თენგიზ ცერცვაძე - როცა გადადგომაზე განცხადება დავწერე, არ მჯეროდა, მეგონა სიზმარში ვიყავი, რომ მილიარდის გაფლანგვას და ადამიანების ჩახოცვას გვაბრალებდნენ

თანამდებობიდან შესაძლო წასვლის შესახებ გაკეთებული განცხადების შემდეგ, ინფექციური საავადმყოფოს გენერალური დირექტორი, თენგიზ ცერცვაძე „ინტერპრესნიუსთან“ ინტერვიუში პირველად საუბრობს თავისი პოზიციის დეტალებზე. ვინ იყო თენგიზ ცერცვაძის კრიტიკის მთავარი ადრესატი, ჯანდაცვის მინისტრის რომელმა განცხადებებმა გამოიწვია მისი უკმაყოფილება და როგორ აფასებს ის ახალი ჯანდაცვის მინისტრის პოლიტიკას, ამ და სხვა მნიშვნელოვან საკითხებზე „ინტერპრესნიუსი“ ინფექციური საავადმყოფოს გენერალურ დირექტორს, თენგიზ ცერცვაძეს ესაუბრა.

- თქვენი 15-წლიანი საქმიანობის განმავლობაში, უკვე მეორედ გავრცელდა ინფორმაცია თანამდებობიდან შესაძლო წასვლის თაობაზე. ამჯერად, წასვლის მიზეზად თქვენ უსაფუძვლო ცილისწამებებს და ბრალდებებს ასახელებთ. რამ გამოიწვია თქვენი განცხადება, ვინ იყო ადრესატი - ჯანდაცვის ახალი მინისტრი, რომელიც პანდემიის დროს კლინიკების მენეჯმენტის მხრიდან თანხების არამიზნობრივ გამოყენებაზე საუბრობს, თუ კრიტიკოსები, რომლებიც COVID-19-ის პანდემიის კლინიკური მართვის ხარვეზებზე მიუთითებენ?

- კლინიკური მართვის ხარვეზებზე კამათი და დისკუსია ბევრჯერ იყო, თუმცა ეს არასდროს ყოფილა ისეთი დონის მიზეზი, რომ თანამდებობიდან წასვლაზე გამეკეთებინა განცხადება. მრავალი წელია, რაც ექიმად ვმუშაობ. ვიცი, რომ ცხოვრებას უსამართლო ბრალდებების, ცილისწამების და რთული მომენტების გარეშე ვერ გაივლი. ამ შემთხვევაში, ბრალდება იმდენად უსაფუძვლო და უზნეო იყო, რომ ყველა „წითელი ხაზი“ გადაკვეთა, საღ აზრს იყო აცილებული და რაღაც მომენტში, კონტროლი დავკარგე. ჩემი კრიტიკის მთავარი ადრესატი იყო გაზეთი „რეზონანსი“ და მასში გამოქვეყნებული, ზვიად ტომარაძის ინტერვიუ, ამასთან, მისი მიმდევრების კომენტარი. ძალიან მძიმე ბრალდება იყო, რომ მე და ჩემმა ორმა კოლეგამ, ე.წ. სამმა მუშკეტერმა მილიარდი ლარი მივითვისეთ. მთელმა ქვეყანამ იცის, რომ სიცოცხლეში ერთი ლარიც კი არ ამიღია არაკანონიერად, პაციენტისგან ერთხელაც კი არ ამიღია ჰონორარი!

