საშინაო პოლიტიკის აქტუალურ თემებზე “ინტერპრესნიუსი“ ქართული პოლიტიკის ერთერთ ვეტერანს, ირაკლი მელაშვილს ესაუბრა.

- ბატონო ირაკლი, დაანონსებული პრაიდის დღეს რომ პროცესები მშვიდობიანად არ განვითარდებოდა, 5 ივლისამდეც კარგად ჩანდა, მაგრამ 5 ივლისს როგორც განვითარდა პროცესები რუსთაველის გამზირსა და პარლამენტის სიახლოვეს მიმდებარე ქუჩებში, ყოველგვარ მოლოდინს გადააჭარბა.

დაანონსებულ პრაიდს ბევრი თვალსაზრისით ისედაც მრავალი განზომილება ჰქონდა, მაგრამ იმან, თუ როგორი სცენარითაც განვითარდა პროცესები, მომხდარს კიდევ არა ერთი განზომილება შესძინა.

მხედველობაში მაქვს ერთი მხრივ ამ პროცესებში საპატრიარქოს ჩართულობა, მეორე მხრივ ხელისუფლებისა და პოლიციის არაეფექტური მოქმედება, რის შედეგადაც ყველაზე მეტად დაზარალებული მედიასაშუალებების წარმომადგენლები აღმოჩდნენ, რომლებსაც დაუნდობლად გაუსწორდნენ პრაიდის მოწინააღმდეგეთა ჯგუფები.

ფაქტია, რომ მომხდარმა უამრავი პასუხგაუცემელი კითხვა გააჩინა. ვიდრე ამ კითხვებზე საუბარს შევეცდებით, თქვენ როგორ შეაფასებდით ერთი მხრივ პრაიდის მომხრეთა, მეორე მხრივ მოწინააღმდეგეთა და საპატრიარქოს წარმომადგენლების მონაწილეობით 5 ივლისს განვითარებულ მოვლენებს?

- პირველ რიგში მინდა მკაფიოდ დავაფიქსირო - არ არსებობს არანაირი ლეგიტიმური საფუძველი, არანაირი პოლიტიკური მიზანი, არანაირი მორალური კრიტერიუმი, არანაირი მაღალი იდეალებისადმი სწრაფვა, რომელიც გაამართლებს იმ ვანდალიზმს, რაც 5 ივლისს თბილისის ქუჩებში ტრიალებდა.

მე ვარ ქართველი, მე ვარ ქრისტიანი და ვარ ძალიან შეურაცყოფილი იმით, რომ თურმე 5 ივლისს ვიღაცა იცავდა ქართულ ტრადიციებსა და მართლმადიდებლობას.

მე ვარ ქართველი, მე ვარ ქრისტიანი და ვარ ძალიან შეურაცყოფილი იმით, რომ თურმე 5 ივლისს ვიღაცა იცავდა ქართულ ტრადიციებსა და მართლმადიდებლობას

რომელ ქართულ ტრადიციაში წერია, ათეულობით ადამიანების მიერ ერთი კაცის ცემა? სად წერია მამისტოლა კაცი შვილისტოლა გოგოს რომ გამოენთება საცემრად? სად ნახეს რომ ბავშვები უნდა ცემონ ჩოხიანებმა? სად ნახეს, რომ სტუმრად ჩამოსული კაცი უნდა მოკლან იმის გამო, რომ მისი ჩაცმულობა არ მოეწობათ?

ის, რაც 5 ივლისს თბილისის ქუჩებში ვნახეთ ქართული ტრადიციებისა და მართლმადიდებლობის ამაზე საწინააღმდეგო რამ, იშვიათად მინახავს. როგორც ჩანს, ამ ხალხს ვეფხისტყაოსნიდან დაწყებული ვაჟათი და ილიათი დამთავრებული, მათ შორის არც ქრისტიანული ლიტერატურიდან არაფერი არ წაუკითხავთ.

ასე ქართველობისა და მართლმადიდებლობის დამცველი ქართველები არასდროს არ არ იქცეოდნენ. საქართველოს ისტორიაში ასეთი ფაქტები პრაქტიკულად არც არსებობს.

