ალექსანდრე თვალჭრელიძე - ქართულმა პოლიტიკურმა სისტემამ მდგრადობა დაკარგა და გარე ჩარევის გარეშე მისი გამოსწორება შეუძლებელია

საშინაო და საგარეო პოლიტიკის აქტუალურ თემებზე “ინტერპრესნიუსი“ საბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა აკადემიის ვიცე-პრეზიდენტს, ალექსანდრე თვალჭრელიძეს ესაუბრა.

- ბატონო ალექსანდრე, ევროპული საბჭოს პრეზიდენტის შარლ მიშელის თბილისში ვიზიტის ფარგლებში ხელისუფლებისა და ოპოზიციის წარმომადგენლებს შორის შეხვედრა გაიმართა, რომელზეც მხარეები 6 სადაო საკითხზე კონსულტაცია-დიალოგის გამართავაზე შეთანხმდნენ.

სტუმრის წასვლის შემდეგ ჯერ პრემიერმა ღარიბაშვილმა თქვა, რომ ვადამდელ არჩევნებზე მსჯელობას ხელისუფლება არ განიხილავს. ამის პარალელურად ოპოზიციამაც შეცვალა ბრძოლის ტაქტიკა და მათი მხრიდან უფრო კონსტრუქციული განცხადებები გაკეთდა.

იყო მოლოდინი, რომ ხელისუფლებასა და ოპოზიციას შორის დიალოგი დაიწყებოდა, მაგრამ მანამდე „ნაცმოძრაობის“ თავმჯდომარის ნიკა მელიას გამოშვების საკითხი უნდა მოგვარებულიყო.

თითქოს მელიას გამოშვებაზე ხელისუფლება თანახმაც იყო, მაგრამ ჯერჯერობით ამ მიმართულებითაც არ გადადგმულა ნაბიჯები, რადგან ხელისუფლება ვარაუდობს, რომ ოპოზიციის პარლამენტში შესვლის მთელი პაკეტი უნდა იქნას შეთანხმებული.

როგორ შეაფასებდით იმ ვითარებას, რომელიც შიდა პოლიტიკაში ევროპული საბჭოს პრეზიდენტის ვიზიტის შემდეგ ჩამოყალიბდა?

- მართალი გითხრათ, ეტყობა, მიამიტი ადამიანი ვარ. არც თუ ისე ხანმოკლე ცხოვრების გზაზე ვერაფრით შევეჩვიე პოლიტიკურ, ანუ არც თუ ისე გულახდილ გამონათქვამებს.

ჩემი მიამიტობა იმაშიც გამოიხატება, რომ გულწრფელად მჯერა, რომ, თუკი მართლაც გვინდა დემოკრატიული განვითარება, კანონის უზენაესობის გზით უნდა ვიაროთ. აქ კი რამდენიმე პრობლემას ვაწყდებით.

გულწრფელად მჯერა, რომ, თუკი მართლაც გვინდა დემოკრატიული განვითარება, კანონის უზენაესობის გზით უნდა ვიაროთ. აქ კი რამდენიმე პრობლემას ვაწყდებით

პირველი, ამიხსენით, რა უნდა გაეკეთებინა ხელისუფლებას? სასამართლომ ბატონ მელიას პატიმრობა შეუფარდა, იმიტომ რომ მან, ჯერ ერთი, ტელეარხების კამერების წინ მოიძრო თქვენთვის ცნობილი სამაჯური, შემდეგ კი გირაოს გადახდაზე უარი თქვა. არ უნდა აღესრულებინა სასამართლოს გადაწყვეტილება? ხომ არ არის აქ ჩვენი უცხოელი პარტნიორების მხრიდან ორმაგი სტანდარტის გამოვლინება, როცა პოლიტიკურ პრაგმატიზმს კანონის უზენაესობა უნდა შევწიროთ?

რასაკვირველია, აქ მეორე საკითხი ისმის, რამდენად სანდოა ჩვენი სასამართლო? მაგრამ ისიც გვახსოვდეს, რომ ჩვენი სასამართლოს ამჟამინდელ მდგომარეობაში ყველას ხელი ურევია.

გავიხსენოთ, რომ როცა დაიწყო სასამართლო რეფორმა შევარდნაძის ეპოქაში, მას სათავეში ცნობილი ამერიკელი იურისტი ჯეინ ვიგანი ედგა. მაშინ ყველაფერი სწორედ დაიგეგმა და სასამართლო ნელ-ნელა თავისუფლდებოდა კომუნისტური გადმონაშთებისგან.