როდესაც ჩვენ მილიარდის გაფლანგვას გვაბრალებენ, ამას საფუძველი თუ არა, ეჭვი მაინც უნდა ჰქონდეს. ჩვენ, ადამიანებმა, მთელი პანდემიის სიმძიმე საკუთარ კისერზე გადავიტანეთ, საკუთარი ჯანმრთელობის რისკის ფასად ყველაფერი გავაკეთეთ, რომ ქვეყანაში გარდაცვალების მაჩვენებელი მინიმალური ყოფილიყო. უამრავი ადამიანი გვყავს გადარჩენილი. ბრალს იმაში კი არ გვდებენ, რომ პაციენტებს ცუდად ვმკურნალობდით, გვაბრალებენ, რომ პაციენტები კლინიკებში ჩავხოცეთ! ტომარაძე და მისი მიმდევრები მოითხოვდნენ, რომ არათუ დავესაჯეთ, არამედ დავეხოცეთ, საფლავში ჩაგვდონ არა ჩვეულებრივი გზით, არამედ - წამებით. ეს ყოფილა მარგინალური კატეგორია, ბნელეთის წარმომადგენლები, რომლებიც ცდილობენ, დაარწმუნონ ადამიანები, რომ ქვეყანაში საშინელება ხდება, ექიმები შეგნებულად კლავენ ადამიანებს, მილიარდს ფლანგავენ. ასევე, ამბობენ, რომ კოვიდი არ არსებობს. ყველამ იცის, თუ რას წარმოადგენს ეს კატეგორია. საზოგადოების უმეტესი ჯანსაღი ნაწილისგან მივიღე რჩევა, რომ ამ კატეგორიის ადამიანებს ყურადღება არ უნდა მივაქციო.

გარდა ამისა, ჩემი განცხადების პირდაპირი ადრესატი მინისტრი არ ყოფილა, თუმცა, მის მიმართ უკმაყოფილების გრძნობა დამრჩა. მაშინ, როდესაც მინისტრმა მილიარდის და ცარიელი საწოლების თემა გააჟღერა, არ განმარტა, თუ ვინ იყო ბრალდების ადრესატი, არ განმარტა, სად წავიდა ეს მილიარდი - საქმეში დაიხარჯა, თუ გაიფლანგა. ჯერ არ იყო დასრულებული კვლევა იმისთვის, რომ ეთქვა, კონკრეტულად ვინ და როგორ დახარჯა. ამ ყველაფრის წინასწარ გაჟღერებით ინსინუაციების საბაბი მისცა ტომარაძეს და მსგავს ადამიანებს. როდესაც გადადგომაზე განცხადება დავწერე, არ მჯეროდა, მეგონა სიზმარში ვიყავი, როდესაც მილიარდის გაფლანგვას და ადამიანების ჩახოცვას გვაბრალებდნენ.

- როგორ ფიქრობთ, მაინცდამაინც თქვენ რატომ გახდით მძიმე ბრალდებების სამიზნე გაზეთ „რეზონანსის“, -ნი ზვიად ტომარაძის და როგორც თქვენ ამბობთ, „მისი მიმდევრების მხრიდან“ მაშინ, როდესაც არც მინისტრის მხრიდან და არც სხვებისგან უშუალოდ თქვენზე მინიშნება არ ყოფილა?

- მინდა გიპასუხოთ მიხეილ ქვლივიძის ცნობილი ლექსიდან „არა! ქართველთა გზა როდია ასე იოლი: თვითმკვლელობაა დიდი საქმის ჩვენში დაწყება.“ ჩვენში ლამის წესად იქცა იმ ადამიანების ლანძღვა, ვინც ცდილობს ქვეყნისთვის სიკეთე გააკეთოს. მახსოვს, თავის დროზე ჩვენ გვაკრიტიკებდნენ ისეთი უალტერნატივოდ წარმატებული პროექტისთვის, როგორიცაა C ჰეპატიტის ელიმინაცია, რომელმაც სხვა ყველაფერს თავი დავანებოთ, საქართველოში 80 ათასი ავადმყოფის სიცოცხლე გადაარჩინა. ახლაც გაზეთ „რეზონანსისთვის“, ბ-ნი ტომარაძისთვის და მისი მრევლისთვის და მათი მსგავსი ადამიანებისთვის აბსოლუტურად სულერთია, რა გაქვს გაკეთებული - უდიდესი სიკეთე, თუ დიდი ბოროტება. მათი მიზანია, რაც შეიძლება მეტ სიბინძურეში დაგვადანაშაულონ და შენი ჩაქოლვა მოითხოვონ. ამისთვის კი მათ, რაც შეიძლება ცნობადი ადრესატები სჭირდებათ და ალბათ, ჩვენ ე.წ. „მუშკეტერები“ შესაფერის სამიზნედ ჩაგვთვალეს. სხვა ახსნა მე არ მაქვს.