მომხდარის როგორმე გამართლება არის უზნეობა. ყველაზე უზნეოდ 5 ივლისს გამოიყურებოდნენ ის ხელისუფლების მხარდამჭერი ადამიანები, რომლებიც ჯერ აცხადებდნენ, რომ გმობენ ნებისმიერ ძალადობას, შემდეგ კი ძალიან ცდილობდნენ მომხდარის გამართლებას. ჩემი აზრით, ისინი იმათზე საშიში არიან, ვინც ქუჩაში ხალხს დასდევდა.

- ისე განვითარდა მოვლენები, რომ პრაიდის ორგანიზატორები ყველას დაავიწყდა. ახლა საინტერესოა ამ პროცესებში ვინ როგორ მოქმედებდა.

დავიწყოთ საპატრიარქოთი. თუ 2013 წლის 17 მაისის მოვლენებში საპატრიარქო თითქოს პირდაპირ არ ჩარეულა, მაგრამ წელს, 5 ივლისამდე რამდენიმე დღით ადრე საპატრიარქომ გაავრცელა განცხადება, რომ არ დაუშვებდა პრაიდს.

როგორ შეაფასებდით განვითარებულ პროცესებში საპატრიარქოს როლსა და მონაწილეობას?

- ჩემი აზრით, რაც 5 ივლისს რაც მოხდა, ნაკლებად იყო დაკავშირებული პრაიდთან. პრაიდი იყო საბაბი. 5 ივლისს საპატრიარქომ გააკეთა პოლიტიკური განაცხადი იმაზე, თუ როგორ გაუსწორდებოდნენ იმათ, ვინც მათ მოსაზრებებს არ ეთანხმება.

კარგა ხნით ადრე იყო ცნობილი, რომ პრაიდი აღარ ჩატარდებოდა, მაგრამ ქუჩაში ბარბაროსული ქცევა, მათ შორის საეკლესიო პირების მონაწილეობით მაინც დაიწყო. უამრავი კადრი არსებობს სადაც ჩანს, მეუფეები არაფერს აკეთბენ, როცა მათი მოწოდებით აქციაზე მოსული ხალხი, მათ თვალწინ, უსწორდებიან მედიის წარმომადგნელებს, უბრალო მოქალაქეებს.

რა პრაიდი, რის პრაიდი, ის პოლონელი სტუმარი რომ დაჭრეს პრაიდთან იყო დაკავშირებული? გოგონებს რომ ქუჩაში დასდევდნენ, ან ჟურნალისტებს რომ დაერივნენ, ესეც პრაიდთან იყო დაკავშირებული? რა თქმა უნდა, არაა.

- თითქოს თქვით უკვე, მაგრამ მაინც მინდა დავაზუსტო - თქვენი აზრით, თავისი ქცევით, რა გვითხა საპატრიაქომ?

- საპატრიარქომ და მასთან ერთად მდგომმა პოლიტიკოსებმა და პოლიტიკურმა ძალებმა, ვინც 5 ივლისის პირველ ნახევარში მომხდარის ლეგიტიმაციას ცდილობდა, მერე მიხვდნენ რომ აღარ გამოვიდოდა ამ ყველაფრის გამართლება, და ყველამ ერთად და ერთხმად დაიწყო ძალადობის დაგმობა, ფაქტიურად გვითხრეს თუ როგორ გაუსწორდებიან იმ ადამიანებს, ვინც მათ მოსაზრებებს არ ეთანხმება.

პრაიდთან იყო დაკავშირებული პარლამენტის წინ კარვების აღება? მე კატეგორიულად არ ვეთანხმები ვისაც იქ კარვები ჰქონდათ გაშლილი, მაგრამ პრაიდი რა შუაში იყო იმ კარვების აღებასთან? ეს არ იყო პოლიტიკური განაცხადი? ეს არ იყო პოლიტიკაში პირდაპირი ჩარევა ეკლესიის?

მათ გაანთავისუფლეს პარლამენტის წინ არსებული მოედანი ხელისუფლების ოპოზიციის წარმომადგენლებისაგან. ახლა მნიშვნელობა სულაც არანაირი არ აქვს, ეს ოპოზიცია კარგია თუ ცუდი.