შემდეგ მიხეილ სააკაშვილმა ამას ყველაფერს ბოლო მოუღო და სასამათლო თავისი პოლიტიკური აგრესიული ამბიციების დაკმაყოფილების ერთ-ერთ მთავარ იარაღად აქცია. შემდეგ მოვიდა „ქართული ოცნების“ ხანა. მისი თაოსნობით კი დაიწყო სასამართლო რეფორმის ახალი ტალღა.

მე მაშინვე მაკვირვებდა ჩვენი არასამთავრობო სექტორის, მეტიც, ვენეციის ჯგუფის მიდგომა - ლაპარაკი იყო კლანებზე, ანუ პიროვნებებზე, სახელდებოდა ოდიოზური ფიგურების გვარები, მაგრამ სისტემის მანკიერებაზე არავინ საუბრობდა.

სისტემის მანკიერება კი იმაში გამოიხატებოდა და ეხლაც გამოიხატება, რომ მოსამართლეები თვითონ ირჩევენ უზენაეს სასამართლოს. მაპატიეთ უადგილო შედარებისთვის, მაგრამ ეს დაახლოებით იგივეა, რომ პატიმრებმა ციხის უფროსი კენჭისყრით აირჩიონ.როცა სისტემა მანკიერია, ის უნდა ჩამოიშალოს და ახალი აიგოს.

სისტემის მანკიერება კი იმაში გამოიხატებოდა და ეხლაც გამოიხატება, რომ მოსამართლეები თვითონ ირჩევენ უზენაეს სასამართლოს. მაპატიეთ უადგილო შედარებისთვის, მაგრამ ეს დაახლოებით იგივეა, რომ პატიმრებმა ციხის უფროსი კენჭისყრით აირჩიონ. როცა სისტემა მანკიერია, ის უნდა ჩამოიშალოს და ახალი აიგოს

გამოვიდოდა რამე პოლიციის რეფორმიდან, თუ პოლიციელები ხელმძღვანელობას თვითონ აირჩევდნენ? რაღატომ გვიკვირს, რომ ჩვენი სასამართლო სისტემა სავალალო მდგომარეობაშია, როცა უზენაესი სასამართლოს წევრები ერთმანეთის ლანძღვა-გინებაზე კარგავენ დროს.

ჩვენ ეხლა ვიმკით თავიდანვე დაშვებული შეცდომის შედეგებს და მდგომარეობა ვერ გამოსწორდება, თუკი შოკური მეთოდები არ იქნება გამოყენებული. რა, არ არიან საქართველოში პატიოსანი და პროფესიონალი იურისტები?

ისინი ადვოკატთა ასოციაციაში, სასამართლოებში, არასამთავრობო სექტორში მრავლად არიან, გაცილებით მეტნი, ვიდრე თქვენთვის ცნობილი ოდიოზური ფიგურები, მაგრამ ისინი ამინდს ვერ ქმნიან.მიუხედავად ამისა, სასამართლო გადაწყვეტილება უნდა აღსრულდეს.

ეხლა მეორე. ჯერ ვერავის დაუმტკიცებია, რომ არჩევნები გაყალბდა. სანამ ეს არ დამტკიცდება, რიგგარეშე არჩევნების მოთხოვნა არასერიოზულია. შესაკრებთა გადაადგილებით ჯამი არ იცვლება.

ვთქვათ, ჩატარდა რიგგარეშე არჩევნები და იგი, ღმერთმა დაგვიფაროს, „ნაცმოძრაობამ“ მოიგო. რა, პოლიტიკური კრიზისი დაიძლევა? სულაც არა. „ქართული ოცნება“ გადავა ოპოზიციაში და ზუსტად იგივეს გააკეთებს, რასაც ეხლა „ნაცმოძრაობა“ ჩადის.

ვთქვათ, ჩატარდა რიგგარეშე არჩევნები და იგი, ღმერთმა დაგვიფაროს, „ნაცმოძრაობამ“ მოიგო. რა, პოლიტიკური კრიზისი დაიძლევა? სულაც არა. „ქართული ოცნება“ გადავა ოპოზიციაში და ზუსტად იგივეს გააკეთებს, რასაც ეხლა „ნაცმოძრაობა“ ჩადის

დემონსტრაციები, კარვები, პიკეტები, სამოქალაქო დაუმორჩილებლობა არ გაქრება, პირიქით, გამწვავდება. ოპოზიცია კი გაიხარებს ჭიას, მაგრამ ქართული საზოგადოება როგორც იყო გასაჭირში, ასევა დარჩება. მისთვის პოლიტიკურ სამკვდრო-სასიცოცხლო ბრძოლაში ადგილი საერთოდ არ დარჩება.

