უკრაინის ირგვლივ განვითარებულ მოვლენებსა და იმაზე, სავარაუდოდ რა გაგრძელება ექნება უკრაინულ კრიზისს, „ინტერპრესნიუსი“ რუს პოლიტოლოგს, ბორის სოკოლოვს ესაუბრა.

- ბატონო ბორის, როგორც კი პრეზიდენტმა პუტინმა განაცხადა, რომ აღიარებდა დონეცკისა და ლუგანსკის რესპუბლიკებს, წარმოუდგენელია თქვენ არ გაგვხსენებოდით და ის ამბავი, რაც 14 წლის წინ 2008 წელს საქართველოში მოხდა.

მაშინ თქვენ რუსეთის მიერ აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის აღიარებას „წაგლეჯვა სუდეტურად“ უწოდეთ. სავსებით სამართლიანად გაავლეთ პარალელი სუდეტის ოლქში ჰიტლერის მოქმედებებსა და აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთში პუტინის მოქმედებებს შორის. ახლაც ერთი-ერთში ზუსტად ისე მოხდა, როგორც მაშინ 2008 წლის ცხელ აგვისტოს.

მიუხედავად იმისა, რომ ამგვარად მოვლენათა განვითარებას ბევრი პროგნოზირებდა, თქვენ როგორ შეაფასებდით კრემლის მიერ დონეცკისა და ლუგანსკის რესპუბლიკების დამოუკიდებლობის აღიარებას?

- პუტინი შეეცდება მომხდარი თავის გამარჯვებად გამოაცხადოს. მისმა სატელევიზიო გამოსვლამ აჩვენა, რომ მას უნდა დაასრულოს არსებული კრიზისი. ჩემი აზრით, მისი გათვლა ასეთი იყო - დონეცკისა და ლუგანსკის რესპუბლიკების აღიარების გამო რუსეთს არ დაუწესებენ სერიოზულ ეკონომიკურ სანქციებს. ვფიქრობ, ამ ეტაპზე პუტინისთვის მნიშვნელოვანი იყო სანქციების მინიმიზაცია.

დასავლეთში ყველას ჰქონდა მოლოდინი, რომ რუსეთი ფართომასშტაბიან საომარ მოქმედებებს დაიწყებდა. კრემლშიც კარგად ჰქონდათ გაცნობიერებული, რომ თუ რუსეთი ომს დაიწყებდა უმკაცრესი ეკონომიკური სანქციები დაუწესდებოდა.

რაც შეეხება სცენარების იდენტურობას. ამაშიც გასაკვირიც არაფერია. აკეთებენ იმას, რაზეც ფანტაზია ჰყოფნით.

ახლა ვერც იმას ვიტყვით, რომ რუსეთმა უკრაინას ეს ტერიტორიები ახლა წაგლიჯა, რადგან რუსეთი დონეცკისა და ლუგანსკის ოლქების 1/3 2014 წლის შემდეგ აკონტროლებდა. ამიტომ ამ რესპუბლიკების აღიარებას ბევრი არც არაფერი შეუცვლია.

ახლა ვერც იმას ვიტყვით, რომ რუსეთმა უკრაინას ეს ტერიტორიები ახლა წაგლიჯა, რადგან რუსეთი დონეცკისა და ლუგანსკის ოლქების 1/3 2014 წლის შემდეგ აკონტროლებდა. ამიტომ ამ რესპუბლიკების აღიარებას ბევრი არც არაფერი შეუცვლია

- მოსკოვი ისე დიდხანს აშანტაჟებდა უკრაინის წინააღმდეგ საომარი მოქმედებების დაწყებით დასავლეთს, თუ მის ულტიმატუს უსაფრთხოების საკითხებთან დაკავშირებით დასავლეთი და უპირველესად აშშ არ მიიღებდა, ახლა როცა კრემლმა ამ ე.წ. რესპუბლიკების დამოუკიდებლობა აღიარა, გაუგებარია სტრატეგიულად რა მოიგო რუსეთმა?

- დონეცკისა ლუგანსკის რესპუბლიკების აღიარებით რუსეთს სტრატეგიულად არაფერი მოუგია. ფაქტიურად მოხდა ამ ტერიტორიებზე ისედაც მყოფი რუსული შენაერთების ლეგალიზაცია.

- ცხადია, ასე იქნება, მაგრამ ახლა მთავარი საკითხი სხვა რამეშია - რუსეთი დონბასისა და ლუგანსკის ოლქების ტერიტორიების მხოლო 1/3 აკონტროლებს.

