა, რომ როდესაც უსაფრთხოებაზე ვსაუბრობთ, ეს მხოლოდ ევროკავშირს არ ეხება. ამ მხრივ ყველაზე დიდი აქტორები და ვწუხვარ რომ ამის თქმა მიწევს, სამწუხაროდ, სხვაგან უნდა ვეძებოთ.

- პანდემიის დროს ევროკავშირმა „აღმოსავლეთ პარტნიორობის“ ქვეყნებს დახმარება სწრაფად აღმოუჩინა: გრანტების, ხელსაყრელი მაკროფინანსური სესხების, სამედიცინო აღჭურვილობისა და მარაგების მხრივ. პარალელურად, 2019 წელს ჩატარებული გამოკითხვები აჩვენებს, რომ ევროკავშირი „აღმოსავლეთ პარტნიორობის“ რეგიონში მაღალი მხარდაჭერით სარგებლობს. განვითარებადი ქვეყნებისთვის საგარეო დახმარების მნიშვნელობიდან გამომდინარე, განსაკუთრებით პანდემიურ პერიოდში, თვლით თუ არა, რომ ევროკავშირის ეს ნაბიჯი რეგიონში ყველაზე სანდო და არსებითი პარტნიორის სტატუსის გამყარების მიმართულებით მნიშვნელოვანი იყო, განსაკუთრებით კი სხვა რეგიონალურ ძალებთან შედარებით?

- დიახ, მარტივი პასუხი იქნებოდა - დიახ. ვფიქრობ, რომ ევროკავშირის ეს ნაბიჯი აჩვენებს, თუ რაოდენ მნიშვნელოვანია ეს რეგიონი ორგანიზაციისთვის. სხვა აქტორებთან შედარებით, მაგალითად, ისეთთან, როგორიც ჩინეთია, რომელმაც როგორც ვიცი, თავადაც გასწია დახმარებები - მათთან შედარებით ჩვენ ვხედავთ, რომ ევროკავშირი მაინც რჩება ყველაზე დიდ ეკონომიკურ ბლოკად მსოფლიოში. მას დახმარების გაწევა პირობების გარეშე შეუძლია. შესაბამისად, მიხარია, რომ ევროკავშირმა ეს ძალა აჩვენა. განსაკუთრებით იმის გათვალისწინებით, რომ ჩინეთმა ვირუსზე ინფორმაციის დაფარვით მის გავრცელებას შეუწყო ხელი - მათ ამ ცნობების მიჩქმალვა რომ არ დაეწყოთ, ჩვენ მას შესაძლოა, უფრო მეტად მზად დავხვედროდით. შესაბამისად, ვფიქრობ, რომ ზოგადად ჩვენ ამ მხრივ ავტორიტატულ სისტემებს არ უნდა ვეყრდნობოდეთ და მიხარია, რომ ევროკავშირმა ამ მიმართულებით დაამტკიცა, რომ უკეთესად შეუძლია დახმარების აღმოჩენა.

- საქართველოს რომ დავუბრუნდეთ, კერძოდ 8 მარტის შეთანხმებას. საქართველოს პარლამენტმა ახლახანს საკონსტიტუციო ცვლილებები მიიღო, რის შედეგადაც ქვეყანა პროპორციულთან მიახლოებულ საარჩევნო სისტემაზე გადადის. ოპოზიციას კენჭისყრაში მონაწილეობა არ მიუღია, რადგან მათი აზრით შეთანხმება ბოლომდე არ შესრულდა და ყველა პოლიტიკური პატიმარი არ გათავისუფლებულა. როგორ აფასებთ მთლიან პროცესს?

- დასაწყისისთვის, მიხარია, რომ 8 მარტის შეთანხმება არსებობს. იმის მიუხედავად, რომ ხანდახან ასე ჩანდა, პანდემიას ამ მიმართულებით პროგრესისთვის ხელი არ შეუშლია, რადგან, როდესაც უეცრად პანდემია ხდება, ძნელია ყოველდღიურ პოლიტიკურ პროცესებს გაუმკლავდე. შესაბამისად, მიხარია, რომ ამან მოლაპარაკებებს ხელი არ შეუშალა. მე აბსოლუტურად მესმის ოპოზიციის, რომელმაც კენჭისყრაში მონაწილეობა არ მიიღო, რადგან პოლიტიკური პატიმრების საკითხი მნიშვნელოვანი და სამწუხაროა. ვფიქრობ, ეს აჩვენებს, რომ ისინი იმ პოზიციებს მყარად იცავდნენ, რომელზეც შეთანხმება თავდაპირველად შედგა. არ ვფიქრობ, რომ ეს პრობლემაა, რადგან მთავრობას გააჩნია უმრავლესობა, სწორედ ამიტომაც ჰქვიათ მათ მთავრობა, არა? შესაბამისად, თუ ისინი ამ ცვლილებების გატარებას ვერ შეძლებდნენ, ამით მთლიან შეთანხმებას დაარღვევდნენ. შესაბამისად, მოხარული ვარ, რომ ცვლილებები გატარდა. ახლა ჩვენ აქტიურად ვაკვირდებით მოვლენებს. ვიმედოვნებთ, რომ ოქტომბრის არჩევნებამდე ყველაფერი დალაგდება და, რა თქმა უნდა, თუ რაიმე სწორი გზით არ წავა, ჩვენ მზად ვიქნებით რომ შესაბამისი კომენტარი გავაკეთოთ, ჩავერთოთ პროცესში და დახმარება გავწიოთ მოლაპარაკებებში, თუ ეს შეგვეძლება.