მე ვისმენ ოროვე მხრიდან უკვე ხავსმოკიდებულ, დაახლოებით 400-500 სიტყვისაგან შექმნილ ნარატივს, რომელიც მეორე კლასში ჩარჩენილი ურჩი მოწაფის „გავლილის გამეორებას“ ტყუპისცალივით წააგავს.

სად არის ახალი იდეები? სად არის სამშობლოზე ზრუნვა? რატომ აძლევენ თავს უფლებას პოლიტიკური ფიგურები, რომლებმაც ამომრჩეველთა 3 პროცენტის ნდობაც ვერ მოიპოვეს, ქართველი ხალხის სახელით ღაღადებას?

ეხლა, თქვენ კითხვას დავუბრუნდეთ. ქართულმა პოლიტიკურმა სისტემამ მდგრადობა დაკარგა და გარე ჩარევის გარეშე მისი გამოსწორება შეუძლებელია. ხომ ხედავთ, გინდ შუამავალი დაარქვით, გინდ მედიატორი, მის გარეშე ქართველებს ერთმანეთთან ლაპარაკი აღარ შეუძლიათ.

ორივე მხარეს კარგად ესმის ევროკავშირის მნიშვნელობა და, ისევ ჩემი მიამიტური აზრით, რაღაც შეთანხმება მიღწეულ იქნება, ვინაიდან ევროკავშირი თავის პოზიციას თანდათან გაამკაცრებს. ეხლა კი ლაპარაკი იმაზეა, ამ შეთანხმებაში რომელი მხარე საბანს თავისკენ გადმოქაჩავს.

ევროკავშირი თავის პოზიციას თანდათან გაამკაცრებს. ეხლა კი ლაპარაკი იმაზეა, ამ შეთანხმებაში რომელი მხარე საბანს თავისკენ გადმოქაჩავს

- ოპოზიციის ლიდერების ერთი ნაწილი აცხადებს, რომ ხელისუფლება არც ვადამდელი არჩევნების ჩატარებაზე რეფერენდუმს არ დათანხმდება. რეფერენდუმის ჩატარება ოპოზიციამ ხელისუფლებას არჩევნებიდან ცოტა ხანში შესთავაზა.

მაშინ ოპოზიცია ამბობდა, რომ ამ წინადადებით ხელისუფლებას სახის შენარჩუნების საშუალება მისცა. შარლ მიშელის ვიზიტის შემდეგ ამ თემაზე ხელისუფლების წარმომადგენლების განცხადებებიც ერთმნიშვნელოვანი არაა, ისევე როგორც ოპოზიციის პოზიცია რეფერენდუმის ჩატარებაზე.

ახლა ირკვევა, რომ ამ საკითხზე ოპოზიციის პოზიცია ბევრად იქნება დამოკიდებული ყველაზე დიდი ოპოზიციური პარტიის „ნაცმოძრაობის“ თავმჯდომარე ნიკა მელიას პოზიციაზე. ყოველ შემთხვევაში უკვე ვიცით, რომ მესამე პრეზიდენტმა მიხეილ სააკაშვილმა თანაგუნდელებს მოუწოდა უარი თქვან რეფერენდუმის ჩატარებაზე.

თქვენი დაკვირვებით, რეფერენდუმის თემაზე სავარაუდოდ როგორ დასრულდება ხელისუფლებასა და ოპოზიციას შორის დაწყებული „პინგ-პონკი“?

- ეს პინგ-პონგი არაა, ეს პოკერია, სადაც ფსონი დიდია და წაგებული ბევს დაკარგავს. პოკერის ერთ-ერთი მთავარი იარაღი კი „ბლეფია“. ამ თვალსაზრისით მიხეილ სააკაშვილის პოზიცია ნათლად გასაგებია - რომც იყოს რეფერენდუმი, თითქმის დარწმუნებული ვარ, რომ საქართველოს მოსახლეობა, უკვე გაჟღერებული მიზეზების გამო, ხელახალ არჩევნებს არ მოისურვებს.