5 ივლისს საპატრიარქომ და მასთან თანამშრომლობის რეჟიმში მყოფმა სახელისუფლებო წრეებმა გვანახეს თუ როგორ გაუსწორდებიან ყველას, ვინც მათ აზრს არ ეთანხმება.

5 ივლისს საპატრიარქომ და მასთან თანამშრომლობის რეჟიმში მყოფმა სახელისუფლებო წრეებმა გვანახეს თუ როგორ გაუსწორდებიან ყველას, ვინც მათ აზრს არ ეთანხმება

ამაში მოყვნენ სამოქალაქო აქტივისტები, მათი ოფისები. ახლა ვინმე კიდევ იტყვის, რომ ეს ქმედებები პრაიდთან იყო დაკავშირებული? ყოფილი სახლო დამცველის უჩა ნანუაშვილის ოფისში ასაფეთქებელი ნივთიერების შეგდებაც პრაიდტან იყო დაკავშირებული? რა თქმა უნდა, არა.

- კრიტიკულ სიტუაციაში ხელისუფლების მოქმედება, როგორ მინიმუმ თავიდანვე გაუგებარი ჩანდა.

5 ივლისს არ ჩანდა, რომ პოლიცია ისევე იყო მზად დაეცვა პრაიდის ორგანიზატორები, როგორც წინა დღეებში. ვგულისხმობ მათ სიმცირეს იმ ადგილებში, სადაც საფრთხე ხალხს შორის დაპირისპირების საკმაოდ დიდი იყო. პრაიდის მოწინააღმდეგეთა რაოდენობაც არ იყო კრიტიკულად ბევრი, მაგრამ თვალშისაცემი იყო პოლიციელთა მცირერიცხოვნობა.

თქვენი დაკვირვებით უკიდურესად დაძაბულ ვითარებაში სავარაუდოდ როგორ იმოქმედა პოლიციამ და ხელისუფლებამ?

- პოლიციელი ბრძანებას ასრულებს, ის თავისი ნებით პოზიციაზე ვერ გავა. ხელისუფლებამ აგრესიული ჯგუფები თავის ნებაზე მიუშვა. ეს იყო ხელისუფლების განაცხადი თუ როგორ გაუსწორდებიან ოპონენტებსა და მათ ვინც მათ იდეებს არ ეთანხმება.

ხელისუფლებამ აგრესიული ჯგუფები თავის ნებაზე მიუშვა. ეს იყო ხელისუფლების განაცხადი თუ როგორ გაუსწორდებიან ოპონენტებსა და მათ მინც მათ იდეებს არ ეთანხმება

ის, რომ პოლიცია არასაკმარისად იყო გამოყვანილი იმის ფონზე რომ შესაძლოა ქუჩაში სერიოზულ დაპირისპირებას ჰქონოდა ადგილი, სამართლდამცავებს უნდა დაეშორიშორებინათ დაპირისპირებულები.

დააშორიშორეს კი არა, ვნახეთ, რომ პოლიცია კი არ აღკვეთავდა ადამიანების ცემასა და ფიზიკური ზემოქმედების ფაქტს, არამედ ხალხს შემთხვევის ადგილებიდან არიდებდა ხოლმე. ვინც მათ თვალწინ დანაშაულს ჩადიოდა, პოლიცია იმას კი არ იჭერდა, არამედ ვიზზეც ხორციელდებოდა ზეწოლა, ისინი გაჰყავდათ შემთხვევის ადგილიდან, რომ ისინი სასიკვდილოდ არ ეცემათ.

- რამდენად საფუძვლიანად გამოიყურება მტკიცება, რომ მოახლოებული არჩევნების წინ 5 ივლისს საპატრიარქო და ხელისუფლება პარტნიორები იყვნენ?

- ყველანაირ მტკიცებულებას შეიძლება ჰქონდეს საფუძველი. ვფიქრობ, რომ რაც 5 ივლისს მოხდა, ხელისუფლებისთვის არის საშიში. ბარბაროსული და ველური ძალების წაყრუებამ, რომლებიც ცდილობენ საქართველოში დაამყარონ თავიანთი წესრიგი, ირანის მსგავს ქვეყანაში გვაცხოვრონ, ეს ხალხი ამ ხელისუფლებასაც მოუტრიალდება.