- საბოლოოდ, თქვენ თქვით, რომ რჩებით თანამდებობაზე, თუმცა პირველმა განცხადებამ, რომელშიც ინფექციური საავადმყოფოს ხელმძღვანელის პოზიციიდან შესაძლო წასვლაზე საუბრობდით, გააჩინა განცდა, რომ ერთგვარად ნაწყენი და გაბრაზებული ხართ ჯანდაცვის ახალ მინისტრზე. რამდენად არის ეს ასე და აქვე - ხომ არ გქონიათ მინისტრთან პირისპირ კომუნიკაცია თქვენი განცხადების შემდეგ? რამდენად ამოწურულია საკითხი, რაც სავარაუდოდ, აზრთა სხვადასხვაობას იწვევდა?

- კომუნიკაცია იყო. მე მინისტრთან არც მანამდე და არც შემდეგ სერიოზული უთანხმოება არ მქონია, პირიქით თანამოაზრეები ვიყავით, მე მას გვერდში ვედექი ყველა დიდ წამოწყებაში და ასე გავაგრძელებთ მომავალშიც. მე მაინც დამრჩა ხინჯი, კერძოდ, რატომ გააკეთა მინისტრმა განცხადება დაზუსტების და ზუსტი ადრესატის მინიშნების გარეშე? მინისტრიც ადამიანია. მე არ ვიქნები მართალი, თუ ვიტყვი, რომ ყველაფერი მომეწონა, რაც მან თქვა.

- ჯანდაცვის ახალმა მინისტრმა სისტემაში გარკვეული რეფორმების გატარება დაიწყო, მათ შორის დაიწყო კლინიკების შემოწმება და მათ მიერ გახარჯული თანხების მონიტორინგი. როგორ აფასებთ ახალი მინისტრის, ზურაბ აზარაშვილის ხედვებს, რომელიც მას სისტემის გაჯანსაღების მიმართულებით გააჩნია...

- თუ არ ჩავთვლით, მინისტრის ბოლო გამონათქვამებში არსებულ უზუსტობებს, რომელიც სამწუხაროდ, ინსინუაციების მიზეზი გახდა, ყველა მის წამოწყებას დადებითად ვაფასებ, უფრო მეტიც, მე მხარდამჭერი და ბევრი მის მიერ გაკეთებული წამოწყების უშუალო მონაწილე ვიყავი. მინისტრის მხრიდან ძალიან დიდი წამოწყებაა მედიკამენტების გაიაფება, საყოველთაო ჯანდაცვის პროგრამის რაციონალიზაცია, ხარჯეფექტური პროგრამები, რაც უზრუნველყოფს მოსახლეობისთვის მაღალი ხარისხის მომსახურების მიღებას. როგორ შეიძლება ამ ყველაფერში მხარი არ დავუჭირო? ყველაფერში გვერდში ვედექი და დავუდგები, თუმცა მისი ცალკეული გამონათქვამები მიუღებელი იყო.

- რამდენჯერმე გაიჟღერა, მათ შორის მინისტრისგან 1 მილიარდი ლარის არამიზნობრივად ხარჯვის საკითხმა. რას უპასუხებთ მის ამ განცხადებას - თქვენი ინფორმაციით, სად წავიდა ეს თანხა?

- დიახ, კლინიკებმა ერთი მილიარდი ლარი, მილიონ 655 ათასი კოვიდპაციენტის მკურნალობისთვის და მოვლისთვის მიიღეს, მათ შორის, 250 ათასი ჰოსპიტალიზებული პაციენტის მოვლისთვის. ერთ პაციენტზე გადათვლით სულაც არ გამოდის ბევრი. უცხოეთის ქვეყნებში გაცილებით მეტი დაიხარჯა. მილიარდი ლარი ხმამაღლა ჟღერს, მაგრამ სხვა ქვეყნებში გაცილებით მეტი დაიხარჯა. კოვიდპანდემია დიდი უბედურება იმიტომ იყო, რომ პირდაპირი და არაპირდაპირი ზარალი მოიტანა - მილიარდობით ზარალი მოიტანა. რაც შეეხება, საკითხს, იყო თუ არა, არამიზნობრივი ხარჯვა, მითვისება, ან გაფლანგვა, ამაზე მე ინფორმაცია არ მაქვს. შესაძლოა, იყო. როდესაც ასეთი დიდი საქმეები კეთდება, ყოველთვის არის გადაცდომები.