კიდეც რომ ჩატარდეს რეფერენდუმი, ხალხი პოზიცია ასეთი იქნება - მიბრძანდით პარლამენტში, მიიღეთ აუცილებელი საკონსტიტუციო ცვლილებები, გააუმჯობესეთ საარჩევნო კოდექსი და მოემზადეთ ახალი არჩევნებისთვის.

კიდეც რომ ჩატარდეს რეფერენდუმი, ხალხი პოზიცია ასეთი იქნება - მიბრძანდით პარლამენტში, მიიღეთ აუცილებელი საკონსტიტუციო ცვლილებები, გააუმჯობესეთ საარჩევნო კოდექსი და მოემზადეთ ახალი არჩევნებისთვის

ოპოზიციას კი ნამდვილად უჭირს საერთო რაციონალური აზრის შემუშავება. უკვე მერამდენე თვეა ერთსა და იგივეს ვისმენთ. ხომ არ ვთხოვოთ ბატონ შარლ მიშელს, რომ შეუმუშავოს მას და მმართველ პარტიას სამოქმედო გეგმები?

- ოპოზიციის მტკიცებით, პრემიერ ირაკლი ღარიბაშვილის ბრიუსელში ჩასვლამდე ხელისუფლება „ნაცმოძრაობის“ თავმჯდომარეს ნიკა მელიას კი გაანთავისუფლებს, მაგრამ სხვა საკითხებში ხელისუფლება უკან არ დაიხევს.

ექსპერტთა ნაწილი მიიჩნევს, რომ ხელისუფლებას აქვს მარტივი არჩევანი - ან დასავლეთთან ერთად ან დასავლეთის წინააღმდეგ, ამ არჩევანში თუ დასავლეთის და საკუთარი ხალხის წინააღმდეგ წავლენ, ხელისუფლებას მალევე დაკარგავენ.

თუ ისე აღმოჩნდა, რომ პრემიერი ღარიბაშვილი ბრიუსელში ისე ჩავიდა, რომ ხელისუფლებასა და ოპოზიციას შორის დიალოგს არანაირი კონკრეტული შედეგი არ ექნა, სავარუდოდ როგორ შეაფასებენ ჩვენში მოვლენათა ამგვარ განვითარებას ბრიუსელში?

- ისევ მიამიტურად ასეთი მსჯელობის არ მესმის. რა, ნიკა მელიას ციხეში ყოფნა ევროპის უსაფრთხოების გამოწვევაა? ისიც მითხარით, რას ნიშნავს დასავლეთი? არსებობს კი საერთო დასავლური აზრი?

იგივეა, ვთქვათ, მაკრონისა და მერკელის, ჯონსონისა და ბაიდენის მსოფლმხედველობა?

დასავლეთი მხოლოდ ერთ რამეზე თანხმდება - მორჩით ბავშურ კინკლაობას და შექმენით სტაბილური სიტუაცია იმისთვის, რომ თქვენზე თავი აღარ გვტკიოდეს. როგორ იქნება ეს მიღწეული, მათთვის სულერთია.

დასავლეთი მხოლოდ ერთ რამეზე თანხმდება - მორჩით ბავშურ კინკლაობას და შექმენით სტაბილური სიტუაცია იმისთვის, რომ თქვენზე თავი აღარ გვტკიოდეს. როგორ იქნება ეს მიღწეული, მათთვის სულერთია

- ამ თემაზე საუბარს ისე ვერ დავასრულებთ თუ არ ვთქვით, რომ ევროპული საბჭოს პრეზიდენტი არც თუ ისე ხშირად დადის ვიზიტით, თუნდაც პარტნიორ ქვეყნებში. ჩვენ მისი ვიზიტი შეგვეძლო გამოგვეყენებინა ევროპასთან ინტეგრაციის თავლსაზრისით საკმაოდ სერიოზული თემების გადასაჭრელად და ფაქტია, რომ ქვეყანამ დრო აშკარად დაკარგა.

სავარაუდოდ, რა შედეგებით დაბრუნდება საქართველოს დელეგაცია ბრიუსელიდან, სადაც ასოცირების შეთანხმების ფარგლებში ევროკავშირსა და საქართველოს ურთიერთობების საკითხებს განიხილავენ?

