ეკონომიკური პოლიტიკის აქტუალურ თემებზე “ინტერპრესნიუსი“ თსუ-ს ასოცირებულ პროფესორს, ბადრი რამიშვილს ესაუბრა.

- ბატონო ბადრი, პანდემიის პირობებში მთავრობის საქმიანობას მთლიანობაში ბევრი დადებითად აფასებს, ბევრი კიდევ უკიდურესად კრიტიკულად.

რადგან პრემიერ ირაკლი ღარიბაშვილის ანგარიში პარლამენტში სწორედ პანდემიის პირობებში მთავრობის საქმიანობის პერიოდს უკავშირდებოდა, თქვენ როგორ შეაფასებდით უკანასკნელ წელს, პანდემიის პერიოდში მთავრობის საქმიანობას?

- პანდემიის პირობებში საქართველოს წინა წელს ჰქონდა 5%-იანი ეკონომიკური ვარდნა. ეს მაჩვენებელი დაახლოებით ისეთივეა, როგორიც ჰქონდა პანდემიის პირობებში მთელ განვითარებულ სამყაროს, ანუ ჩვენს პარტნიორებს. ეს მაჩვენებელი არც კარგია და არც ცუდი.

მსოფლიო ეკონომიკას ახასიათებს განვითარების თავისი ტემპები. როდესაც ამ ტემპებს ჩვენი განვითარების ტემპი აჭარბებს, მაშინ შეიძლება თქმა, რომ მთავრობის მუშაობა არის კარგი. როდესაც ამ ტემპებზე უარესია, ეს ნიშნავს, რომ მთავრობა რაღაცას მკვეთრად აშავებს. ხოლო როდესაც ქვეყნის განვითარების მაჩვენებელი მდორე დინების შესაბამისია, ასეთ შემთხვევაში შეიძლება თქმა, რომ მთავრობა არაფერს არ აკეთებს. არც ცუდს, და არც კარგს.

ამით იმის თქმა მინდა, რომ საქართველოში 2020-2021 წლებში ქვეყნის ეკონომიკაში ხდებოდა ის, რაც მთელ მსოფლიოში ხდებოდა. არაფერი განსაკუთრებული ჩვენთან არ მომხდარა და ჩვენს მთავრობასაც განსაკუთრებულად დადებითი არაფერი გაუკეთებია.

საქართველოში 2020-2021 წლებში ქვეყნის ეკონომიკაში ხდებოდა ის, რაც მთელ მსოფლიოში ხდებოდა. არაფერი განსაკუთრებული ჩვენთან არ მომხდარა და ჩვენს მთავრობასაც განსაკუთრებულად დადებითი არაფერი გაუკეთებია

პანდემიის გამო მსოფლიოში იმგვარი ტენდენციები იყო, რომ ჩვენს მთავრობას რაც არ უნდა გაეკეთებინა, ეს სიტუაციას ბევრად ვერ შეცვლიდა. თუმცა, ჩემი აზრით, საწყის ეტაპზე ეკონომიკის ჩაკეტვის პოლიტიკამ არარაციონალური იმპულსები და ეფექტები გააჩინა.

- ეკონომიკურ პერსპექტივებზე პრემიერის განცხადებებიდან თქვენთვის რომელი პასუხი იყო მეტად დამაჯერებელი და რომელი ნაკლებად?

- პრემიერის ანგარიში აშკარად არადამაჯერებელი იყო. ანგარიშმა ვერ დაგვანახა ქვეყნის სტრატეგიული განვითარების გეგმა. 10 წლიან გეგმებზე საუბარი სტრატეგიულ გათვლებსაც გულისხმობს.

პრემიერმა განაცხადა, რომ ჩვენ უახლოეს წლებში ტურიზმიდან შემოსავალი 6,5 მილიარდი გვექნება. პანდემიამ დაგვანახა, რომ ტურიზმი არ არის ის სექტორი, რომელზედაც შეიძლება იყოს დამოკიდებული ქვეყნის ეკონომიკა. ამიტომ მისი სტრატეგიულ დარგად ქცევა, შეცდომაა.

როცა სააკაშვილმა ტურიზმის განვითარებაზე დაიწყო ყურადღების გამახვილება, თავს არ ვიქებ, მაგრამ ამის წინააღმდეგ სააკაშვილის დროს გარკვეული რისკის ფასადაც ვსაუბრობდი. დღევანდელი ხელისუფლება ეკონომიკაში იმ ტენდენციებსა და ტრენდებს მიჰყვება, რაც სააკაშვილმა დაამკვიდრა.

