საშინაო და საგარეო პოლიტიკის აქტუალურ თემებზე “ინტერპრესნიუსი“ პოლიტოლოგსა და პოლიტიკის დამოუკიდებელ ანალიტიკოს, ვაჟა ბერიძეს ესაუბრა.

- ბატონო ვაჟა, პოლიტიკურ კონკურენციაში შესული პოლიტიკური სუბიექტების აქტივობებს ვადევნებთ თვალს, თითქოს არაფერი განსაკუთრებული არ ხდება, მაგრამ, განსაკუთრებით თვალშისაცემი რომაა რეიტინგების ომი, ფაქტია.

საქართველოში სოციალოგიურ კვლევებზე თქვენთან ბევჯერ გვისაუბრია, მაგრამ, ბევრისთვის გასაკვირად ამ ომში „ქართული ოცნების“ ლიდერი ბიძინა ივანიშვილიც ჩაება, რომელმაც რეიტინგების თემაზე სპეციალური განცხადება გაავრცელა, რომლითაც გვამცნო - "ქართული ოცნება" დამაჯერებლად იმარჯვებს, ყველა კვლევა ადასტურებს, რომ საპროგნოზო მაჩვენებელი 54-დან 60%-მდე მერყეობს და რიგ შემთხვევებში, 63%-საც კი აჭარბებს.“

როგორ შეაფასებდით წინასაარჩევნოდ ლამის ყოველ მეორე დღეს რეიტინგების ომის ქრონიკასა და იმასაც, რომ ამ ომში წვლილის შეტანა თავად ბიძინა ივანიშვილმა გადაწყვიტა?

- რეიტინგების მიხედვით სიტუაციაში გარკვევა პრაქტიკულად შეუძლებელია. სამწუხაროდ, ჩვენს ქვეყანაში სოციოლოგიური კვლევები ემსახურება არა საზოგადოების ინფორმირებას პოლიტიკური სუბიექტების რეალური გავლენისა და პოპულარობის მიმართულებით, არამედ საზოგადოებრივი აზრით მანიპულირების ამოცანას.

როგორც იქნა ეს სფერო USAID-ის ყურადღების ცენტრშიც მოხვდა და ამ ავტორიტეტულმა ორგანიზაციამ ფორუმიც მოაწყო, სადაც კვლევების მიმართ საზოგადოების ნდობის ამაღლების აუცილებლობაზე იმსჯელეს.

თუმცა, რად გინდა, ამ სჯა-ბაასში სწორედ იმ ქართული ორგანიზაციების წარმომადგენლები მონაწილეობდნენ, რომელთა საქმიანობის მიმართ არის სწორედ საზოგადოების ნდობის დეფიციტი.

ასეთ ვითარებაში, მე როგორც ერთი ანალიტიკოსი, საჭიროდ მივიჩნევდი წინასაარჩევნო პერიოდში, თუნდაც ბოლო სამი თვის განმავლობაში კვლევების შედეგების გამოქვეყნების შეჩერებას და ვთქვი კიდეც ამის თაობაზე არაერთხელ, მაგრამ რეალურად, ცხადია, ამ ეგრეთწოდებული კვლევების შედეგების გამოქვეყნება გრძელდება.

რამდენადაც პარადოქსულად არ უნდა ჟღერდეს ე.წ. სოციოლოგიურ კვლევებთან დაკავშირებით არსებული ვითარება ხელს აძლევს ყველა პოლიტიკურ სუბიექტს - „ქართული ოცნებაც“, „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა“ და მისი მოკავშირეებიც და თქვენ წარმოიდგინეთ „პატრიოტთა ალიანსიც“ კი დარწმუნებული, რომ ყველაზე მეტი ამომრჩეველი სწორედ მას უჭერს მხარს. არ არის ეს უმნიშვნელო დეტალი.

რამდენადაც პარადოქსულად არ უნდა ჟღერდეს ე.წ. სოციოლოგიურ კვლევებთან დაკავშირებით არსებული ვითარება ხელს აძლევს ყველა პოლიტიკურ სუბიექტს - „ქართული ოცნებაც“, „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა“ და მისი მოკავშირეებიც და თქვენ წარმოიდგინეთ „პატრიოტთა ალიანსიც“ კი დარწმუნებული, რომ ყველაზე მეტი ამომრჩეველი სწორედ მას უჭერს მხარს. არ არის ეს უმნიშვნელო დეტალი

ახლა, ჩვენ რიგით მოქალაქეებს სხვა არაფერი დაგვრჩენია, თუ არა დაველოდოთ 1 ნოემბერს. ვნახოთ, არაინფორმირებული ამომრჩეველი როგორ შეხვდება ხმის მიცემის შედეგებს.

რეიტინგებითაც და არსებული რეალობის მიხედვითაც „ქართული ოცნება“ იმარჯვებს, თუმცა მისი ელექტოლარული მხარდაჭერა 40-45% არ აღემატება. პრონაციონალური ოპოზიციის ჯამური რეზულტატიც სადღაც იმავე ფარგლებშია.

ადმინისტრაციული და ფინანსური ჭარბი რესურსის მეშვეობით „ოცნებას“ აქვს შანსი 50% პლუს ერთი შედეგი დააფიქსიროს და ამას უეჭველი მოჰყვება საპროტესტო აქციების ტალღა და აი აქ არის მთავარი ცოდვა-მადლიანი საკითხავი - შეძლებს კი ოპოზიცია ამდაგვარი მასშტაბური საპროტესტო ტალღის აგორებას? ექნება კი ამ ტალღას შესაბამისი მუხტი? გვექნება ჩვენ საქართველოში „ბელორუსული სცენარი“ ან „ყირგიზული ვარიანტი“?

ამ წუთას, ამ მომენტში მხოლოდ ეს ერთადერთი კითხვა მოითხოვს მკაფიო და ცალსახა პასუხს. ჩემი აზრით, ამისთვის ყველა წინაპირობა არსებობს და ვფიქრობ, მოვლენათა ამგვარი განვითარებისთვის არც „ქართული ოცნება“ და არც ბიძინა ივანიშვილი მზად არ არიან.