- ოფიციალურ შეხვედრებზე შეთანხმებას მხოლოდ ხელი ეწერება, შეთანხმება გაცილებით ადრე მზადდება. მოდით, ერთმანეთისაგან გავმიჯნოთ ზოგადი პოლიტიკური შეფასებები, უბრალო მსჯლობა, ბაასი და პრაგმატული სარგებელი. შეიძლება ცინიკურად მოგეჩვენოთ, მაგრამ ბრიუსელიდან ვაქცინა თუ ჩამოიტანეს, ესეც კარგი იქნება.

ათწლეულების მანძილზე ჩვენ ბევრი პოლიტიკოსი ვნახეთ საქართველოში, მათ შორის - აშშ-ს, საფრანგეთის, გერმანიის, პოლონეთის და მრავალი სხვა ქვეყნის პირველი პირები, ვიცე-პრეზიდენტებსა თუ საგარეო საქმის მინისტრებზე ან, ვთქვათ, სახელმწიფო დეპარტამენტის ხელმძღვანელებზე რომ არ ვილაპარაკოთ.

ვიზიტებს პოლიტიკური ხასიათი ქონდა, ბევრი იყო მხარდამჭერი ლოზუნგები, გაკეთდა კი ცოტა.

- ამ თემებზე საუბრისას „ინტერპრენიუსთან“ წინა ინტერვიუში თქვენ ბრძანეთ - „ჩვენი პოლიტიკური სპექტრის ნარატივი ინფანტილური და ფიცარივით ბრტყელია, არ გამოვრიცხავ ახალი პარტიის დაფუძნებას“.

ამ პროცესების ფონზე ოპოზიციურ ფლანგზე, რომელიც პარლამენტში არ შედიოდა, გარკვეული ცვლილებები, ყოველ შემთხვევაში რიტორიკის დონეზე, სახეზეა. დღესაც ძალაში რჩება თქვენი მოსაზარება, რომ „ჩვენი პოლიტიკური სპექტრის ნარატივი ინფანტილური და ფიცარივითაა“?

- როგორც წერდა ალექსანდრე ჭავჭავაძე: „მე იგვე ვარ მარად და მარად“. მითხარით, ხელშესახებად რა შეიცვალა? მე ამას ვერ ვხედავ. მე ხომ ტაქატიკური ილეთები არ მქონია მხედველობაში, სტრატეგიის დეფიციტზე ვლაპარაკობდი. სტრატეგია კი იგივეა, უფრო ზუსტად კი მისი არარსებობა სახეზეა.

- თუ ახლაც თვლით, რომ შესაძლოა ახალი პარტია დაფუძნდება, თქვენი აზრით, ვინ შეიძლება დააფუძნოს ახალი პარტია?

- მე არაფერს არ გამოვრიცხავ, უბრალოდ, ძალიან მინდა, რომ ეს ასე იყოს. აკი გითხარით, რომ ახალი და ძლიერი პარტიის დაფუძნება პოლიტიკური სიცხის დაწევის ერთადერთი გზაა, თუ არა და, ქართული პოლიტიკა მართვით სუნთქვაზე იქნება გადასაყვანი.

ახალი და ძლიერი პარტიის დაფუძნება პოლიტიკური სიცხის დაწევის ერთადერთი გზაა, თუ არა და, ქართული პოლიტიკა მართვით სუნთქვაზე იქნება გადასაყვანი

ისიც არ დამიმალავს, რომ ბატრონი გიორგი გახარიას იმედი მაქვს. ის არსებულ რეალობაში პრაქტიკულად უალტერნატივოა. სხვა საქმეა, მოუნდება თუა არა საქართველოს სიყვარულით ხელების გასვრა - ლანძღვა-გინებას ხომ ორივე ბანაკიდან ეღირსება.

- ახლა ჩვენში ქვეყანაში ვაქცინის შემოტანის დაგვიანების თემა ყველაზე აქტუალურად განიხილება.

ამ თემაზე არაერთი განმარტება მოვისმინეთ ხელისუფლების წარმომადგენლებისაგან, მაგრამ ფაქტია, რომ სასიხარულო ბევრი არაფერია.

თქვენ როგორ შეაფასებდით ამ საკითხში არსებულ ვითარებას?

გაქვთ განცდა, რომ ამ პრობლებას ხელისუფლება მოაგვარებს? ან იმის განცდა, რომ ვაქცინის შემოუტანლობის გამო ვინმეს პასუხიმგებლობის საკითხი დადგებაა?

- ბევრი კი მოვისმინე, მაგრამ ცალსახა განმარტებას ვერ ვეღირსე. მეჩვენება, რომ კოლეგიალურობის გამო თქვენთვის ცნობილი პროფესიონალები, რომელთაც მხოლოდ, ასე ვთქვათ, სათათბირო ხმა აქვთ, ბევრი რამე არ გააჟღერეს.