ტურიზმი არ არის ის სექტორი, რომელზედაც შეიძლება იყოს დამოკიდებული ქვეყნის ეკონომიკა. ამიტომ მისი სტრატეგიულ დარგად ქცევა, შეცდომაა... დღევანდელი ხელისუფლება ეკონომიკაში იმ ტენდენციებსა და ტრენდებს მიჰყვება, რაც სააკაშვილმა დაამკვიდრა

ტურიზმი არ არის ის დარგი, რომელიც შესაძლოა გარდა ერთი-ორი ქვეყნისა სტრატეგიული იყოს. ასეთი ქვეყანაა მაგალითად შვეიცარია. თუმცა, შვეიცარიისთვის ტურიზმი სტრატეგიულ მიმართულებად არ ითვლება, რადგან მას კიდევ ბევრი დარგები აქვს განვითარებული.

შვეიცარია გახლავთ ქვეყანა, რომელიც აბსოლუტურად დაცულია საფრთხეებისგან. ჩვენ კი საფრთხეების ეპიცენტრში ვართ. ამას ემატება პანდემიის სახით აქამდე გაუთვლელი საფრთხე. ასეთ ვითარებაში ტურიზმზე, როგორც ეკონომიკის სტრატეგიულ მიმართულებაზე საუბარი, ჩემი აზრით დანაშაულია.

როგორც ახლა მტკიცდება, კოვიდ-19 ხელოვნურად შექმნილი ვირუსია. მანამდე, მეც ვიცინოდი ამ თემაზე, მაგრამ ახლა ბევრი მტკიცებულება არსებობს ამის დასამტკიცებლად. ეს კი იმას ნიშნავს, რომ იმ ძალებმა, ვინც პანდემიის ხელოვნურად შესაქმნელად პირველი ნაბიჯი გადადგა, გათვლილი ექნებათ მომდევნოც. ჩვენ უნდა გვესმოდეს, რომ მსოფლიო სხვა განვითარების ფაზაში შედის და ამ პირობებში კიდევ ტურიზმზე საუბარი, არა მხოლოდ გაუგებარი, დანაშაულიცაა.

ჩვენ უნდა გვესმოდეს, რომ მსოფლიო სხვა განვითარების ფაზაში შედის და ამ პირობებში კიდევ ტურიზმზე საუბარი, არა მხოლოდ გაუგებარი, დანაშაულიცაა

ცალკე საუბრის თემაა მთავრობის მიერ 10 წლიან გეგმებზე საუბარი. მე სტრატეგიულ მენეჯმენტს ვასწავლი და ამის სპეციალისტი ვარ. პრაქტიკულად, მთავრობის გეგმებში ქვეყნის განვითარების სტრატეგიაზე საერთოდ არ იყო საუბარი. გეგმებზე საუბარი ცალკეული დარგების მიხედვით აშკარად ფრაგმენტირებულობის შთაბეჭდილება დატოვა.

- კრიტიკის გარდა ოპოზიციის ნაწილმა გამოსავალზეც გაამახვილა ყურადღება. „ლელოს“ ლიდერმა მამუკა ხაზარაძემ მთავრობას შესთავაზა - სასწრაფო წესით საფონდო ბირჟის ამუშავება, ასევე სასწრაფო წესებით კაპიტალის ბაზრის ჩამოყალიბება და საპენსიო ფონდის რაღაც ნაწილის ამ სისტემებში შეშვება.

თქვენ ამ თემებზე ადრეც გისაუბრიათ. ჩვენში ხშირად საუბრობენ, რომ თავისუფალი ბაზარი გვაქვს, მაგრამ, თავისუფალი ბაზარი საფონდო ბირჟებისა და კაპიტალის ბაზრის გარეშე რომ წარმოუდგენელია, ფაქტია...

- ხაზარაძის ამ მოსაზრებებს მთლიანად ვიზიარებ, მაგრამ არა მგონია მან არ იცოდეს, რომ სწორედ თი-ბი-სი ბანკისა და „საქართველოს ბანკის“ საბანკო საქმიანობის შედეგად მოხდა ქვეყანაში მთელი საბანკო-საფინანსო ბაზრის მონოპოლიზება.