ბარბაროსული და ველური ძალების წაყრუებამ, რომლებიც ცდილობენ საქართველოში დაამყარონ თავიანთი წესრიგი, ირანის მსგავს ქვეყანაში გვაცხოვრონ, ეს ხალხი ამ ხელისუფლებასაც მოუტრიალდება

სამოქალაქო ხელისუფლება ვერასდროს ვერ შეძლებს ამ ადამიანების მოთხოვნების დაკმაყოფილებას. ეს არის აბსოლუტურად ბნელი მასა, რომელსაც რომ მისცე საშუალება არა თუ ევროპულ ინტეგრაციას, ევროკავშირის დროშა, რომელიც პარლამენტთან დახიეს, ამას ყოველ დღე გააკეთებენ.

- თვლით, რომ ეს მოვლენები ანტიდასავლური იყო?

- თავისი ბუნებით ეს ძალები თავისი იდეოლოგიით არა მარტო ანტიდასავლური, ანტიჰუმანური და ანტიადამიანური ჯგუფები არიან. არ ვიცი მათ რა კავშირი აქვთ ქრისტიანობასთან, მართლმადიდებლობასთან. არა ვარ დარწმუნებული, რომ ისინი საერთოდ იცნობენ ქრისტიანულ ლიტერატურას, მაგრამ ფაქტია, რომ ამ ძალებს იყენებენ ისინი, ვისაც უნდა რომ საქართველო იყოს სრულიად იზოლირებული, რაღაც მსგავსი მართლმადიდებლური ირანული რესპუბლიკისა. სხვას ვერაფერს დავარქმევთ იმას, რაც 5 ივლისს თბილისში ხდებოდა.

ამ ძალებს იყენებენ ისინი, ვისაც უნდა რომ საქართველო იყოს სრულიად იზოლირებული, რაღაც მსგავსი მართლმადიდებლური ირანული რესპუბლიკისა. სხვას ვერაფერს დავარქმევთ იმას, რაც 5 ივლისს თბილისში ხდებოდა

ასეთი რამ ხდებოდა ირანში მას შემდეგ, რაც ამ ქვეყანაში მოხდარი ისლამური რევოლუციის შემდეგ თეირანში ჰომეინი ჩავიდა. ამის ამსახველი კადრები მრავლადაა. სხვათა შორის, ის ადამიანები გარეგნულადაც გვანან იმათ, ვინც 5 ივლისს თბილისის ქუჩაში დარბოდა და ბარბაროსობდა.

- თქვენი აზრით რატომ აღმოჩნდა მედია პრაიდის მოწინააღმდეგეთა სამიზნე?

- პრაიდის მოწინააღმდეგეთა სამიზნე მედია იმიტომ იყო, რომ რომ მედია ყველაზე დიდ მტრად ითვლება ნებისმიერი ტოტალიტარული მიდრეკილების მქონე ჯგუფებისათვის. მედია ხსნის სივრცეს, აჩენს ამ ადამიანების სიბინძურეს და მედიის საშუალებით ხდება ბრძოლა ტოტალიტარიზმის წინააღმდეგ.

პრაიდის მოწინააღმდეგეთა სამიზნე მედია იმიტომ იყო, რომ რომ მედია ყველაზე დიდ მტრად ითვლება ნებისმიერი ტოტალიტარული მიდრეკილების მქონე ჯგუფებისათვის

თავისუფალი სიტყვა არის ის, რომელმაც თუ ადამიანის ყურამდე მიაღწია, ადამიანები ყოველთვის ახდენენ მასზე რეაგირებას.

ამიტომაცაა, რომ ასეთ ჯგუფებს თავისუფალი სიტყვის რომ ეშინიათ. მათი ამოცანაა, სწორედ მათი იდეოლოგია იყოს ქვეყანაში ერთადერთი იდეოლოგია. ყველა სხვას ისინი ისე გაუსწორდებიან, როგორც 5 ივლისს გაუსწორდნენ.

- 5 ივლისის მოვლენებზე თვალის დევნებისას ადამიანების საკმაოდ დიდ ნაწილს გაუჩნდა განცდა, რომ არჩევნების წინ ხელისუფლებამ ქულები დაიწერა.