ცალსახაა, რომ სამინისტროს რაღაც მომენტში მართვის სადავეები ხელიდან გაუსხლტა. საბედნიეროდ, ეს, რასაკვირველია, გამოსწორებადია და ეჭვი არ მეპარება, რომ ვაქცინაცია მალე დაიწყება და წლის ბოლომდე პროგრამა შესრულდება, როგორც ეს ბატონმა პაატა იმნაძემ განმარტა. ირაკლი ღარიბაშვილი ხისტი მმართველია და მეტ შეცდომას სამინისტროს არ აპატიებს.

ცალსახაა, რომ სამინისტროს რაღაც მომენტში მართვის სადავეები ხელიდან გაუსხლტა. საბედნიეროდ, ეს, რასაკვირველია, გამოსწორებადია და ეჭვი არ მეპარება, რომ ვაქცინაცია მალე დაიწყება და წლის ბოლომდე პროგრამა შესრულდება, როგორც ეს ბატონმა პაატა იმნაძემ განმარტა. ირაკლი ღარიბაშვილი ხისტი მმართველია და მეტ შეცდომას სამინისტროს არ აპატიებს

ეხლა, რა ღმერთი გაგვიწყრა - მაშინვე რომ ვაყენებთ პასუხისმგებლობის საკითხს. მაშინ განმიმარტეთ - როგორი პასუხისმგებლობის? სისხლის სამართლის? კორპორატიულის? მენეჯერულის? პოლიტიკურის?

სხავადახვა ტიპის პასუხისმგებლობის დაყენების დროს ადექვატური რეაგირება პრინციპულად განსხვავებულია. მეჩვენება, რომ მთავარია, სწორი დასკვნები გაკეთდეს და უმაღლეს თანამდებობებთან შეუსაბამობის საკითხი განმეორებითი შეცდომის შემდეგ დადგეს. მინისტრის ან მისი მოადგილის გადადგომა ვაქცინას ვერ შემოგვატანინებს.

- ნამახვანჰესის მშენებლობის თემა აღმოჩნდა ის საკითხი, რამაც საზოგადოების საკმაოდ დიდი ნაწილი გააერთიანა. ვნახეთ ქუთაისში საკმაოდ დიდი საპროტესტო აქცია, რომელიც არ იყო ორგანიზებული რომელიმე პარტიის მიერ.

მიუხედავად იმისა, რომ ჰესების მშენებლობაზე ბევრ ქვეყანას აქვს უარი ნათქვამი, ფაქტია, საქართველო, რომელსაც წყალი ბლომად აქვს, ჰიდრორესურსებზე უარს ვერ იტყვის. მოსახლეობა აპროტესტებს ჰესის მშენებლობას იმის გამო, რომ მისი აშენების შემთხვევაში საშიშროებას ხედავს.

ასევე იმას აპროტესტებენ, რომ თუ ჰესი მაინც აშენდა, გაუგებარია რატომ იქნება მისი ფასი ისე მაღალი, როგორც ამბობენ. ხელისუფლების მტკიცებით, ამ თემაზე მსჯელობები „სპეკულატური და დილეტანტურია“.

თქვენზე რა შთაბეჭდილებას ტოვებს ის, რაც ნამახვანჰესთან დაკავშირებით ხდება?

- ენერგოუსაფრთხოების საკითხებზე პროფესიულად ვმუშაობ და თქვენ წარმოიდგინეთ, არ ვიცი არც ერთი წყლის ენერგორესურსებით მდიდარი ქვეყანა, რომელსაც ჰესების მშენებლობაზე უარი ეთქვას, თქვენც ვერ დამისახელებთ. ეს განსაკუთრებით მგრძნობიარეა საქართველოსთვის, რომელსაც ფაქტიურად ალტერნატიული ენერგორესურსი არ გააჩნია.

არ ვიცი არც ერთი წყლის ენერგორესურსებით მდიდარი ქვეყანა, რომელსაც ჰესების მშენებლობაზე უარი ეთქვას, თქვენც ვერ დამისახელებთ. ეს განსაკუთრებით მგრძნობიარეა საქართველოსთვის, რომელსაც ფაქტიურად ალტერნატიული ენერგორესურსი არ გააჩნია

ეკოლოგია, ისევე როგორც გლობალიზაცია, ძალიან მგრძნობიარე თემაა და მის ირგვლივ ნაკლებად გაცნობიერებული ხალხის მობილიზება მარტივია. გეხსომებათ, ალბათ, დავოსში ანტიგლობალისტების მიტინგები, რა, ეხლა ეკონომიკურ გლობალიზაციაზე უარი ვთქვათ?