ამ ოლქებზე სრული კონტროლის დასამყარებლად დაიწყებს თუ არა მოსკოვი საომარ მოქმდებებს?

- ვფიქრობ, რომ დონეცკისა და ლუგანსკის ოლქებზე სრული კონტროლის დასაწესებლად პუტინი საომარ მოქმედებებს არ დაიწყეს, რადგან იცის, რომ ასეთ შემთხვევაში რუსეთის წინააღმდეგ მართლაც ამოქმედდება ეკონომიკური სანქციები.

აშშ-ს პრეზიდენტმა ხელი მოაწერა აშკარად სასაცილო განკარგულებას, რომელიც დნრ-ისა და ლნრ-ის რესპუბლიკებში კრძალავს ამერიკულ ინვესტიციებს. გეგონება, მანამდე ამ რეგიონებში ჰქონდა ამერიკელებს განხორციელებული გარკვეული ინვესტიციები

მაგრამ, ჩემი აზრით, მარტო ეს არ უნდა იყოს ერთადერთი მიზეზი. არ ვიცი რა წარმოდგენა აქვს პუტინს რუსული შეიარაღებული ძალების შესაძლებლობაზე, მაგრამ ჩემი დაკვირვებით ისინი ახლა არ არიან იმ მდგომარეობაში, რომ გარანტირებულად შეეძლოთ ბრძოლის მოგება. ჩემი აზრით, ესეც შეიძლება იყოს თავშეკავების მიზეზი იმისა, რომ კრემლმა არ მოინდომოს ფართომასშტაბიან ომში უკრაინასთან ჩაბმა.

რაც შეეხება სანქციებს, ჯერ რაც მოვისმინეთ აშშ-ს პრეზიდენტმა ხელი მოაწერა აშკარად სასაცილო განკარგულებას, რომელიც დნრ-ისა და ლნრ-ის რესპუბლიკებში კრძალავს ამერიკულ ინვესტიციებს. გეგონება, მანამდე ამ რეგიონებში ჰქონდა ამერიკელებს განხორციელებული გარკვეული ინვესტიციები.

დონეცკისა ლუგანსკის რესპუბლიკების აღიარებით რუსეთს სტრატეგიულად არაფერი მოუგია. ფაქტობრივად მოხდა ამ ტერიტორიებზე ისედაც მყოფი რუსული შენაერთების ლეგალიზაცია

ასევე სასაცილოა იმაზე საუბარი, რომ ვინც დნრ-ისა და ლნრ-ის რესპუბლიკებში ინვესტიციებს განახორციელებს ამერიკაში არ შეუშვებენ. არადა ყველამ იცის, რომ ამ რეგიონში ისეთი ხალხი ახორციელებს ინვესტიციებს, რომლებიც აშშ ჩასვლას არც აპირებენ.

- მას შემდეგ, რაც რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრის მოადგილე რიაბკოვმა დასავლეთს უსაფრთხოების საკითხებზე კრემლის ულტიმატუმი წაუყენა, დარჩა შთაბეჭდილება, რომ მოსკოვი კოლექტიური დასავლეთისაგან მიუნხენ-2-ის მიღწევას ცდილობდა.

თუ იმ ნაბიჯებით ვიმსჯელებთ, რაც გადადგა პუტინმა, კრემლმა რა მიიღო?

- ვიდრე სიტუაცია ჯერ არ დასრულებულა, ამ პროცესის შედეგებზე საუბარიც ნაადრევია. ჯერ რაც ჩანს ასე გამოიყურება - რეალური მოგებები რუსეთს ბევრი არც არაფერი მიუღია. დნრ-ისა და ლნრ-ის რესპუბლიკების აღიარება რუსეთისთვის პრობლემების მომტანია უფრო, ვიდრე რაიმეს მოგება. ყველა შემთხვევაში ხელისუფლება შეეცდება პროპაგანდის საშუალებით მომხდარი გამარჯვებად გაასაღოს.

რეალური მოგებები რუსეთს ბევრი არც არაფერი მიუღია. დნრ-ისა და ლნრ-ის რესპუბლიკების აღიარება რუსეთისთვის პრობლემების მომტანია უფრო, ვიდრე რაიმეს მოგება. ყველა შემთხვევაში ხელისუფლება შეეცდება პროპაგანდის საშუალებით მომხდარი გამარჯვებად გაასაღოს

- პრეზიდენტმა ზელენსკიმ განაცხადა - ჩვენ ერთგული ვრჩებით სამშვიდობო დიპლომატიის.