ახლა, როცა 5 ივლისის მოვლენების ცხელი ეტაპი მეტ-ნაკლებად დასრულებულია, თქვენი დაკვირვებით ხელისუფლებამ წინასაარჩევნოდ ქულები დაიწერა?

- არა, ვფიქრობ, რომ ხელისუფლებამ 5 ივლისის მოვლენებით ქულები დაკარგა. მეტიც, ხელისუფლებამ თუ ასე გააგრძელა, მას დარჩება მხოლოდ ის ხმები, რაც ფუნდამენტალისტური ჯგუფებსა და მათ მხარდამჭერებს აქვთ. ასეთი ძალები კი საქართველოში დიდ უმცირესობაში არიან.

ხელისუფლებამ თუ ასე გააგრძელა, მას დარჩება მხოლოდ ის ხმები, რაც ფუნდამენტალისტური ჯგუფებს აქვთ, ასეთი ძალები კი საქართველოში დიდ უმცირესობაში არიან

5 ივლისს ხელისუფლებამ გადაამლაშა. ჩემი აზრით სიტუაცია ვერ გააკონტროლა. ის ამ ძალებს ვერც ვერასდროს გააკონტროლებს. სხვათა შორის, მომიტინგეებმა მუქარის ტონში ხელისუფლების მისამართით საკმაოდ ბევრი განცხადებებიც აკეთეს.

ამ ძალების წაყრუება თავად ხელისუფლებას მოუტრიალდება ძალიან ცუდად. ესენი არ დაკმაყოფილდებიან ნახევრადდემოკრატიით, მათ უნდათ, რომ საერთოდ მოაშთონ დემოკრატია. ესაა მათი ამოცანა. მათი მიზანია საქართველოში ფსევდორელიგიური მმართველობის სისტემის შექმნა, ამიტომ ხელისუფლებას მათთან ბოლომდე თამაში არ გამოუვა.

- ვიდრე თქვენ დაგიკავშირდებოდით, ამ მოვლენებზე ბევრ მასალას გადავავლე თვალი. რამდენად მართებულად მიიჩნევდით მტკიცებას, რომ საქართველოში დემოკრატიის ბედი სასწორზეა?

- კი, რა თქმა უნდა. ოღონ საქართველოში ეს პირველად არ არის ასე. საქართველოში დემოკრატიის ბედი ბევრჯერ იყოს სასწორზე, მაგრამ ყოველთვის დემოკარტია იმარჯვებდა თუკი ქვეყანა დამოუკიდებელი იყო. ასე იყო პირველი დემოკარტიული რესპუბლიკის პერიოდში ანაც უკანასკნელ 30 წლიან პერიოდში.

ამიტომ ვფიქრობ, რომ იმ ძალებამ, ვინც 5 ივლისის შემოქმედ ჯგუფებს ასპარეზზე გამოსვლაში ხელი შეუწყო, ძალიან დიდი შეცდომა დაუშვეს. იმიტომ, რომ მათ ამით ფაქტიურად საკუთარი დასაკლავი დანას მისცეს საჯარო სივრცეში გამოსვლის შესაძლებლობა.

- ხელისუფლებაზე ამბობთ?

- დიახ, მაგრამ არა მგონია ხელისუფლება ერთიანი იყოს მათ შორის ამ საკითხში. საქართველოს ყველა დროის ხელისუფლებაში ყოველთვის იყვნენ ისეთი ძალებიც, რომლებიც სიბნელეს უჭერდნენ მხარს. ისეთი ძალებიც, რომლებიც დემოკრატიისკენ იყვნენ. საქართველოში ხელისუფლება ერთგვაროვანი არასდროს ყოფილა.

მე გამაოცა იმან, რომ პარლამენტმა 5 ივლისს ძალიან დააგვიანა განცხადების გავრცელება. პარლამენტის თავმჯდომარემ როგორც კი დაინახა რა ხდებოდა ქუჩაში, მაშინვე უნდა მოეწვია ბრიფინგი. ახლა პარლამენტი ქვეყანაში უმაღლესი ორგანოა და მას ამის ვალდებულება ჰქონდა. ვერ გაბედა. მაგრამ, მე ვიცი, რომ ამ თემებზე ხელისუფლებაშიც დიდი უკმაყოფილებაა. ადრე თუ გვიან ეს გასკდება და უკმაყოფილებაც გარეთ გამოვა.