მე გაანალიზებული მაქვს გრინფისის (Greenpeace) მოძრაობის მრავალი აქცია და რაციონალურად მხოლოდ მირერუას კუნძულზე საფრანგეთის მიერ ბირთვული იარაღის გამოცდის საწინააღმდეგო გამოსვლები მეჩვენება.

ნებისმიერ სამრეწველო პროექტს ახლავს საერთაშორისო კომპანიის მიერ შესრულებული გარემოზე ზემოქმედების შეფასების ანგარიში. საქართველოს კანონით, ამ ანგარიშის განხილვა საჯაროა და მასში ნებისმიერ მოქალაქეს თუ ორგანიზაციას მონაწილეობის უფლება აქვს. ასეთი ანგარიში ნამახვანჰესის პროექტსაც უსათუოდ ახლავდა.

მაგრამ, ანგარიშის განხილვაში მონაწილეობის მიღება და აზრის გამოთქმა ძნელია, ქუჩის გადაკეტვა კი ადვილი. რასაკვირველია, სახალხო მოძრაობა ნამახვანჰესის წინააღმდეგ შეიძლება არ ყოფილიყო მართული, მაგრამ უარყოფითი აზრი საერთოდ ჰესების წინააღმდეგ ხომ მოსახლეობას თავში ვიღაცამ ჩაუდო? სხათა შორის, ძალიან კარგად ვიცი თუ ვინ.

„ენერგოობსტრუქციონისტებს“ კი ერთი რამ მინდა ვუთხრა - ან ჩვენ სამუდამოდ ვიქნებით რუსეთის ენერგომონა, ან კიდევ ჰესები უნდა ავაშენოთ, მათ შორის - მძლავრი კაშხალიანი ჰესები.

„ენერგოობსტრუქციონისტებს“ კი ერთი რამ მინდა ვუთხრა - ან ჩვენ სამუდამოდ ვიქნებით რუსეთის ენერგომონა, ან კიდევ ჰესები უნდა ავაშენოთ, მათ შორის - მძლავრი კაშხალიანი ჰესები

ნორვეგია ეკოლოგიური მოძრაობის ერთ-ერთი მოთავეა, მისი კომპანია კომპანია Norsk Hydro კი მსოფლიოში კაშხალიანი ჰესების მშენებლობის ლიდერია.

- როცა ნამახვანჰესზე მსჯელობენ, მე სხვა რამეზე მეფიქრება. რატომ მიიღება იმგვარი გადაწყვეტილებები, როცა ქვეყნის ენერგოუსართხოების საკითხი შესაძლოა სხვა ქვეყნის კერძო სტრუქტურაზე იყოს დამოკიდებული.

ბევრჯერ ითქვა, რომ ნამახვანჰესი პრაქტიკულად იგივე ხუდონჰესია, რომლის აშენება „მწვანეებმა“ ჩაშალეს 80-იანი წლების ბოლოს, რასაც შემდეგ როგორც ამბობენ, მათი ლიდერი ზურაბ ჟვანია ნანობდა.

ვიცით, რომ საქართველოს ენერგორესურსებით ინტერესს ყოველთვის იჩენდა რუსეთი. ახლა კი ვიცით, რომ ნამახვანჰესს თურქული კერძო კომპანია აშენებს. რამდენად დიდია იმის ალბათობა, რომ ნამახვანჰესის აშენების სურვილის მქონე თურქული კომპანიის უკან რუსული არა მარტო ბიზნესინტერესები იყოს? ანაც ნამახვანჰესის აშენებაზე ამჯერად ჩვენივე თანხმობით უკვე თურქები და რუსები შეთანხმდნენ?

- ზურაბ ჟვანია ჩვენი ოჯახის მეგობარი იყო და მისი მოღვაწეობა დასაწყისიდანვე კარგად ვიცი. მართალია, საქართველოს 80-იან წლებში დაფუძნებული „მწვანეთა მოძრაობა“ ხუდონჰესის წინააღმდეგ გამოდიოდა, მაგრამ პროექტი არ განხორციელდა სხვა ორი ძირითადი მიზეზის გამო.