- უშუალოდ თქვენს კლინიკაში გკითხავთ - გამორიცხავთ ფინანსურ გადაცდომებს ინფექციურ საავადმყოფოში? როგორც მინისტრმა აღნიშნა, გამოვლინდა შემთხვევები, როდესაც კოვიდპანდემიის დროს, ექიმებსა და ექთნებს მათთვის დარიცხული დანამატი არ მიუღიათ. საუბარია, რომ ხელოვნურად ხდებოდა პაციენტების რაოდენობის ზრდა, სახელმწიფო კი ცარიელ საწოლებში იხდიდა თანხას... შეგიძლიათ გვითხრათ, ამ კუთხით რა სიტუაცია იყო და რა სიტუაციაა ახლა უშუალოდ ინფექციურ საავადმყოფოში....

- ფინანსურ დარღვევებს ზოგადად ვერ გამოვრიცხავ, შესაძლოა, ცალკეულ კლინიკაში ყოფილიყო. ეს საფუძვლიანად გამოკვლეული და არგუმენტირებული უნდა ყოფილიყო, შემდეგ კი სამსჯავროზე გამოტანილი. რაც შეეხება პაციენტების რაოდენობის ხელოვნურ ზრდას, კატეგორიულად არ ვეთანხმები. კოვიდპაციენტების რაოდენობის ხელოვნური ზრდა ქვეყანაში ვერ მოხდებოდა! დადებითი პასუხი რამდენიმე ელექტრონულ ბაზაში იყო ასახული, შემდეგ კი ჯანმოს და CDC-ს გადაეცემოდა. როგორ შეიძლება, აქ ხელოვნურად გაზრდილიყო ავადმყოფების რაოდენობა?! - ეს შეუძლებელი იყო. ამასთან, როდესაც კოვიდპაციენტების რაოდენობის ხელოვნურ გაზრდაზე საუბრობენ, გულისხმობენ ჰოსპიტალიზებული პაციენტების გაზრდას, მაგრამ ესეც არ იყო. საქართველოში მილიონ 655 ათასი ავადმყოფი იყო კორონავირუსით ინფიცირებული, ჰოსპიტალიზებული კი 15 %, ეს მსოფლიოს სტანდარტებით „ოქროს შუალედია“. ჩვენთან ჭარბი ჰოსპიტალიზაცია არ ყოფილა. ამასთან, ვერ გამოვრიცხავ ცალკეულ შემთხვევებს, როდესაც თუ შეიძლებოდა პაციენტი 10 დღეში გაეწერათ, 10-15 დღეში წერდნენ. ეს არ ნიშნავს კოვიდპაციენტების რაოდენობის ზრდას, ეს საწოლდღეების ზრდას ნიშნავს. ეს ძალიან რთული და სენსიტიური საკითხია, ვინ განსაზღვრა 200 კლინიკაში რომელი ავადმყოფის 2-3 დღით მეტად დატოვება, სწორი იყო, თუ არასწორი? ეს ინდივიდუალურად წყდება. ძალიან მძიმეა იმის მტკიცება, ან უარყოფა, რომ რომელიმე ავადმყოფი ხელოვნურად იყო დიდი ხანი დაყოვნებული. სამინისტროში ჯგუფი გვქონდა შექმნილი, სადაც მარინა ეზუგბაია მონაწილეობდა. ძალიან კომპეტენტური და პრინციპული ადამიანების ჯგუფი პიკის პერიოდში ყველა კლინიკაში დადიოდა და მკაცრად აკონტროლებდა გაწერას.