- გასულ თვეს, დემონსტრანტებმა პარლამენტის წინ შეკრების გზით 20 ივნისის საპროტესტო გამოსვლებიდან 1 წლის შესრულება აღნიშნეს. გასულ წელს, სწორედ აღნიშნულმა პროტესტმა მისცა ბიძგი საკონსტიტუციო ცვლილებებსა და საარჩევნო სისტემის პროპორციულთან მიახლოებულ მოდელზე გადასვლას. ამის მიუხედავად, ხელისუფლება ისევ ამბობს, რომ პროტესტმა ძალადობრივი ფორმა მიიღო, რაც „დესტრუქციული ოპოზიციის“ მიზანი იყო. ამასთან ერთად, ზოგიერთი ფიქრობს, რომ პროტესტი ნათელი მესიჯი იყო საქართველოს შეურიგებელი პოზიციის შესახებ რუსული ოკუპაციის მიმართ, მეორეს მხრივ კი, მესიჯი დასავლეთის მიმართ - რომ საქართველოს მოქალაქეებს სურთ, მათი ქვეყანა უფრო მეტად დემოკრატიული იყოს. როგორ აფასებთ ამ პროცესებს ერთი წლის შემდგომ, ამჟამინდელი გადმოსახედიდან?

- როგორც იცით, საქართველოში რამდენჯერმე ვარ ნამყოფი. ბრიუსელში მე ყველა მხარეს ველაპარაკებოდი, არამხოლოდ მმართველ გუნდსა და ოპოზიციას, არამედ აქტივისტებს, დემონსტრანტებს, მოქალაქეებსა და არასამთავრობო ორგანიზაციებს. მე ვცდილობ, რომ რაც შეიძლება ობიექტური ხედვა მქონდეს. რა თქმა უნდა, ჩემი შეხედულებები მაინც სუბიექტურია და იმის თქმას არ ვცდილობ, რომ მე აბსოლუტურად მართალი ვარ, რადგან იქ არ ვყოფილვარ და შორიდან შეფასება ხანდახან ძნელია. მე ვბედავ და ვამბობ, რომ მაქვს ჩემი შეხედულება. ჩემი შეხედულებით კი დემონსტრანტები ძალადობრივები არ ყოფილან და ის შემთხვევები, რაც მოხდა ან ინდივიდუალური იყო ან დადგმული, ამის თქმა დარწმუნებით არ შეგვიძლია. ვფიქრობ, რომ ხელისუფლება არ უნდა ამბობდეს, რომ ყველა დემონსტრანტი ძალადობდა. დემონსტრანტებმა ის გააკეთეს, რაც იმ სიტუაციაში შეეძლოთ და მე მათ მხარს ვუჭერ. მიხარია, რომ 1 წლის შემდეგ მათ მოთხოვნებს პროგრესი მოჰყვა. მინდა გითხრათ, რომ ეს მარტივი არაა. მე ჩეხეთიდან ვარ, ჩვენ პრემიერ-მინისტრის წინააღმდეგ უკვე 1 წელზეა მეტია, რაც გამოსვლებს ვაწყობთ, მაგრამ უშედეგოდ. თქვენ ჩვენზე წარმატებული აღმოჩნდით. ამ პროცესს, როგორც წარმატებას ისე ვუყურებ, როგორც მინიმუმ შედარებითობის პრინციპით. თუ თქვენ გააგრძელებთ აქტივობას და ენერგიას პოზიტიური მიმართულებით მიმართავთ, რამდენიმე წელიწადში დიდ ცვლილებებსა და ტრანსფორმაციას დაინახავთ. მოხარული ვარ, რომ ეს პროცესი იმასაც აჩვენებს, თუ სად დგას საქართველო რუსეთისა და ევროკავშირთან მიმართებაში.