პირველი, უკვე ნახევრადდანგრეულ საბჭოთა კავშირში ხუდოჰესისთვის საჭირო სახსრების მობილიზება ძალიან ძნელი იყო. და რაც მთავარია, საქართველოში ელვის სისწრაფით ვითარდებოდა ეროვნული მოძრაობა და საბჭოთა კავშირის პოლიტბიურომ ჩათვალა, რომ არავითარ შემთხვევაში არ შეიძლებოდა ამ ურჩი რესპუბლიკის რუსეთზე ენერგოდამოკიდებულების გაუქმება. ასეთი პოლიტიკის შედეგები ჩვენ უშუქო ოთხმოცდაათიან წლებში კარგად ვიგემეთ.

უკვე ნახევრადდანგრეულ საბჭოთა კავშირში ხუდოჰესისთვის საჭირო სახსრების მობილიზება ძალიან ძნელი იყო. და რაც მთავარია, საქართველოში ელვის სისწრაფით ვითარდებოდა ეროვნული მოძრაობა და საბჭოთა კავშირის პოლიტბიურომ ჩათვალა, რომ არავითარ შემთხვევაში არ შეიძლებოდა ამ ურჩი რესპუბლიკის რუსეთზე ენერგოდამოკიდებულების გაუქმება. ასეთი პოლიტიკის შედეგები ჩვენ უშუქო ოთხმოცდაათიან წლებში კარგად ვიგემეთ

ბატონი ზურაბის პოზიცია ძირფესვიანად შეიცვალა, როცა იგი პარლამინტის თავმჯდომარე გახდა. საქათველოს იმდროინდელ 6 საინვესტიციო პროექტებს შორის, რომლებსაც ბატონმა ზურაბმა ხელი მოაწერა, ხუდონჰესის მშენებლობა პირველ ადგილზე იყო. მე იმ დროს საფრანგეთში ვცხოვრობდი და ბატონი ზურაბის თხოვნით უშედეგოდ ვეძებდი ინვესტორს.

თუ გამოინახა ინვესტორი, გინდ თურქი იყოს, გინდა ნიგერიელი, თუ პროექტი მსოფლიო საუკეთესო სამრეწველო პრაქტიკის მოთხოვნებს პასუხობს, იგი მისასალმებელია ინვესტორის ეროვნების მიუხედავად, რასაკვირველია, თუ იგი არ არის მტერი სახელმწიფოს კომპანია

ეხლა, საქართველოს ბიზნეს კანონმდებლობა ვერ ხედავს განსხვავებას საქართველოს მოქალაქეს, სხვა ქვეყნის მოქალაქესა და მოქალაქეობის არმქონე პირს შორის. მრავალი წლის თუ არა ათწლეულების განმავლობაში საქართველოს მთავრობა აწარმოებდა მოლაპარაკებებს ხან იაპონურ მიცუისთან, ხან ინდურ ტატასთან, ხან ჩინურ კომპანიებთან.

თუ გამოინახა ინვესტორი, გინდ თურქი იყოს, გინდა ნიგერიელი, თუ პროექტი მსოფლიო საუკეთესო სამრეწველო პრაქტიკის მოთხოვნებს პასუხობს, იგი მისასალმებელია ინვესტორის ეროვნების მიუხედავად, რასაკვირველია, თუ იგი არ არის მტერი სახელმწიფოს კომპანია.

ინტერპრესნიუსი“

კობა ბენდელიანი

ავთანდილ წულაძე - მაკრონის, შოლცისა და ტუსკის შეხვედრის შემდეგ ცხადი გახდა, რომ უკრაინის იარაღის გარეშე დატოვების გეგმა ჩავარდა, ევროპისა და უკრაინა-რუსეთს შორის სამხედრო დაპირისპირება გაგრძელდება  და გაღრმავდება
„საქართველო მეცნიერების ქვეყანაა“ - აკადემიკოსი როინ მეტრეველი
ქართული პრესის მიმოხილვა 18.03.2024
კავკასიის ავტომარკეტი - ავტომობილის ყიდვის ახლებური გამოცდილება
ქართული ღვინის წარმატება იაპონიაში - TSV Estate Winery-მ განსაკუთრებული მოწონება დაიმსახურა
ახალი „ბაკურიანი“ ხილის გემოთი - ნატურალური მინერალური წყალი, ბაკურიანის მთებიდან, ნაკლები შაქრით