ჭარბი ადმინისტრაციული და ფინანსური რესურსის მეშვეობით „ოცნებას“ აქვს შანსი 50% პლუს ერთი ხმა დააფიქსიროს და ამას უეჭველი მოჰყვება საპროტესტო აქციების ტალღა... ასეთ ვითარებაში მთავრი კითხვაა - გვექნება ჩვენ საქართველოში „ბელორუსული სცენარი“ ან „ყირგიზული ვარიანტი“? ... ვფიქრობ, მოვლენათა ამგვარი განვითარებისთვის არც „ქართული ოცნება“ და არც ბიძინა ივანიშვილი მზად არ არიან

- წინასაარჩევნო პერიოდში ბევრი რამ, ზოგი საკმაოდ მნიშვნელოვანი, ზოგიც საერთოდ უმნიშვნელო ხდება, მაგრამ თქვენ როგორ შეაფასებდით ქვეყანაში წინასაარჩევნოდ არსებულ ვითარებას და სავარაუდოდ, რით განსხვავდება წლევანდელი არჩევნები წინა წლების არჩევნებისაგან?

- მთავარი თავისებურება, რომელიც ამ არჩევნებს ახასიათებს არის ის, რომ პარტიები და პოლიტიკოსები ისე ატარებენ საარჩევნო კამპანიას, თითქოს საქართველო კონკრეტულ მოცემულობაში კი არ არსებობს, არამედ სადღაც სხვაგანაა, სხვა პლანეტაზე.

ყველა წინა არჩევნები მიმდინარეობდა ისეთ ვითარებაში, როცა ახალი მსოფლიო წესრიგი ავად თუ კარგად მუშაობდა და ჩვენი მთავარი სტრატეგიული პარტნიორი, შეერთებული შტატები დომინირებდა გლობალურ პოლიტიკაში. ასეთ დროს ერთადერთი კითხვაღა რჩებოდა პასუხგაუცემელი - მოახერხებდა თუ არა რუსეთი, იმპერიის რეანიმირების გზაზე შემდგარი, ქმედით ჩარევას ჩვენს შიდა საქმეებში. და ეს სხვა დრო იყო.

დღეს შტატებში ურთულესი ვითარებაა, გლობალისტები და „ნაციონალისტები“ სამკვდრო-სასიცოცხლოდ უპირისპირდებიან ერთმანეთს. ამიტომ, ჩვენთვის და სამხრეთ კავკასიისთვის არ სცხელათ.

დღეს შტატებში ურთულესი ვითარებაა, გლობალისტები და „ნაციონალისტები“ სამკვდრო-სასიცოცხლოდ უპირისპირდებიან ერთმანეთს. ამიტომ, ჩვენთვის და სამხრეთ კავკასიისთვის არ სცხელათ

ეს არ ნიშნავს რომ იქაური პოლიტიკური ვექტორის რომელიმე მიმართულება უარს ამბობს შეერთებული შტატების დომინანტ როლზე მსოფლიო პოლიტიკაში, მაგრამ ტრამპს და მის მოკავშირეებს ამდაგვარი დომინირება არსებითად სხვანაირად წარმოუდგენიათ.

ასეთ ვითარებაში, ჩვენი ქვეყანა უნდა იყოს ფხიზლად, გარკვეულწილად თვითკმარი პოლიტიკური და ეკონომიკური თვალსაზრისით. მითუმეტეს მძვინვარე პამნდემიის და რეგიონში გაჩაღებული სომხეთ-აზერბაიჯანის ომის გათვალისწინებით.

არაფერი მსგავსი მიმდინარე საარჩევნო კამპანიას არ ეტყობა, რაც სერიოზული საფრთხეა ჩვენი ქვეყნის არამხოლოდ ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენისთვის, არამედ ზოგადად სუვერენიტეტისთვის.

არსებულ ფონზე, „მარშალის გეგმა“ და „სტრატეგია აღმაშენებელი“ ანაქრომიზმად გამოიყურება, ხოლო „ოცნების“ ფაქტობრივად ორიენტირებისგან დაცლილი პროგრამა პოლიტიკური სამოთხისკენ მიმავალის სავიზიტო ბარათად.

რომელ სინგაპურიზაციაზე და ანაკლიის პორტზეა საუბარი, როცა აზერბაიჯანი მოლაპარაკებების მაგიდასთან დაბრუნებას არ აპირებს, სომხეთი ყარაბახის სომეხი მოსახლეობის გენოციდისა და ყარაბახის დამოუკიდებლობის აღიარებას მოითხოვს საერთაშორისო თანამეგობრობისგან, რუსეთი თავისი იდეოლოგიის პირით არასაფრენი ზონის გამოცხადებას და ფრონტის მთელ ხაზზე სამშვიდობოების განლაგებაზე საუბრობს, თურქეთი აზერბაიჯანს უპირებო მხარდაჭერას უცხადებს...

არსებულ ფონზე, „მარშალის გეგმა“ და „სტრატეგია აღმაშენებელი“ ანაქრომიზმად გამოიყურება, ხოლო „ოცნების“ ფაქტობრივად ორიენტირებისგან დაცლილი პროგრამა პოლიტიკური სამოთხისკენ მიმავალის სავიზიტო ბარათად

ამ ვითარებაში, როცა სამხრეთ კავკასიის ქვეყნებს აზერბაიჯანს, სომხეთს და საქართველოს ეგზისტენციალური საფრთხე ემუქრება, რომელი ჭკუათმყოფელი ჩადებს საქართველოს ეკონომიკაში რამდენადმე მასშტაბურ ინვესტიციას.

და ამ ყველაფრის ფონზე, სარკასტულია თუ ცინიკური არა, მოსახლეობისთვის გაორმაგებული პენსიის, გასამმაგებული შემწეობის და კარგი ცხოვრების შეპირება. აი ესაა, ამ არჩევნების განსაკუთრებულობას რომ განაპირობებს.