- ბანკების საქმიანობის საკანონმდებლო ბაზა იმდაგვარია, რომ ბანკებს აქვთ საშუალება აკონტროლონ კაპიტალის ბაზარი. ბანკების მონოპოლურ მდგომარეობაში ყოფნას ხელს უწყობდა როგორც წინა ხელისუფლება, ისე დღევანდელი.

დღევანდელმა ხელისუფლება ამ თვალსაზრისით ამ კანონებში გარკვეული ცვლილებები კი შეიტანა, მაგრამ ბანკებს კვლავაც აქვთ საშუალება კაპიტალის მონოპოლისტები იყვნენ.

რას შეიძლება ნიშნავდეს ის, რომ წინა ხელისუფლების მსგავსად „ქართული ოცნების“ ხელისუფლებასაც არ გადაუდგამს ნაბიჯები იმისათვის, რომ ბანკებმა ქვეყანაში კაპიტალის ბაზარი არ აკონტროლონ?

- ეს იმას ნიშნავდეს, რომ ქვეყანაში კვლავ გაგრძელდება არსებული საბანკო-საფინანსო სტრუქტურების ლობირება. შესაძლოა, ერთი შერისხული ბანკი, მეორე, ხელისუფლებასთან ახლო მყოფი ბანკით ჩანაცვდეს. ბანკების სასარგებლოდ საბანკო-საფინანსო სფეროში იმდენი საკანონმდებლო აქტია მიღებულია, რომ ამ სფეროში რეალურ ცვლილებებს პრაქტიკულად რევოლუციური ცვლილებები სჭირდება.

ბანკების სასარგებლოდ საბანკო-საფინანსო სფეროში იმდენი საკანონმდებლო აქტია მიღებულია, რომ ამ სფეროში რეალურ ცვლილებებს პრაქტიკულად რევოლუციური ცვლილებები სჭირდება

თუ ხელისუფლებამ ამ მიმართულებით ნაბიჯები გადაგა, საკმაოდ ბევრი კანონი იქნება მისაღები და ინსტიტუციები ჩამოსაყალიბებელი, მაშინ შესაძლებელი იქნება იმის თქმა, რომ მთავრობამ რეალურად დაიწყო ეკონომიკის გაჯანსაღებაზე ზრუნვა. მაგრამ, ამის მსგავსი არაფერი ხდება.

მეც მესმის, რომ ქვეყანაში დემოგრაფიული პრობლემა არსებობს. მაგრამ მთავრობა როცა ამბობს, რომ დემოგრაფიული პრობლემის გადასაწყვეტად 300 მილიონ ლარს გამოყოფს მრავალშვილიანი ოჯახებისთვის ბინების ასაშენებლად იპოტეკის დასაფინანსებლად. ეს სხვა არაფერია, თუ არა სამშენებლო ბიზნესის ლობირება.

მრავალშვილიანი ოჯახებისთვის რომ 300 მილიონი ლარი მიეცათ, ვფიქრობ უფრო კარგი იქნებოდა. სამშენებლო სექტორი უნდა განვითარდეს და ვითარდება კიდეც, მაგრამ არაპროპორციულად რომელიმე დარგის განვითარება ეკონომიკისთვის ცუდია და სწორედ მას ჰქვია „ეკონომიკის გადახურება“.

- რადგან ხაზარაძე ვახსენეთ, მან კიდევ ერთი მეტად საინტერესო რამ ბრძანა - „ქართული ოცნების“ ხელისუფლებას ქვეყანაში არც ერთი დიდი ეკონომიკური იდეა არ განუხორციელებია. ორი იდეა რომელიც ჰქონდათ, ისიც არ განხორციელებულა. კიდევ კარგი, რომ მარიხუანის კულტივაცია ჩავარდა, მეორე იყო ბიტკოინები. ბიტკოინების წარმოების თვალსაზრისით საქართველო მსოფლიოში ერთ-ერთი წამყვანი ქვეყანაა, მაგრამ ამ სფეროდანაც ვერ იღებს ბიუჯეტი ვერაფერს, რადგან იგი დღგ-დან გათავისუფლებულია“.

თქვენ თუ შეგიძლიათ დაასახელოთ „ქართული ოცნების“ მმართველობის პირობებში რომელიმე ეკონომიკური იდეა, რომელიც ხელისუფლებამ წარმატებით განახორციელა?

- არა, ასეთი ეკონომიკური გეგმა ამ ხელისუფლებას არც ჰქონია. დღევანდელი მმართველი გუნდი პრაქტიკულად სააკაშვილის დროს დაწყებულ ეკონომიკურ გეგმებს ინერციით ახორციელებს, ოღონდ, საბედნიეროდ, ნაკლები ხარისხით.