რამდენად დიდია იმის ალბათობა, რომ უკრაინულმა საზოგადოებამ მოსთხოვოს უკრაინის ხელისუფლებას ამ ტერიტორიებზე საკონსტიტუციო წესრიგის აღდგენა?

- მოვლენათა ასეთი სცენარით განვითარებას გამოვრიცხავ. როგორც ჩანს, უკრაინა რუსეთის წინააღმდეგ ომს პირველი არ დაიწყებს. სამხედრო ძალის რესურსი რუსეთს გაცილებით მეტი აქვს. რა სამხედრო დახმარებები არ უნდა მიიღოს უკრაინამ დასავლეთის ქვეყნებიდან, ცხადია, რომ ერთ-ერთზე უკრაინა რუსეთთან ომს წააგებს.

- ანუ, ვვარაუდობთ, რომ უკრაინის გამო საერთაშორისო ურთიერთობებში შექმნილი კრიზისი ამით დასრულდება?

- ვფიქრობ, რომ დასრულდება.

- დნრ-სა და ლნრ-ის გადაწყვეტილების გამოცხადებამდე პუტინმა საკმაოდ ვრცლად ისაუბრა უკრაინის ისტორიაზე. თქვენ როგორც ისტორიკოსი, როგორ შეაფასებდით პრეზიდენტ პუტინის ისტორიის საკითხებში ცოდნას?

- ჩემი აზრით, ის, რაც პუტინმა უკრაინის ისტორიასთან დაკავშირებით ისაუბრა, მისი გეოპოლიტიკური ფანტაზიებია და სხვა არც არაფერი.

ის, რაც პუტინმა უკრაინის ისტორიასთან დაკავშირებით ისაუბრა, მისი გეოპოლიტიკური ფანტაზიებია და სხვა აც არაფერი

ის, რომ პუტინი უკრაინას სრულფასოვან სახელმწიფოდ არ მიიჩნევს, ამაშიც ახალი არაფერია. მას ეს ადრეც ბევრჯერ აქვს ნათქვამი.

- სხვათა შორის, ალბათ ბევრი მიაქცევდა ყურადღებას პუტინის მიერ იმაზე მსჯელობას, რომ მეოცე საუკუნის 20-იან წლებში, მას შემდეგ რაც რუსეთის იმპერია ოქტომბრის გადატრიალების შედეგად დაიშალა, ლენინმა იმპერიის ყოფილ ერებში დაუშვა ერთა თვითგამორკვევის უფლება.

ამ თემაზე მან საკმაოდ ვრცლად კი ისაუბრა, მაგრამ დნრ-სა და ლნრ-ის რესპუბლიკების აღიარებით ფაქტობრივად უკრაინის ტერიტორიაზე მცხოვრები რუსეთის თვითგამორკვევის იდეას დაუჭირა მხარი...

- ვფიქრობ, რომ პრეზიდენტი პუტინი ასეთ თემებზე საკმაოდ ზერელედ ფიქრობს. ამიტომაც გამოდის ასე

კარგა ხანია პრეზიდენტი პუტინი ასეთ განცხადებებს აკეთებს. ვფიქრობ, რომ ასეთი თემებზე მისი მსჯელობის სერიოზულად აღქმა და მასზე მსჯელობა არ ღირს.

- თქვენ უკვე კი მიპასუხეთ იმ კითხვაზე, რაც ახლა უნდა დავსვა, მაგრამ მაინც გავიმეორებ - უკრაინის წინააღმდეგ ომის დაწყების შანტაჟი, კოლექტიური დასავლეთისათვის უსაფრთხოების გარანტიებზე კატეგორიული მოთხოვნები ისტორიას ჩაბარდა და ფურცელი გადაიშალა?

- ჩემი აზრით, კრემლი იმ საკითხებზე, რაც უსაფრთხოების მისეულ გარანტიებს ეხება მომავალში დასავლეთის მიმართ ასეთი სიმწვავითა და კატეგორიულობით აღარ დააყენებს. დროდა დრო ეს მოთხოვნებიც დავიწყებას მიეცემა.

კრემლი იმ საკითხებზე, რაც უსაფრთხოების მისეულ გარანტიებს ეხება მომავალში დასავლეთის მიმართ ასეთი სიმწვავითა და კატეგორიულობით აღარ დააყენებს. დროდადრო ეს მოთხოვნებიც დავიწყებას მიეცემა

ასე რომ მოხდეს, ანუ კრემლმა დასავლეთის მიმართ ასეთი ხმაურიანი რიტორიკა დაივიწყოს, ამას გარკვეული დრო დასჭირდება,.