- ოპოზიცია და მასთან აფილირებული მედიასაშუალებები ცდილობენ ქვეყანაში არსებული სოციალურ-ეკონომიკური ვითარების აპოკალიფსური სურათის დახატვას.

ხელისუფლება და მასთან აფილირებული მედიასაშუალებები პირიქით, ცდილობენ ქვეყანაში არსებული იმგვარი სურათის შთაბეჭდილება შეუქმნან ამომრჩევლებს, რომ თუ ყველაფერი კარგად არაა, ბევრი რამ კეთდება.

ამაში გასაკვირი არაფერია. გარკვეულ სფეროებში რაღაცეები ხდება, მაგრამ ფაქტია, რომ დაპირებებისა და კინკლაობების კაკაფონიაში რაც რეალურადაა გაკეთებული, იმაზე ყურადღების გასამახვილებლად არავინ იცლის.

რადგან „ქართული ოცნება“ 8 წელია ხელისუფლებაშია, ალბათ სწორი იქნება საუბარს იმით გავაგრძელებთ თუ რა შედეგებით ხვდება მმართველი გუნდი მოახლოებულ არჩევნებს?

- ცხადია, მმართველი პოლიტიკური ძალა გაკეთებულის შესახებ საუბრობს, ოპოზიცია კი კატასტროფის სურათს ხატავს. ორივეს კონკრეტული მიზანი აქვს და ჩვენ თუ გვინდა დემოკრატიულ ქვეყანაში ვიცხოვროთ, ასეთ რადიკალურ რიტორიკას, განსაკუთრებით წინასაარჩევნო პერიოდში უნდა შევეგუოთ.

მთავარი სწორი არჩევანის გაკეთებაა ყველა ეტაპზე. თან იქედან უნდა ამოვიდეთ, თუ რისი გაკეთება შეიძლებოდა ბოლო ოთხი ან რვა წლის განმავლობაში. რა თქმა უნდა, წინსვლა კანონიერების, სამართლიანობის დამკვიდრების თვალსაზრისით სახეზეა. წინა ხელისუფლების პერიოდში ბევრი თვალსაზრისით არსებულ განუკითხაობას ბოლო მოეღო.

არის წინსვლა ინფრასტრუქტურული პროექტების განხორციელების თვალსაზრისითაც. საყოველთაო ჯანდაცვა ისევ რჩება დღევანდელი ხელისუფლების ერთ-ერთ მთავარ მიღწევად, თუმცა ამ მიმართულებით ბევრი რამ შესაცვლელია, განსაკუთრებით ჯანდაცვის სფეროში ხარჯეფექტურობის გაზრდის მიმართულებით.

ცხადია, მმართველი პოლიტიკური ძალა გაკეთებულის შესახებ საუბრობს, ოპოზიცია კი კატასტროფის სურათს ხატავს. ორივეს კონკრეტული მიზანი აქვს და ჩვენ თუ გვინდა დემოკრატიულ ქვეყანაში ვიცხოვროთ, ასეთ რადიკალურ რიტორიკას, განსაკუთრებით წინასაარჩევნო პერიოდში უნდა შევეგუოთ

სხვათაშორის, ივანიშვილის მთავრობას ჰქონდა მცდელობა ეს სფერო მოეწესრიგებინა, მაგრამ სისტემის წინააღმდეგობა ვერ დაძლია და სტატუს-კვოს შენარჩუნებას დათანხმდა.

საყურადღებოა, რომ ტრამპის და ბაიდენის პირველი საჯარო დებატების პირველი თემა სწორედ ჯანდაცვის დაზღვევის საკითხი გახდა. აქ კი, მთავარი აქტორები - „ოცნება“ და „ნაციონალები“ დებატებში არ მონაწილეობენ, დანარჩენები კი გულუხვად არიგებენ მომატებული პენსიებისა და დახმარებების თაობაზე შეპირებებს, იმის მითითების გარეშე, ბიუჯეტიდან რა თანხები შეიძლება იქნას საამისოდ მოძიებული.

სიტყვას არავინ ძრავს იმის თაობაზე, თუ როგორ უნდა გაუმჯობესდეს საყოველთაო ჯანდაცვა, ჩვენი საზოგადოების და „ოცნების“, ერთ-ერთი მთავარი მონაპოვარი.

- ოპოზიცია ხელისუფლებას ნეპოტიზმში, კრიმინალის ზრდაში, ეკონომიკისა და ქვეყნის განვითარების ტემპების დაპაუზებაში, საგარეო ვალის ზრდასა და ასევე მართლმსაჯულებაში კლანურ სისტემის შენარჩუნებაში ადანაშაულებს.

მეტიც, ოპოზიციური პარტიები იმაზეც კი შეთანხმდენენ, რომ არჩევნებში გამარჯვების შემთხვევაში შეუდგებიან მართლმსაჯულების სისტემის დემონტაჟს, ოღონდ უფრო ფრთხილად, ვიდრე ეს იყო 2003-20012 წლებში.

თქვენი დაკვირვებით რამდენად საფუძვლიანია ოპოზიციის ბრალდებები ხელისუფლების მისამართით და რა შეიძლება ჩაითვალოს „ქართული ოცნების“ ყველაზე მთავარ წარმატებად?

- ოპოზიციის ბრალდებები დიდწილად სამართლიანია. თუმცა, ნეპოტიზმი, ჯგუფურობა და კლანურობა, ვფიქრობ, თანაბრად ახასიათებდა, როგორც „ნაციონალების“ მმართველობას, ისე „ოცნების“ ხელისუფლებას. უბრალოდ, „ნაციონალები“ რეალობას უფრო მომხიბლავად ფუთავდნენ და მათ მიერ კონტროლირებადი ტელევიზიების მეშვეობით, წარმატების მიმზიდველ სურათს ქმნიდნენ.

ყოველ შემთხვევაში, „ნაციონალების“ მმართველობისას საუბრები მერიტოკრატიაზე წინგადადგმული ნაბიჯი იყო, მაშინ როცა „ოცნების“ პირობებში ნიჭისა და უნარების მიხედვით საზოგადოებაში ადგილის დამკვიდრება უაღრესად პრობლემური გახდა.