რაც შეხება ცარიელ საწოლებს. ერთ-ერთია, რაშიც არ ვეთანხმები მინისტრის შეფასებებს. გახსოვთ, რა წნეხი იყო. მოსახლეობის მხრიდან ისმოდა: „გაქვთ, თუ არა საკმარისი საწოლები?!, პიკის პერიოდში, როდესაც 20-30 ათასი ავადმყოფი გყავს, რეზერვი არის?!“. გმირობა იყო, როდესაც სამინისტრომ მოახერხა თავისუფალი საწოლების რეზერვის მობილიზება. ეს ერთ-ერთი ყველაზე დიდი წარმატებაა და არა დანაშაული. ახლა, როდესაც დღეში ინფიცირების 100 შემთხვევაა, ადვილი სათქმელია - რაში გვინდოდა ცარიელი საწოლები? როდესაც დღიურად 30 ათასი შემთხვევა გვქონდა და 230 ათასი აქტიური ინფიცირებული იყო, თავისუფალ საწოლს ოქროს ფასი ჰქონდა. მსოფლიოს წამყვან ქვეყნებში, ჯანდაცვამ კრიტიკა დაიმსახურა, რათა ვერ მოახერხეს საწოლების მობილიზება. ეს ჩვენთანაც არ იყო იოლი, მითუმეტეს, როდესაც ჯანდაცვის საწოლების 90% კერძო სექტორის არის. გასაგებია, რომ ამ მიმართულებით სახელმწიფოს ფული ეხარჯებოდა. პიკის პერიოდში 7500 ავადმყოფი გვყავდა და 9 000 საწოლი იყო მობილიზებული. ვფიქრობდით, რომ ეს კიდევ ცოტა იყო. მაშინ, ნემსებზე ვისხედით! კოვიდპაციენტის კლინიკაში მოთავსება სიკვდილ-სიცოცხლის საქმე იყო. იხვეწებოდნენ ადგილების გათავისუფლებაზე. ინფექციურ საავადმყოფოში ყოველთვიურად 80%-ზე მეტი იყო დაკავებული.

- ანაზღაურების საკითხს რაც შეეხება, იქნებ განმარტოთ, საშუალოდ რამდენი იყო იმ ექიმებისა და ექთნების ყოველთვიური შემოსავალი, რომლებსაც კოვიდით ინფიცირებული პაციენტების მკურნალობა უწევდათ?

- რაც შეეხება ანაზღაურების საკითხს, შესაძლოა, აქაც იყო გადაცდომები. მინისტრმა ბრძანა, რომ ხელმძღვანელები ათჯერ იზრდიდნენ ანაზღაურებას და არ მიდიოდა ექიმებამდე. მე, კლინიკური ჯგუფის ხელმძღვანელი ვიყავი და მკურნალობის საკითხებს ვხელმძღვანელობდი, ფინანსების გადანაწილებასთან შეხება არ მქონდა. ძალიან რომ მდომოდა, მილიარდს კი არა, ათას ლარს ვერ მივითვისებდი. მსგავსი რამ ჩვენი კლინიკის მაგალითზე გამორიცხულია. კორონავირუსამდე, სანიტრის საშუალო ხელფასი იყო 440 ლარი, ექთნის-540, ექიმის - 800-900 ლარი, რეანიმატოლოგის -1700. კოვიდის შემდეგ, ანაზღაურება ჯერ ჩვენ გავაორმაგეთ საკუთარი რესურსით, შემდეგ მთავრობამ გასცა განკარგულება დანამატებზე, შედეგად, სანიტრები 1200 ლარს იღებდნენ, ექთნები-1600 ლარს, ექიმები 3000 ლარს, როდესაც კოვიდამდე 900 ლარს იღებდნენ, ექიმ-რეანიმატოლოგები კი 4700 ლარს. მე, ადმინისტრაცია და დირექტორები უარს ვამბობდით, არცერთი დანამატი არ აგვიღია, რათა არ მოკლებოდა იმ ადამიანებს, ვინც „შავ სამუშაოს“ აკეთებდა.