- 2020 წლის ოქტომბერში საქართველოში საპარლამენტო აჩევნებია დაგეგმილი. ცოტა ხნის წინ, აშშ-ს ელჩმა საქართველოში, კელი დეგნანმა და თქვენმა კოლეგამ, ევროპარლამენტარმა ვიოლა ფონ კრამონმა განაცხადეს, რომ რუსეთი შესაძლოა, არჩევნების პროცესში ჩაერიოს. იმის გათვალისწინებით, რომ რუსეთი ხშირად ერევა უცხოურ არჩევნებში, ფიქრობთ თუ არა, რომ ეს საფრთხე საქართველოშიც არსებობს? რა ზომების მიღება შეუძლია საქართველოს ხელისუფლებას?

- დიახ, ამ საფრთხეს მეც ვხედავ და არამარტო რუსეთისგან. არაერთი კვლევა არსებობს იმის შესახებ, თუ რა მასშტაბით ხდება დემოკრატიულ არჩევნებში უცხო ძალების ჩარევა. არამხოლოდ ერთ რეგიონში. ეს გლობალური გამოწვევაა, მაგალითად სამხრეთ ამერიკაშიც, რომელიც ჩვენ ნაკლებად გვეხება, მაგრამ ეს ხდება ბრაზილიაშიც, პარაგვაიშიც. რა თქმა უნდა, ევროკავშირსაც უწევს ამასთან გამკლავება. მსგავსი პრობლემა წინა საპრეზიდენტო არჩევნებზე ამერიკასაც ჰქონდა. რა თქმა უნდა, სამეზობლოს გათვალისწინებით, „აღმოსავლეთ პარტნიორობის“ ქვეყნები ამ მიმართულებით ძალიან მოწყვლადები არიან. ამიტომ ვფიქრობ, რომ საქართველოს ხელისუფლებამ შესამისი ზომები უნდა მიიღოს. ასევე ვფიქრობ, რომ გარე ჩარევის ყველაზე დიდი პრობლემა ონლიან სივრცეში დგას. ონლაინ სივრცეში მსგავსი აქტივობა უფრო შეუმჩნეველია, ვიდრე მაგალითად, საარჩევნო ხმების მოსყიდვა საარჩევნო უბანზე - სწორედ ამიტომ მგონია, რომ ის უფრო საშიშია. მას შეუძლია მოსახლეობის დიდ ნაწილს მისწვდეს და თვეობით გასტანოს. შეიძლება ის უკვე მიმდინარეობს - დეზინფორმაციის კამპანიები, რომელთაც შეიძლება ჩვენ სულაც ვერ ვამჩნევდეთ. ხანდახან მსგავს დეზინფორმაციულ კამპანიებს საბოლოო უშუალო მიზანი არც აქვს. ის შეიძლება რომელიმე კანდიდატის მხარდასაჭერად ან საწინააღმდეგოდ არც იყოს მიმართული. ის უფრო მეტად საზოგადოების გაყოფას ემსახურება, რათა მოსახლეობა ერთმანეთს დაუპირისპირდეს - სწორედ ამიტომაა ჰიბრიდული საფრთხის მასშტაბი ასეთი საშიში. ამიტომ ვფიქრობ, რომ ხელისუფლებამ შემდეგი ნაბიჯები უნდა გადადგას ოპოზიციასთან კომუნიკაციის კუთხით. კომუნიკაცია უნდა მოხდეს მოქალაქეებთანაც, რადგან თუ მოქალაქეები ხელისუფლებას არ ენდობიან, სწორედ ამ დროს იჯერებენ ისინი დეზინფორმაციას და ხდებიან მანიპულირებადები. თუ ხელისუფლება ნდობას იმსახურებს, თუ ოპოზიცია კონსტრუქციული და სანდოა, ამ შემთხვევაში საზოგადოება ნაკლებად მოწყვლადია. ამიტომ მათ სწორედ ამას ვურჩევდი. რა თქმა უნდა, უფრო მეტად ტექნიკური ზომებიც არსებობს, რომელზე კომუნიკაციაც ევროკავშირსა და საქართველოს აუცილებლად მოხდება. ამასთან ერთად, არჩევნებზე იქნებიან სადამკვირვებლო მისიებიც, რომლებიც პროცესს დააკვირდებიან. მაგრამ ვფიქრობ, რომ საქართველოს ხელისუფლებას მუშაობის დაწყება ახლა შეუძლია და სხვათაშორის, ეს სამუშაოები მუდამ უნდა გაგრძელდეს, რადგან ის გრძელვადიან მომავალში შედეგს აუცილებლად გამოიღებს.

გიორგი ჯღარკავა

„ინტერპრესნიუსი“