თუ „ოცნებამ“ გაიმარჯვა პოლიტიკური პროცესის ქუჩაში გადასვლის ალბათობა დიდი იქნება. ბელორუსულ და ყირგიზულ სცენარებზე, ვფიქრობ, ოპოზიცია დიდი ხანია ფიქრობს. თუმცა, ძნელი სათქმელია რამდენად არის მზად ქართული საზოგადოება ასეთი სცენარისთვის

თუმცა, გარკვეული პოლიტიკური ძალების მიმართ მართლმსაჯულების კლანურ სისტემაზე საუბარი არადამაჯერებელი და უადგილოა, თუ გავიხსენებთ რომ ამ სფეროს რეფორმირება სწორედ მათ მოახდინეს და სწორედ მათ აქციეს სასამართლო სისტემა მმართველი დაჯგუფების ნების უდრტვინველ შემსრულებლებად.

კი ბატონო, შესაძლოა, მოინანიეს, მაგრამ პოლიტიკაში, განსაკუთრებით დასავლური დემოკრატიის ქვეყნებში, საითკენაც თითქოსდა მივდივართ, მონანიების ერთადერთი ფორმა პოლიტიკიდან წასვლაა, რასაც ყოფილი ხელისუფლებიდან წარმოშობილი პარტიების ლიდერები არც კი ფიქრობენ. სწორედ ეს აძლევს ბიძინა ივანიშვილს და მის პარტიას, სხვა უამრავ ფაქტორთან ერთად, ხელისუფლებაში დარჩენის შანსს.

„ნაციონალების“ მმართველობისას საუბრები მერიტოკრატიაზე წინგადადგმული ნაბიჯი იყო, მაშინ როცა „ოცნების“ პირობებში ნიჭისა და უნარების მიხედვით საზოგადოებაში ადგილის დამკვიდრება უაღრესად პრობლემური გახდა

- დამკვირვებელთა ნაწილი მიიჩნევს, რომ „ქართული ოცნების“ ეკონომიკური და სხვა გეგმები სხვა პარტიების გეგმებთან შედარებით უფრო რეალისტურია.

დამკვირვებელთა მეორე ნაწილი კი თვლის რომ „ქართული ოცნების“ მმართველობის პერიოდში განვითარების ტემპები საგრძნობლად შემცირებულია და ახლაც, მოახლოებული არჩევნების წინ, ხალხს ბევრს ვერც ვერაფერს ჰპირდება.

დამკვირვებელთა ნაწილი მიიჩნევს, რომ ხელისუფლებას არ აწყობს არჩევნების დღეს ამომრჩევლის არც აქტიურობა და მითუმეტეს არც ზეაქტიურობა, რისთვისაც წარმატებით გამოიყენება ვირუსის გავრცელების თემა.

რას ჰირდება „ქართული ოცნება“ ამომრჩეველს ისეთს, რომ მმართველი გუნდი ასე დარწმუნებულია არჩევნების საკმაოდ დამაჯერებლად მოგებაში?

- დავეთანხმები აზრს, რომ „ქართული ოცნების“ პროგრამის ეკონომიკური ნაწილი, სოციალურის ჩათვლით, რასაკვირველია, უფრო რეალისტურია. „ოცნება“ ამომრჩეველს ჰპირდება სტაბილურობას და გეგმაზომიერ განვითარებას. ეკონომიკურ ზრდას 5-8%-ის ფარგლებში, ციფრები იქ არ არის, მაგრამ რაზეც ამ პროგრამაშია საუბარი, იმაზე დაყრდნობით ეკონომიკური ზრდის ორციფრიანი მაჩვენებლის მიღწევა შეუძლებელია და აქ ივანიშვილი გულწრფელია.

ივანიშვილის მმართველობის სტილიდან გამომდინარე, მას არ შეუძლია საზოგადოებას შესთავაზოს ეკონომიკის უფრო მეტი გახსნილობა, უფრო მეტი ინვესტიციები. ის არ არის ისეთი ყაიდის პოლიტიკოსი, რომელიც ისაუბრებს და ქვეყანას ვთქვათ, სინგაპურიზაციის გზით წაიყვანს, რაც იქნებოდა დიდი რისკი თვითონ ივანიშვილისთვისაც და ქვეყნისთვისაც.

პოლიტიკაში, განსაკუთრებით დასავლური დემოკრატიის ქვეყნებში, საითკენაც თითქოსდა მივდივართ, მონანიების ერთადერთი ფორმა პოლიტიკიდან წასვლაა, რასაც ყოფილი ხელისუფლებიდან წარმოშობილი პარტიების ლიდერები არც კი ფიქრობენ. სწორედ ეს აძლევს ბიძინა ივანიშვილს და მის პარტიას, სხვა უამრავ ფაქტორთან ერთად, ხელისუფლებაში დარჩენის შანსს

სააკაშვილი და ბენდუქიძე კი ამ მიმართულებით წავიდნენ თავის დროზე, მაგრამ დიდ წინააღმდეგობას წააწყდნენ საზოგადოების მხრიდან და საბოლოო ჯამში, თავიანთი ჩანაფიქრი ვერ განახორციელეს.

მიუხედავად ყველაფრისა, „ოცნებას“ აქვს შანსი გაიმარჯვოს ამ არჩევნებში და შანსი დააკომპლექტოს მთავრობა, ანუ აიღოს, ყოველშემთხვევაში, დააფიქსიროს 50-ს პლიუს ერთ პროცენტიანი შედეგი.

ივანიშვილის მმართველობის სტილიდან გამომდინარე, მას არ შეუძლია საზოგადოებას შესთავაზოს ეკონომიკის უფრო მეტი გახსნილობა, უფრო მეტი ინვესტიციები. ის არ არის ისეთი ყაიდის პოლიტიკოსი, რომელიც ისაუბრებს და ქვეყანას ვთქვათ, სინგაპურიზაციის გზით წაიყვანს, რაც იქნებოდა დიდი რისკი თვითონ ივანიშვილისთვისაც და ქვეყნისთვისაც

- როგორ შეაფასებდით წინასაარჩევნო მარათონში ჩართული პარტიების ბრძოლის ტაქტიკებებსა და სტრატეგიებს? წარმოებულ წინასააარჩევნო კამპანიებსა და თუნდაც სატელევიზიო რეკლამებს?