- ჯანდაცვის სამინისტროს აუდიტის სამსახური არაერთ კლინიკაშია შესული და იქ სხვადასხვა მიმართულებით მონიტორინგს ახორციელებს. ამ პროცესის პარაელურად კი, ჩვენ ვხედავთ რესპუბლიკურ საავადმყოფოს მენეჯმენტში განხორციელებულ საკადრო ცვლილებებს. ასევე გავრცელდა ინფორმაცია, რომ აუდიტის სამსახური ინფექციურ კლინიკას არ შეამოწმებს. შეგიძლიათ გვითხრათ, რატომ თქვა უარი ჯანდაცვის სამინისტრომ ინფექციური საავადმყოფოს შემოწმებაზე და თუ გაქვთ ინფორმაცია, ინფექციური კლინიკის გარდა, კიდევ რომელ კლინიკას არ შეამოწმებს ჯანდაცვის სამინისტრო და რით ხსნიან ამ გადაწყვეტილებას?

- როგორც ჩემთვის არის ცნობილი, პირველ ეტაპზე, ყველა კლინიკაში წინასწარი მოკვლევა და მონიტორინგი ჩატარდა, ოღონდ ეს არ იყო საფუძვლიანი, ფინანსური მონიტორინგი. მინისტრს ჰქონდა პრინციპი, რომ ჯერ ყველა კლინიკა მოიკვლია სპეციალური კითხვარით, მათ შორის, ჩვენც. ჩვენთან შემოწმდა პაციენტების ბრუნვა, საწოლების დატვირთვა, დაყოვნება, კვების საკითხი, ხელფასები და ასე შემდეგ. ეს ყველაფერი შესწავლილი იყო და არცერთი გადაცდომა არ აღმოჩნდა. მეორე ეტაპი იყო კლინიკებში საფუძვლიანი აუდიტის შეშვება, შესაძლო არამიზნობრივი ხარჯვის გაკონტროლება, რასაც 200 კლინიკაში მოკლე დროში ვერ გააკეთებ. მე როგორც გავიგე, მინისტრის მხრიდან საფუძვლიანი მოკვლევა განხორციელდა იქ, სადაც წინასწარი მოკვლევის დროს კითხვის ნიშნები გაჩნდა. ჩვენთან არ გაჩენილა კითხვის ნიშნები, ამიტომ გადაწყვიტა, რომ საფუძვლიანი აუდიტი არ ჩაატაროს.

- მინისტრი კლინიკებში ინფექციის კონტროლთან დაკავშირებულ ხარვეზებსა და პროტოკოლის შეუსრულებლობაზეც საუბრობს. თქვენ და თქვენი გუნდი, კერძოდ, ინფექციური საავადმყოფო უშუალოდ ხართ ჩართული ინფექციის კონტროლის კუთხით იმ კონტროლის წესის შემუშავებასა და იმ პროექტის შექმნაში, რითაც ჯანდაცვის სამინისტრო კლინიკების შემოწმებისას ხელმძღვანელობს. თქვენ თუ ხედავთ ამ მიმართულებით ხარვეზებს, რა ნაწილში ეთანხმებით მინისტრს და რა ნაწილში - არა.

- ინფექციის კონტროლი და შიდა ჰოსპიტალური ინფექციების გავრცელება სერიოზულ და მტკივნეულ საკითხს მხოლოდ საქართველოსთვის არ წარმოადგენს. ეს არის კომპლექსური პრობლემა. ინფექციის კონტროლი სამ ძირითად მიმართულებას მოიცავს, ეს არის მსოფლიოს საუკეთესო პრაქტიკის გამოყენება, სათანადო მატერიალურ-ტექნიკური ბაზის ქონა და მუდმივი ტრენინგები და კონტროლი. ეს ყველაფერი ძალიან რთულია, თუმცა, თუ ამ ყველაფერს მივაღწევთ, სასარგებლო და დიდი საქმე იქნება. ხშირად ადამიანების სიცოცხლე, განსაკუთრებით რეანიმაციულ განყოფილებებში, სწორედ ინფექციებზეა დამოკიდებული. ადამიანს, შესაძლოა შიდაჰოსპიტალური ინფექცია დაემართოს. ეს მთელ მსოფლიოში ასეა. ამ პრობლემის გამოსწორებას ყველა მინისტრი ცდილობდა, თუმცა, ზურაბ აზარაშვილი შეეჭიდა სისტემურად. ინფექციების კონტროლის ხარვეზების გამოსწორებას 1-2 წელი დასჭირდება, თუმცა ეს იქნება ისტორიული, საშვილიშვილო საქმე ჩვენი ჯანდაცვისთვის.