დღევანდელი მმართველი გუნდი პრაქტიკულად სააკაშვილის დროს დაწყებულ ეკონომიკურ გეგმებს ინერციით ახორციელებს, ოღონდ, სამწუხაროდ, ნაკლები ხარისხით

ერთადერთი, რაც ღარიბაშვილის გამოსვლიდან მომეწონა ეს გახლავთ დაცულ ტერიტორიებზე აქცენტის გაკეთება. დაცული ტერიტორიები პირველ ეტაპზე იქნება 12%-, შემდეგ 17%-ო. ვთვლი, რომ ჩვენთან დაცული ტერიტორიები გაცილებით მეტი შეიძლება იყოს. ამას სახელმწიფოებრივი, ეროვნული და მსოფმხედველობრივი საფუძველი აქვს. ამაზე საუბარი შორს წაგვიყვანს.

- გვერდს ვერ აუვლით ანაკლიის პორტის თემას. ამ თემაზე ხაზარაძის პრეტენზიებს პრემიერმა თითქოს უპასუხა, მაგრამ მაინც ბევრი რამ დარჩა გაუგებარი. შესაძლოა ვცდებოდე, მაგრამ უფრო გასაგები იყო ხაზარაძის მიერ მთავრობისათვის მიცემული რეკომენაციები.

ხაზარაძემ ანაკლიის პორტთან დაკავშირებით მთავრობას საერთაშორისო დავების შეჩერება, ინვესტორებთან შერიგების კონტრაქტების გაფორმება შესთავაზა, რის შემდეგაც მისივე თქმით, ანაკლიის პორტის მშენებლობით დაინტერესებული ინვესტორებიც გამოჩდებიან.

თქვენ როგორ ხედავთ ანაკლიის პორტის პერსპექტივას?

- მე ანაკლიის პორტის პერსპექტივას ვერ ვხედავ. ეს თემა მას შემდეგ კიდევ უფრო გართულდა, რაც ყარაბაღის მეორე ომის შემდეგ ის რეალობა დადგა, რაც ახლა გვაქვს სამხრეთ კავკასიაში. თუ თურქეთსა და აზერბაიჯანს შორის სავაჭრო კორიდორი გაიხსნა, ბევრი რამ კითხვის ნიშნის ქვეშ დადგება. შესაძლოა, ჩვენ ვერ დავტვირთოთ ყარსის რკინიგზა, ბათუმისა და ფოთის პორტები, არათუ ანაკლია.

თუ თურქეთსა და აზერბაიჯანს შორის სავაჭრო კორიდორი გაიხსნა, ბევრი რამ კითხვის ნიშნის ქვეშ დადგება. შესაძლოა, ჩვენ ვერ დავტვირთოთ ყარსის რკინიგზა, ბათუმისა და ფოთის პორტები, არათუ ანაკლია

ანაკლიის პორტის ეკონომიკური პერსპექტივა ყოველთვის საეჭვო იყო. მისი ეკონომიკური პერსპექტივა აქტუალური შეიძლება გახდეს თუ მისით რუსეთი დაინტერესდა. ეკონომიკური თვალსაზრისით რუსეთის დაინტერესებას თან უნდა ახლდეს საქართველოს სასარგებლოდ კონფლიქტების გადაჭრის პოლიტიკური გადაწყვეტილებები.

- ანაკლიის პორტის არარენტაბელურობაზე ხელისუფლებაც საუბრობდა, მაგრამ თუ ეკონომიკური თვალსაზრისით ანაკლია მომგებიანი ვერანაირად ვერ იქნება, გაუგებარია მმართველი გუნდის ინიციატივით კონსტიტუციაში რატომღა ჩაიწერა რომ იგი აუცილებლად აშენდება?

- არ მიყვარს ჭორებზე ყურადღების გამახვილება, მაგრამ იყო საუბრები, რომ ანაკლიის პორტს შესაძლოა სამხედრო დანიშნულებაც ჰქონოდა. თუ ასე შეიძლება იყოს, ამ შემთხვევაში მის აშენებას, რა თქმა უნდა, ვემხრობი.

საქართველოს სატრანზიტო შესაძლებლობები დათვლადია. ჩვენ გარკვეულწილადაც რომ გამოვიყენოთ აზერბაიჯანის, სომხეთის და შუა აზიის პოტენციალი ესეც საკმარისი იქნება, მაგრამ ჩინეთის და ა.შ. ტვირთებზე ფიქრი თავის მოტყუებაა, საქართველოსგან სინგაპური ვერანაირად ვერ გამოვა.