- ქვეყნის განვითარების ამ ეტაპზე, ჩვენ მმართველობის საპარლამენტო მოდელზე გადავდივართ. მე, როგორც ერთი ანალიტიკოსი, ამის წინააღმდეგი ვიყავი და ვარ. ქართველთა ეთნოფსიქოლოგია პლურალისტურ პოლიტიკურ სისტემას უფრო ესადაგება, მაგრამ დემოკრატიის განვითარების ხარისხი და დონე ჩვენს ქვეყანაში ასეთ სისტემაზე გადასვლისთვის ნაადრევია.

ეს სისტემა მოუმწიფებელია და ბევრი აკლია ჩვენს საარჩევნო დემოკრატიას კონსოლიდირებულ დემოკრატიამდე, როგორიცაა გარემო იმ ქვეყნებში, სადაც საპარლამენტი მოდელი წარმატებით ფუნქციონირებს. კიდევ ერთი სერიოზული ნაკლია პოლიტიკური პარტიების სისუსტე.

პარტიების გაძლიერებისთვის აუცილებელია გარკვეული ფინანსური და ინტელექტუალური რესურსი, რომელიც ჩვენში ქაღალდზე არსებული ორასზე მეტი პარტიიდან ცოტას თუ მოეპოვება.

რაღა ცოტას, ამ ქვეყანაში ფინანსურად უზრუნველყოფილი ერთი მმართველი და პარტიაა - „ოცნება“, რომელიც პოლიტიკურ პარტიად ევროპული ტიპის სტრუქტურირებულ, გარკვეულ იდეოლოგიასა და ხედვებზე დაფუძნებულ პარტიად ვერ ჩამოყალიბდა და მეორეა „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა“, რომელსაც ჰყავს ლიდერი, დევნილი და მსჯავრდებული, მაგრამ მაინც ლიდერი და აქვს ფული.

მიუხედავად ყველაფრისა, „ოცნებას“ აქვს შანსი გაიმარჯვოს ამ არჩევნებში და შანსი დააკომპლექტოს მთავრობა, ანუ აიღოს, ყოველშემთხვევაში, დააფიქსიროს 50-ს პლიუს ერთ პროცენტიანი შედეგი

სხვა პარტიები მაინც სუსტნი არიან. მიუხედავად იმისა, რომ არიან მათ შორის გარკვეული ისტორიის მქონე პარტიებიც - ვთქვათ, „რესპუბლიკელები“ და „ლეიბორისტები“, თუმცა მათ ელექტოლარული და ფინანსური მხარდაჭერის პრობლემები აქვთ, არის „პატრიოტთა ალიანსი“, საზოგადოების ნაწილის მიერ აქტიურად მხარდაჭერილი, არის „ლელო“, ახალი პარტია შესაბამისი ინტელექტუალური და ფინანსური რესურსით, მაგრამ პარტიად ანგარიშგასაწევ ძალად გადაქცევისთვის მას დრო სჭირდება.

არიან სხვებიც - მაგრამ ანგარიშგასაწევ ძალად მე მხოლოდ იმ პარტიას მივიჩნევდი, რომელსაც მინიმუმ 30-35 პროცენტის ელექტოლარული მხარდაჭერის მოპოვება შეუძლია.

პარტიების სტრატეგიებზე, ტაქტიკასა და წინასაარჩევნო კამპანიაზე მკითხეთ. მე სერიოზულად ვერ ვიმსჯელებ იმ პარტიასა და მის მიზნებზე, რომელსაც გაცხადებული არ აქვს ხელისუფლებაში მოსვლის და მთავრობის დაკომპლექტების ამბიცია. ასეთი პარტიების თაობაზე მსჯელობა ფუჭი დროის კარგვა მგონია.

იმათგან, ვისაც მთავრობის დაკომპლექტების ამბიცია აქვს, მმართველი პარტიის გარდა, მე „ლელოს“ გამოვყოფდი. მისი „მარშალის გეგმა“, თავისთავად ცალკე აღებული, საკმაოდ საფუძვლიანი და სისტემური დოკუმენტია. ვნახოთ, მისი ელექტოლარული მხარდაჭერა როგორი იქნება.

ქვეყანაში ფინანსურად უზრუნველყოფილი ერთი მმართველი და პარტიაა - „ოცნება“, რომელიც პოლიტიკურ პარტიად ევროპული ტიპის სტრუქტურირებულ, გარკვეულ იდეოლოგიასა და ხედვებზე დაფუძნებულ პარტიად ვერ ჩამოყალიბდა და მეორეა „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა“, რომელსაც ჰყავს ლიდერი, დევნილი და მსჯავრდებული, მაგრამ მაინც ლიდერი და აქვს ფული

როგორც პოლიტიკური ლიდერი, მამუკა ხაზარაძე სერიოზული ფიგურაა, თუმცა ბანკირის ბექგრაუნდი ამ ეტაპზე, ვფიქრობ, პარტიის იმიჯს და პოზიციონირებას აზარალებს, რისი კომპენსირებაც, ვფიქრობ, რამდენიმე მის გვერდით მყოფმა ლიდერმა უნდა მოახდინოს, რისთვისაც დრო აშკარად არასაკმარისია.

- „ნაციონალებსა“ და „ევროპული საქართველოს“ შორის საჯარო სივრეცში პოლემიკა და ბევრ საკითხზე აზრთა სხვადასხვაობამ პრაქტიკულად არ დატოვა იმის საფუძველი, რომ ისინი ერთი პოლიტიკური გუნდი არ არიან.

ახლა ბევრი რამ იქნება დამოკიდებული იმაზე, მომავალ პარლამენტში ვის რამდენი წარმომადგენლობა ეყოლება.