- არაერთი შენიშვნა ისმის უშუალოდ კორონავირუსის მართვის საკითხზე შექმნილი კლინიკური კონტროლის ჯგუფის მიმართ, რომლის ხელმძღვანელიც თქვენ ხართ. სამედიცინო სფეროს წარმომადგენლებს პრეტენზიები აქვთ ჰოსპიტალიზაციის კრიტერიუმებზე და ამბობენ, რომ პაციენტების როგორც მიღების, ისე გაწერის კრიტერიუმები ბუნდოვანი იყო. მეტიც, ღიად აფიქსირებენ პოზიციას, რომ პროცესის მართვასთან დაკავშირებით ქვეყანაში ქაოსი იყო. რას უპასუხებთ აღნიშნულ შეფასებებს, ბრალდებებს - გაართვა თავი კლინიკურმა ჯგუფმა კორონავირუსის მართვას თავი თქვენი შეფასებით?

- ძალიან ტენდენციური უნდა იყო, თქვა, რომ საქართველოში კლინიკურმა ჯგუფმა თავი ვერ გაართვა თავის ფუნქციას. რას ჰქვია, თავი ვერ გაართვა?! ჯანდაცვის სამინისტროს კლინიკურმა ჯგუფმა უწყებასთან ერთად უმოკლეს დროში უზრუნველყო კოვიდის მართვის ძლიერი პოტენციალის შექმნა და მდგრადობის უზრუნველყოფა. ჩვენი "გაიდლაინები" და პროტოკოლი ყველა ეტაპზე ერთ-ერთი საუკეთესო იყო მსოფლიოში. ჩვენ, მთავარ კრიტიკოსს ამ საკითხში, გიორგი კამკამიძეს შევთავაზეთ მოეძებნა სამი "გაიდლაინი" მსოფლიოში, რომელიც ჩვენზე უკეთესია, მან, ან არა, ან ვერ მოძებნა ასეთი. მკრეხელობაა იმის თქმა, რომ ქაოსი იყო, ღმერთი უნდა სწამდეს ადამიანს, რომ ეს არ თქვას. საქართველოს გარდა, ყველგან ქაოსი და კოლაფსი იყო. ექიმის გარეშე არცერთი ავადმყოფი არ დარჩენილა, პაციენტებს უმაღლესი სტანდარტებით ვმკურნალობთ. არ დაფიქსირებულა შემთხვევა, როცა ვინმე დაზარალდა ექიმის, საწოლების, ჟანგბადის, სუნთქვის აპარატის, ან უახლესი მედიკამენტების ნაკლებობის გამო.

ჩვენ ერთ-ერთმა პირველებმა დავნერგეთ მსოფლიოში ყველაზე ეფექტიანი მედიკამენტები და ინოვაციური მიდგომები. ერთ-ერთმა პირველებმა გამოვიყენეთ „ტოცილიზუმაბი“, „რემდესივირი“, „ბარიციტინიბი“ და მონოკლონური ანტისხეულები. რეგიონში და მსოფლიოში ერთ - ერთმა პირველებმა შემოვიტანეთ „პაქსლოვიდი“. ჩვენთან, ბინაზე გარდაცვალებაც მსოფლიოში ერთ-ერთი დაბალი იყო. როგორ შეიძლება ითქვას, რომ თავი ვერ გაართვა კლინიკურმა ჯგუფმა?! კლინიკურ ჯგუფს ამაზე მეტი რა უნდა გაეკეთებინა?! ამას ძალიან ცოტა ამბობს, ზოგი ანგაჟირებული, ზოგი ჩასაფრებული. ამას ის ადამიანები ამბობენ, ვისაც სხვისი აშენებული ქვეყანა არ უნდა, არ უხარიათ, აღიზიანებთ, რომ კლინიკურმა ჯგუფმა ძალიან კარგად გაართვა თავი პანდემიის მართვას.