რაც 5 ივლისს მოხდა და იმან რომ ხელისუფლებამ უსუსურად იმოქმედა, ჩემი აზრით, ამან გახარიას წიქვილზე დაასხა წყალი.

რაც 5 ივლისს მოხდა და იმან რომ ხელისუფლებამ უსუსურად იმოქმედა, ჩემი აზრით, ამან გახარიას წიქვილზე დაასხა წყალი

- პრემიერმა და პარლამენტის თავმჯდომარემ მხოლოდ დღეს დაგმეს მოხმდარი. ღარიბაშვილმა განაცხადა, რომ ყველა სათანადოდ დაისჯება. გაქვთ იმის განცდა, რომ 5 ივლისის შემოქმედნი დაისჯებიან?

- ალბათ დასჯიან იმას, ვინც პოლონელი ტურისტი დაჭრა. შესაძლოა დასაჯონ ერთი ორი შემსრულებელი.

ყველამ კარგად ვიცით მიტინგები როგორ ტარდება. ისიც, რომ მიტინგს როცა ატარებს მიტინგის ორგანიზატორია პასუხისმგებელი აქციის წარმართვაზე.

ვისმეს გაუგია, რომ ხელისუფლება აქციის ორგანიზატორ ფალავანდიშვილის დასჯას აპირებს? უკაცრავად, მაგრამ აქციის ორგანიზატორებს შორის იყო საქართველოს ეკლესია. ვინმეს დასჯიან საპატრიარქოდან? ხელისუფლებას ეყოფა იმის ნება, რომ ეგ გააკეთოს?

ვისმეს გაუგია, რომ ხელისუფლება აქციის ორგანზატორ ფალავანდიშვილის დასჯას აპირებს? უკაცრავად, მაგრამ აქციის ორგანიზატორებს შორის იყო საქართველოს ეკლესია. ვინმეს დასჯიან საპატრიარქოდან? ხელისუფლებას ეყოფა იმის ნება, რომ ეგ გააკეთოს?

- დაველოდოთ, ვნახოთ...

- პირდაპირ გეუბნებით - არ ეყოფა. აქამდე ხელისუფლება ცდილობდა ე.წ. კონსერვატიული ძალების კონსოლიდირებას, თუმცა, რაც ვნახეთ, ამას კონსერვატიზმთან არაფერი საერთო არ აქვს. ეს არის ჩვეულებრივი რელიგიური ფუნდამენტალიზმი. ხელისუფლება ამ ხალხს იმიტომ არ დასჯის, რომ ე.წ. კონსერვატიული ძალების ხმებს დაკარგავს.

5 ივლისს მოხდა იმ საზოგადოებაზე ანგარიშსწორება, რომლებიც რელიგიურ ფუნდამენტალისტებს არ ეთანხმებიან. მათთან გაწორების მაგალითი იყო ის, რაც 5 ივლისს ვიხილეთ

ხელისუფლებას არ გააჩნია ისეთი პოლიტიკური წონა, რომ ასეთი გადაწყვეტილება მიიღოს. ასეთი გადაწყვეტილების მიღებას ავტორიტეტული ფიგურები სჭირდება, რომელიც ამგვარი ნაბიჯის გადადგმას გაბედავს. ხელისუფლებაში კი ასეთი ხალხის დიდი დეფიციტია.

ვიმეორებ - პრაიდი 5 ივლისს იყო მხოლოდ საბაბი. რელიგიური ჯგუფები ქუჩაში მას შემდეგ გააქტიურდნენ, როცა უკვე ცნობილი იყო, რომ პრაიდის ორგანიზატორებმა თავად თქვეს უარი პრაიდის ჩატარებაზე.

5 ივლისს მოხდა იმ საზოგადოებაზე ანგარიშსწორება, რომლებიც რელიგიურ ფუნდამენტალისტებს არ ეთანხმებიან. მათთან გასწორების მაგალითი იყო ის, რაც 5 ივლისს ვიხილეთ.

„ინტერპრესნიუსი“

კობა ბენდელიანი