რამდენად დიდი შანსები აქვს „ქართულ ოცნებას“ დამოუკიდებლად შექმნას მთავრობა? რამდენად დიდია იმის ალბათობა, რომ არჩევნების შედეგებით დაქსაქსულ ოპოზიციას გაუჩნდეს მთავრობის ჩამოყალიბების შანსი?

- გიპასუხებთ პირდაპირ და ვეცდები ლაკონურად. „ნაციონალები“ და „ევროპული საქართველო“ ეს არსებითად ერთი გუნდია. „ევროპულ საქართველოს“ ჰყავს 5%-მდე ელექტორატი, „ნაციონალებს“ 20%-მდე და ეს ძირითადად და პირადად მიხეილ სააკაშვილის რეიტინგია.

ივანიშვილს უნდა რომ „ნაციონალები“ დაქრნენ არენიდან, მაგრამ 15-20%-იანი მტკიცე მხარდაჭერის პირობებში, ამის მოხერხება წარმოუდგენელია. ივანიშვილი ამას ვერანაირი „ტრიუკით“ ვერ შეძლებს.

იმათგან, ვისაც მთავრობის დაკომპლექტების ამბიცია აქვს, მმართველი პარტიის გარდა, მე „ლელოს“ გამოვყოფდი. მისი „მარშალის გეგმა“, თავისთავად ცალკე აღებული, საკმაოდ საფუძვლიანი და სისტემური დოკუმენტია. ვნახოთ, მისი ელექტოლარული მხარდაჭერა როგორი იქნება

„ქართულ ოცნებას“ აქვს შანსი დამოუკიდებლად შექმნას მთავრობა, იმ ფაქტორებიდან და გარემოებებიდან გამომდინარე, რომელზეც უკვე ვისუაბრეთ. თუმცა, მისი მტკიცე ელექტოლარული მხარდაჭერა 40-45%-ს არ აღემატება. როგორ შეიძლება ეს მაჩვენებელი გადაცდეს 50%-ს ეს დამოკიდებულია ბევრ რამეზე, მათ შორის იმ 20 დღეზე, რომელიც დარჩენილია არჩევნებამდე.

ამ სიტუაციაში 20 დღე ძალიან დიდი დროა, როცა ერთ მასშტაბურ მოვლენას ან ექსცესს შეუძლია სიტუაციის ამოყირავება. დაქსაქსული ოპოზიციის მოსვლას ჯამურად ხელისუფლებაში არ ვისურვებდი, ამას ისევ ხელისუფლებაში „ოცნების“ დარჩენა, ან კიდევ გაცილებით უარესი - „ნაციონალების“ ხელისუფლებაში დაბრუნება სჯობს.

არაფერია ქვეყნისთვის იმაზე სახიფათო და დამაზიანებელი, ვიდრე ქმედუუნარო ხელისუფლების ყოლა. აბა სულ უმარტივესი, იქნებ წამით წარმოვიდგინოთ მთავრობა, სადაც გვერდიგვერდ ისხდებიან სააკაშვილი, ბოკერია, ბურჯანაძე, ჯაფარიძე, ნათელაშვილი, სანიკიძე, ორი ვაშაძე... აი, მაშინ იქნება თუ იქნება ამბიციების აღლუმი.

მაგრამ, რადგან ჩვენ დემოკრატია ვართ და ავტორიტარიზმი, მათ შორის არაფრომალური მმართველობაც ჩვენთვის მიუღებელია, უნდა შევეგუოთ ნებისმიერ კონფიგურაციას ხელისუფლებაში.

დღესვე უნდა დაუშვას ოპოზიციამ და მისმა მხარდამჭერებმა, რომ შესაძლოა, „ოცნება“ ხელისუფლებაში დარჩეს, ხოლო „ოცნების“ მომხმრეები უნდა განეწყონ საიმისოდ, რომ თუ მისმა უდიდებულესობა ქართველმა ხალხმა, ამომრჩეველმა ასე ინება, შესაძლოა, „ნაციონალები“ და მიხეილ სააკაშვილი დაბრუნდნენ ხელისუფლებაში და ამით საქართველო არ დამთავრდება.

ივანიშვილს უნდა რომ „ნაციონალები“ გაქრნენ არენიდან, მაგრამ 15-20%-იანი მტკიცე მხარდაჭერის პირობებში, ამის მოხერხება წარმოუდგენელია. ივანიშვილი ამას ვერანაირი „ტრიუკით“ ვერ შეძლებს

- აშშ-დან და სხვადასხვა საერთაშორისო ორგანიზაციები საკმაოდ დადებითად აფასებენ სხვადასხვა სფეროებში „ქართული ოცნების“ ხელისუფლების წარმატებებს, მაგრამ იმავე საერთაშორისო ინსტიტუტებიდან კრიტიკაც ისმის.

უკანასკნელი ვენეციის კომისიიდან იყო და მოსამართლეების დანიშვნის წესს უკავშირდებოდა და რომელიც მმართველმა გუნდმა არა მარტო გაატარა, უკვე დაიწყო მოსამართლეების შერჩევაც. ანუ, ისევე არ გაითვალისწინა ვენეციის კომისიის რეკომენდაცია, როგორც თავის დროზე „ნაციონალებმა“ არ გაითვალისწინეს.

შეუმჩნეველი არ დაგრჩებოდათ ოპოზიციურ ფლანგის გარკვეული პირებისაგან ბელარუსსა და ყირგიზეთში განვითარებული პროცესებზე გაკეთებული მინიშნებები.

სოსო ცინცაძემ „ინტერპრსნიუსთან“ ინტერვიუში განაცხადა - „თუ არჩევნების შედეგად ისევ ერთპარტიული მმართველობა გვექნა, ამას არც ოპოზიცია და არც ელექტორატის უმრავლესობა არ მიიღებს, არ მიიღებს არც ევროპა.“

რამდენად დიდია იმის ალბათობა, რომ არჩევნების შემდეგ ჩვენთან პოლიტიკური პროცესი ქუჩაში გადავიდეს?