საქართველოს სატრანზიტო შესაძლებლობები დათვლადია. თუ სავარაუდო ტვირთებს დავთვლით, საქართველოს დღეს იმაზე გაცილებით მეტი სატრანზიტო პოტენციალი აქვს ვიდრე გვგონია, მაგრამ იგი დღეს სრულად ვერ იტვირთება

როდესაც სააკაშვილმა ლაზიკის მშენებლობა დაიწყო, ძალიან საეჭვო იყო ის, რომ მოსახლეობის თვალსაზრისით ეს იყო ნახევარმილიონიანი პროექტი, ხოლო ფინანსურად კი, 15-20 მლრდ აშშ დოლარი ჯდებოდა. ამდენი თავისუფალი ფული მაშინ რამდენიმე ქვეყანას ჰქონდა, ხოლო დემოგრაფიული რესურსი კი, მხოლოდ ჩინეთს.

სხვაგან რომ ვერ მოახერხეს, ჩინელებმა ასეთივე მიზნებისთვის ისლანდიაში იყიდეს ძალიან დიდი ფარდობები. მაგრამ ევროკავშირის კატეგორიული მოთხოვნით პეკინს ისლანდიური პროექტი ჩაეშალათ.

სააკაშვილმა როცა ლაზიკის მშენებლობაზე დაიწყო საუბარი, იყო შესაძლებლობა ლაზიკა აშშ-ს ავღანეთში საჭირო სამხედრო ტვირთებისთვის გამოეყენებინა. მაგრამ, ახლა ვხედავთ, რომ ავღანეთიდან აშშ გამოდის. თუ ანაკლია აშენდა, იმ დროისთვის ავღანეთში ამერიკელები საერთოდ აღარ იქნებიან.

- ეკონომიკურ საკითხებში ჩახედული ადამიანების მტკიცებით, საქართველოს სწრაფი განვითარებისთვის წლიური მშპ ორნიშნა უნდა იყოს. რა პერსპექტივები აქვს ქვეყანას, რომ უახლოეს მომავალში წლიური მშპ ორნიშნა ჰქონდეს?

- ბევრს სტატიაში მაქვს დაწერილი და გავიმეორებ- საქართველოს ეკონომიკური განვითარების რეალურ სტრატეგიას უნდა ერქვას - მინიმუმ 7%. 7%-იანმა ეკონომიკურმა ზრდამ ეკონომიკურ გიგანტად აქცია იაპონია.

ორნიშნა ეკონომიკური ზრდა კარგია, მაგრამ ჩვენი დღევანდელი შესაძლებლობებისა და ჩვენს ვითარებაში მყოფი ქვეყნისთვის არაეალისტურია.

ჩინეთს მართლაც ჰქონდა ორნიშნა ეკონომიკური ზრდა, მაგრამ ჩინეთი ბევრი თვალსაზრისითაა უნიკალური ქვეყანა. იგულისხმება მისი დემოგრაფიული და გეოგრაფიული მაჩვენებლები. ეს პროცესები ჩინეთში სხვა დროსა და სხვა პირობებში ვითარდებოდა. ანუ დროის კონტექსტიც მნიშვნელოვანი იყო. ფაქტია, რომ დროის ის კონტექსტი აღარ განმეორდება.

ჩვენთვის 7% ეკონომიკური ზრდა საკმაოდ კარგი მაჩვენებელია. თუ იქნება პოლიტიკური გადაწყვეტილება და საქართველო ნატოში შევიდა, მაშინ ჩვენმა მთავრობამ მთლად სისულეები აკეთოს, ჩვენივე ეკონომიკური ზრდა მაინც ორნიშნა იქნება.

ნატო-ში შესვლა გადაწყვეტდა ბევრ ფუნდამენტურ საკითხს, რაც ჩვენს ქვეყანას აქვს და რომელთა გადაწყვეტაც პირველ რიგში ეკონომიკაზეც ასიახება.

- ეკონომიკურ თემაზე პარლამენტში მთავრობის ანგარიშმა, ამ თემებზე საჯარო სივრცეში მსჯელობამ და კამათმა რა გვანახა?