არ გამოვრიცხავ დროგამოშვებით კრემლისგან კიდევ ბევრჯერ მოვისმინოთ ამ ტიპის ხმაურიანი რიტორიკა, მაგრამ ისინი ისეთი ხმამაღალი აშკარად აღარ იქნება.

უკრაინული კრიზისი რეალურად მაშინ დასრულდება, როცა რუსული შეიარაღებული ძალები უკრაინის საზღვრებიდან წავლენ და თავისი დისლოკაციის ადგილებს დაუბრუნდებიან. ჩემი დაკვირვებით, ამას დროს დასჭირდება. უახლოეს თვეებში ეს არ მოხდება.

- აშშ-სა და კოლექტიურ დასავლეთს ბევრი საფუძველი ჰქონდა დნრ-სა და ლნრ-ის აღიარებამდე დაეწესებინა რუსეთისთვის ეკონომიკური სანქციები, მაგრამ ეს არ გააკეთა.

ახლა სურათი დაახლოებით ასე ჩანს - დასავლეთი მიღწევად თვლის, რომ კრემლმა ფართომასშტაბიანი ომი არ დაიწყო, მაგრამ, მოსკოვმა უკრაინას წაართვა მისი ტერიტორიის ის ნაწილი, რომლის ძალით დაკავება შეძლო.

რუსეთი მართალია ბევრით არა, მაგრამ მაინც გაფართოვდა საერთაშორისო ნორმების დარღვევით და ასეთ ვითარებაში, რჩება შთაბეჭდილება, რომ დასავლეთმა ამოისუნთქა, რადგან შესაძლოა თავიდან იქნა აცილებული დიდი ომი.

რასთან გვაქვს საქმე?

- დასავლეთი თანხმდება იმაზე, რომ რუსეთი ამ სეპარატისტულ რეგიონებს აკონტროლებს, მაგრამ მომხდარი იმასაც ნიშნავს, რომ რუსეთი ცალმხრივად გამოვიდა მინსკის შეთანხმების პროცესიდან, მაგრამ ფაქტია, რომ მოსკოვს ამ შეთანხმების შესრულებაზე ერთი წელია ჰქონდა ნათქვამი უარი.

ახლი რეალობა ასეთია - დასავლეთი აღარ დააძალებს კიევს შეასრულოს უკრაინისთვის საკმაოდ წამგებიანი შეთანხმება. ვიმეორებ, დონეცკის ოლქებში შექმნილი დნრ-სა და ლნრ-ის რესპუბლიკები უკრაინამ 2014 წელს დაკარგა და არა პუტინის მიერ ამ რესპუბლიკების აღიარებით. ამ აღიარებით, დაფიქსირდა იმ მდგომარეობა, რაც ახლა რეალურადაა.

დასავლეთს შეეძლო რუსეთის წინააღმდეგ დაეწესებინა დამანგრეველი ეკონომიკური სანქციები, მაგრამ, ჯერჯერობით ამის მსგავსი არაფერი ხდება. ვიმეორებ, ის სანქციები, რაც ბაიდენმა გამოაცხადა სასაცილოც კია და ალბათ უმჯობესიც კი იქნებოდა საერთოდ არა დაეწესებინათ.

დასავლეთს შეეძლო რუსეთის წინააღმდეგ დაეწესებინა დამანგრეველი ეკონომიკური სანქციები, მაგრამ, ჯერჯერობით ამის მსგავსი არაფერი ხდება. ვიმეორებ, ის სანქციები, რაც ბაიდენმა გამოაცხადა სასაცილოც კია და ალბათ უმჯობესიც კი იქნებოდა საერთოდ არა დაეწესებინათ

- თქვენი დაკვირვებით უკრაინის ირგვლივ განვითარებული პროცესები სავარაუდოდ, როგორ აისახება საქართველოზე?

- ვფიქრობ, არანაირად. თქვენთან წლებია ისეთი სიტუაციაა, რომ ბევრი არც არაფერი ხდება. პუტინმა შეძლოს საქართველოს ხელისუფლებაში რუსეთის მიმართ ლოიალური და მეტიც, პრორუსული ხელისუფლება მოეყვანა.

ჩემი დაკვირვებით, კრემლს ეს ფინტი უკრაინაში არ გამოუვა. ანუ, იმ მოვლენების ფონზე რაც უკრაინასთან დაკავშირებით რუსეთმა აკეთა, უკრაინაში პრუსული ხელისუფლება კარგა ხანს არ იქნება.

„ინტერპრესნიუსი“

კობა ბენდელიანი