- თუ „ოცნებამ“ გაიმარჯვა პოლიტიკური პროცესის ქუჩაში გადასვლის ალბათობა დიდი იქნება. ბელორუსულ და ყირგიზულ სცენარებზე, ვფიქრობ, ოპოზიცია დიდი ხანია ფიქრობს. თუმცა, ძნელი სათქმელია რამდენად არის მზად ქართული საზოგადოება ასეთი სცენარისთვის.

მგონია, რომ როგორც ფერადი რევოლუციების, ისე ქუჩიდან ხელისუფლებაში მოსვლის ეტაპი საქართველომ უკვე გაიარა. პოპულიზმი ჩვენს ქვეყანაში აღარ მუშაობს, ამ მიმართებით გარკვეული იმუნიტეტი, ვფიქრობ, ჩამოყალიბდა.

დღესვე უნდა დაუშვას ოპოზიციამ და მისმა მხარდამჭერებმა, რომ შესაძლოა, „ოცნება“ ხელისუფლებაში დარჩეს, ხოლო „ოცნების“ მომხმრეები უნდა განეწყონ საიმისოდ, რომ თუ მისმა უდიდებულესობა ქართველმა ხალხმა, ამომრჩეველმა ასე ინება, შესაძლოა, „ნაციონალები“ და მიხეილ სააკაშვილი დაბრუნდნენ ხელისუფლებაში და ამით საქართველო არ დამთავრდება

მიუხედავად ამისა, გამორიცხული არაფერია და ერთი რამ უნდა გავაცნობიეროთ - ქვეყნის ისტორიას პასიონარული უმცირესობა ქმნის, მაგრამ ქვეყანას მეინსტრიმული უმრავლესობა მართავს და აშენებს. ეს უმრავლესობა კი, რომელსაც ობივატელური ინსტინქტები დაძლეული აქვს, აღარ მიიღებს ფსევდოპასიონარებს და პოპულისტებს, რადგან ახლა წინსვლის და აღმშენებლობის დროა.

რაც შეეხება ერთპარტიულ მმართველობას, იქნება თუ არა იგი, საბოლოო ჯამში ამომრჩევლის გადასაწყვეტია. ეფექტურობის თვალსაზრისით, ბუნებრივია, ერთი პარტიის მიერ დემოკრატიული არჩევნების შემდეგ დაკომპლექტებული მთავრობა სჯობს, ვიდრე მყიფე და შეუთავსებელი სუბიექტებისგან დაკომპლექტებული ხელისუფლება. განსხვავებული მრწამსის და გამოცდილების, განსხვავებული ხედვის და იდეოლოგიის ადამიანები ეფექტიან მთავრობას ვერ შექმნიან.

ეფექტურობის თვალსაზრისით, ბუნებრივია, ერთი პარტიის მიერ დემოკრატიული არჩევნების შემდეგ დაკომპლექტებული მთავრობა სჯობს, ვიდრე მყიფე და შეუთავსებელი სუბიექტებისგან დაკომპლექტებული ხელისუფლება. განსხვავებული მრწამსის და გამოცდილების, განსხვავებული ხედვის და იდეოლოგიის ადამიანები ეფექტიან მთავრობას ვერ შექმნიან

- აზერბაიჯანსა და სომხეთს შორის 27 სექტემბერს დაწყებულ საომარი მოქმედებებს ფართომასშტაბიანი სახე ჰქონდა მიღებული, მაგრამ მოსკოვში მხარეთა საგარეო საქმეთა მინისტრების შეხვედრა მინისტრ ლავროვის შუამავლობით ზავით დასრულდა.

მიუხედავად იმისა, რომ მხარეები ცეცხლის შეწყვეტისა და ტყვეთა გაცვლაზე შეთანხმდნენ, კვლავ გაურგვეველია სავარაუდოდ როგორ დასრულდება მთიანი ყარაბაღის მრავალწლიანი კონფლიქტი.

ფაქტია, მოსკოვმა, რომელიც სულ ახლახან ორივე მხარეს აწვდიდა იარაღს, მხარეები აიძულა ცეცხლის შეწყვეტაზე. განვითარებული მოვლენების ფონზე უცნაურადაც კი გაიჟღერა პრეზიდენტ ილხამ ალიევის განცხადებამ - „ეუთო-ს მინსკის ჯგუფის შუამავლობამ არაფერი მოგვიტანა“.

როგორ შეაფასებდით მომხდარს და სავარაუდოდ, რას შეიძლება ნიშნავდეს აზერბაიჯანსა და სომხეთს შორის ჯერ უეცრად დაწყებული, ხოლო შემდეგ სომხეთის სასარგებლოდ ასევე უეცრად შეწყვეტილი დაპირისპირება?

- ბუნებრივია, ეს კონფლიქტი ვრცელი საუბრის თემაა. მოკლედ კი ვიტყვი, რომ ამ კონფლიქტს ბოლო არ უჩანს. რაზეც შეიძლება მიმდინარე მოვლენებმა დაგვაფიქროს, ესაა - ნუთუ მხოლოდ ომია კონფლიქტების გადაჭრის ერთადერთი გზა. ოცდაათი წელია სხედან სომხეთი და აზერბაიჯანი მოლაპარაკებების მაგიდასთან და შედეგია - ნული.

კონფლიქტის მხარეებს საერთაშორისო თანამეგობრობამ გამოსავალი ვერ შესთავაზა. სომხეთის პრემიერი ნიკოლ ფაშინიანი ამბობს, რომ გადაწყვეტილებამ უნდა დააკმაყოფილოს სომხეთიც, აზერბაიჯანიც და მთიანი ყარაბაღიც. ასეთი გადაწყვეტა კი ამ მომენტისთვის არ არსებობს.

ილხამ ალიევი ამბობს, რომ საომარ მოქმედებებს შეწყვეტს, როცა სომხური სამხედრო შენაერთები დატოვებენ აზერბაიჯანის ტერიტორიას, რომლის განუყოფელ ნაწილადაც ის მთიან ყარაბაღს მოაზრებს.