- ქვეყანას არ ჰყავს პატრონი, სისტემური ძალა, რომელიც საქმეს გააკეთებდა. სააკაშვილს უამრავი შეცდომები ჰქონდა, მაგრამ ხელისუფლებაში ყოფნის დროს ქვეყანაში იყო სისტემური და მობილიზებული ძალა. იმ პერიოდში მე მათ საკმაოდ ბევრს ვაკრიტიკებდი.

ახლა ხელისუფლების სახით გვყავს დანაწევრებული, ინტერესთა ჯგუფებით, სხვადასხვა ეკონომიკური ინტერესებითა და ლობისტური მისწრაფებებით დაკომპლექტებული პოლიტიკური ძალა.

ახლა ხელისუფლების სახით გვყავს დანაწევრებული, ინტერესთა ჯგუფებით, სხვადასხვა ეკონომიკური ინტერესებითა და ლობისტური მისწრაფებებით დაკომპლექტებული ხელისუფლება

- პარლამენტში გამართულ განხილვაზე ნამახვანჰესთან დაკავშირებით გაკეთდა საინტერესო განცხადებები. მინისტრმა ნათია თურნავამ ახლა დიამეტრალურად განსხვავებული მოსაზრებები გამოთქვა.

მხედველობაში მაქვს ის, რომ ნამახვანჰესის მშენებლობაში სახელმწიფოს წილობრივი მონაწილეობა დიდი უნდა იყოს. რას შეიძლება ნიშნავდეს ნამახვანჰესთან დაკავშირებით ხელისუფლების განსხვავებული მიდგომები?

- სახელმწიფომ უნდა გამოჰყოს ფული, უნდა დაიქირაოს დასავლური კომპანია, ვისაც ასეთი პროექტების გამოცდილება აქვს, ააშენოს და წილობრივი მონაწილეობა შესთავაზოს, ოღონდ, საკონტროლო პაკეტი რა თქმა უნდა, სახელმწიფოს ხელში უნდა იყოს.

მიწაში ნავთობი ქვეყნისთვის სიმდიდრეა. თუ მოგება გინდა მივიღოთ, უნდა დავთვალოთ და გამოვაკლოთ რა დაჯდება ნავთობის მიწიდან ამოღება, აი რაც დარჩება, იქნება ქვეყნის რეალური სიმდიდრე.

ჩვენ რომ გაქვს მთის მდინარეები, რომელიც წყალუხვია, სწრაფია, მაღლიდან ეშვება და წყალს აქვს კინეტიკური ენერგია, ეს არის ქვეყნის სიმდიდრე. ამას რომ გამოვაკლებთ კაშხლის მშენებლობის ხარჯებს, რჩება ბენეფიტი, რაც კანონიერად სახელმწიფოს ეკუთვნის და შემდეგ ის მან სამართლიანად უნდა გაანაწილოს.

ნამახვანჰესთან დაკავშირებით აქამდე არსებული ხელშეკრულება მთელი მოგება ეკუთვნის თურქულ კომპანიას. მეეჭვება, რომ ხელშეკრულების ავტორები ასეთი იდიოტები იყვნენ. არაა გამორიცხული, რომ რაღაც გარიგება ყოფილიყო მხარეებს შორის.

- იყო და აღარ იქნება? ამ თემაზე ხელისუფლების განცხადებები იძლევა ამის თქმის საშუალებას?

- ამ ქვეყანაში რამეს პროგნოზირება ძნელია. თუმცა, მაინც უნდა გვქონდეს იმის იმედი, რომ ნამახვანჰესთან დაკავშირებით არსებული ხელშეკრულება ქვეყნისთვის ისეთი წამგებიანი და გაუგებარი აღარ იქნება, როგორც აქამდე იყო.

მაინც უნდა გვქონდეს იმის იმედი, რომ ნამახვანთან დაკავშირებით არსებული ხელშეკრულება ქვეყნისთვის ისეთი წამგებიანი და გაუგებარი აღარ იქნება, როგორც აქამდე იყო

თუმცა, აქვე უნდა ვთქვა - საქართველოში ჰიდროელექტროსადგურების აშენების სასტიკი წინააღმდეგია რუსეთი და ის ბევრს ძალას ასპონსორებს, რომ ჩვენში ეს მიმართულება არ განვითრდეს.

საქართველოში ჰიდროელექტროსადგურები უნდა აშენდეს, მაგრამ უნდა აშენდეს საზოგადოებრივი და სახელმწიფოს კონტროლის ქვეშ.

„ინტერპრესნიუსი“

კობა ბენდელიანი