ვლადიმერ პუტინი ამბობს, რომ თუ საბრძოლო მოქმედებები გადაინაცვლებს სომხეთის ტერიტორიაზე, რუსეთი მას როგორც ОДКБ-ს წევრს დაეხმარება. სომხეთის პრემიერი ფაშინიანი ამბობს, რომ ყარაბაღში მიმდინარეობს სომეხთა გენოციდი და საერთაშორისო თანამეგობრობამ უნდა ცნოს მისი დამოუკიდებლობა, რაც იქნებოდა ცეცხლის შეწყვეტის ერთადერთი წინაპირობა.

არადა, „ახალი მსოფლიო წესრიგი“ აღარ არსებობს, საერთაშორისო სამართალი აღარ მუშაობს, კოსოვოს პრეცედენტმა საბოლოოდ დააყენა ეჭვქვეშ სახელმწიფოთა ტერიტორიული მთლიანობის პრინციპის პრიმატი. გაეროს როლი მინიმიზებულია, ევროკავშირი ქმედუუნაროა, რუსეთის როლი პოსტსაბჭოთა სივრცის კონფლიქტებთან მიმართებაში სამწუხაროდ იზრდება.

და აი, დასტურიც. მოსკოვში სომხეთი და აზერბაიჯანი ყარაბაღში ცეცხლის შეწყვეტაზე შეთანხმდნენ. ამას უნდა მოჰყვეს მოლაპარაკებების მაგიდასთან დაბრუნება და პრობლემის არსებითი განხილვა. აზერბაიჯანი აცხადებდა, რომ მოლაპარაკებების განახლებას მხოლოდ მას შემდეგ დათანხმდებოდა, რაც სომხური შენაერთები აზერბაიჯანის და, შესაბამისად, მთიანი ყარაბაღის ტერიტორიას დატოვებდნენ.

რამ განაპირობა ალიევის უკან დახევა ძნელი სათქმელია, მით უფრო საკმაოდ ბუნდოვანი პირობის არსებობის ვითარებაში, რამდენადაც „არსებითი განხილვა“ კონკრეტული შინაარსისგან დაცლილი ფრაზაა.

რამ განაპირობა ალიევის უკან დახევა ძნელი სათქმელია, მით უფრო საკმაოდ ბუნდოვანი პირობის არსებობის ვითარებაში, რამდენადაც „არსებითი განხილვა“ კონკრეტული შინაარსისგან დაცლილი ფრაზაა

თუმცა, მთავარია, რომ საომარი მოქმედებები აღარ მიმდინარეობს და ადამიანები აღარ იხოცებიან. სხვა მხრივ როგორ უნდა გადაილახოს წითელი ხაზები, ამის გზა არ ჩანს. აზერბაიჯანი არასგზით და არასდროს დათანხმდება თავისი ტერიტორიული მთლიანობის ხელყოფას და ყარაბაღის დამოუკიდებლობას. თუ მიღწეული მშვიდობა მყარი აღმოჩნდება, ეს ნიშნავს, რომ რუსეთის როლი პოსტსაბჭოთა სივრცეში დომინირების ნიშნულს უახლოვდება.

გამოდის, რომ რუსეთის ნების გარეშე ყოფილი საბჭოთა კავშირის ტერიტორიაზე ეთნოკონფლიქტების მოგვარება შეუძლებელია. მაშინაც კი, როცა შეერთებული შტატების და საფრანგეთის ძლიერი სომხური ლობი ცალსახად სომხეთის მხარეზეა, ისინი, ანუ ეს ქვეყნები, აშშ, საფრანგეთი, გერმანია, იძულებულნი არიან მათთვის სასურველ შედეგს რუსეთის დახმარებით მიაღწიონ.

გამოდის, რომ რუსეთის ნების გარეშე ყოფილი საბჭოთა კავშირის ტერიტორიაზე ეთნოკონფლიქტების მოგვარება შეუძლებელია. მაშინაც კი, როცა შეერთებული შტატების და საფრანგეთის ძლიერი სომხური ლობი ცალსახად სომხეთის მხარეზეა, ისინი, ანუ ეს ქვეყნები, აშშ, საფრანგეთი, გერმანია, იძულებულნი არიან მათთვის სასურველ შედეგს რუსეთის დახმარებით მიაღწიონ

მით უმეტეს, როცა სომხური ლობი თვით რუსეთშიც ძალიან ძლიერია იმის გათვალისწინებით, რომ ამ ქვეყნის საგარეო საქმეთა მინისტრი, სერგეი ლავროვი თბილისელი, ეთნიკურად სომეხი ქალანთაროვის შთამომავალია, ხოლო მარგარიტა სიმონიანი, რომან ბაბაიანი, ბაღდასაროვი, კურგინიანი და ხხვები ფაქტობრივად კრემლის დღევანდელ იდეოლოგიურ ველზე ლამის გადამწყვეტ როლს ასრულებენ.

ეს ყველაფერი ჩვენთვის, ქართველებისთვის, მინიმუმ სერიოზული დაფიქრების საბაბი უნდა გახდეს, ქართული დიპლომატიისა და საგარეო პოლიტიკის ფაქტობრივი არარსებობისა და უნიათობის ფონზე.

ეს ყველაფერი ჩვენთვის, ქართველებისთვის, მინიმუმ სერიოზული დაფიქრების საბაბი უნდა გახდეს, ქართული დიპლომატიისა და საგარეო პოლიტიკის ფაქტობრივი არარსებობისა და უნიათობის ფონზე

პლუს სკანდალი და აღძრული სისხლის სამართლის საქმე აზერბაიჯან-საქართველოს გარეჯის მონაკვეთის დელიმიტაცია-დემარკაციასთან დაკავშირებით, რომელიც უდროო დროს წამოვიდა წინა პლანზე.

ასეთ ვითარებაში ქვეყნის უსაფრთხოების საბჭო ფაქტობრივად ყოველდღე უნდა იკრიბებოდეს. თან ჩვენთან ყველა და ყველაფერი წინასაარჩევნო აურზაურშია ჩართული. ფიქრის დრო არ არის, მოქმედების დროა.

კობა ბენდელიანი

“ინტერპრესნიუსი”