- თუ ხედავთ პანდემიის მართვის პროცესში გამოკვეთილ ხარვეზებსა და მეტიც, შეცდომებ, რაც დაშვებული რომ არ ყოფილიყო, ინფიცირების თუ გარდაცვლილთა რაოდენობის თვალსაზრისით, უკეთეს სურათს უზრუნველყოფდა?

- რა თქმა უნდა, უშეცდომო არავინ არის. ალბათ, გვქონდა შეცდომები. პირდაპირ გეუბნებით, რომ კლინიკურ მართვაში სერიოზულ შეცდომას ვერ ვხედავ. ჩვენი ჯანდაცვის პირობებში ყველაფერი ახლიდან შევქმენით. ოჯახის ექიმების ინსტიტუტი ძალიან სუსტი იყო და ნახეთ, ახლა როგორი ძლიერია.

პანდემიის მართვაში კი სერიოზული ხარვეზები იყო. პირველი ეს არის პირბადეების ტარების ძალიან დაბალი მაჩვენებელი. თუ ჩრდილოეთ ევროპაში 80-95% იყენებდა, საქართველოში ეს მაჩვენებელი სხვადასხვა დროს 28-45%-მდე იყო. მთავრობას რაღაც უნდა ექნა, კერძოდ, ან კონტროლის მექანიზმები უნდა გაეძლიერებინა, ან მეტად დაერწმუნებინა მოსახლეობა, რომ პირბადე აუცილებელია. მეორე ძალიან სერიოზული ნაკლი იყო დაბალი ვაქცინაცია. დღეს, ვაქცინირებულია მოსახლეობის მესამედი. მე პირბადეების ტარებაში უფრო ვხედავ ხელმძღვანელობის პასუხისმგებლობას, ვიდრე ვაქცინაციაში. ვიცი, რომ ვაქცინაციისთვის ყველაფერი გააკეთა მთავრობამ. საუკეთესო ვაქცინები გვქონდა, ვაქცინაციის მოძრავი პუნქტები იყო. პირველი სამწუხარო შემთხვევის შემდეგ არცერთი ფატალური შემთხვევა არ გვქონია. ფინანსურ წახალისებას აკეთებდა, ღარიბი ქვეყანა ვართ ამაზე მეტი რა უნდა გაეკეთებინა?!

მესამე ხარვეზი ქართული ტრადიციებიდან და პოლიტიკური ვითარებიდან გამომდინარეობდა, რაც ხალხმრავალი შეკრებები იყო. ნუ მოვახდენთ პოლიტიზაციას, ორივე მხარე თანაბრად სცოდავდა, როდესაც პოლიტიკური შეკრებები იყო და პირბადის ტარება არ ხდებოდა. რაც შეეხება ტრადიციულ ნაწილს, ჩვენ „ლოკდაუნების“ დროს უარს არ ვამბობდით ქორწილებსა და ქელეხებზე. შეიძლებოდა თუ არა საქართველოში პანდემიის უკეთ მართვით გარდაცვალების ნაკლები რაოდენობა გვქონოდა? - რა თქმა უნდა, შეიძლებოდა.

- რაც შეეხება ინფიცირებულების მკურნალობის ნაწილს, უნდა აღინიშნოს, რომ ქვეყანაში რამდენიმე თვეა, რაც კორონავირუსის სამკურნალო მედიკამენტის, „პაქსლოვიდის“ ადმინისტრირება მიმდინარეობს. როგორია მისი შედეგები, რამდენად ეფექტური აღმოჩნდა კოვიდპაციენტებში?

- „პაქსლოვიდი“ ჰოსპიტალიზაციის და სიკვდილიანობის რისკებს 89%-ით ამცირებს. ამ ეტაპზე, ქვეყანაში მედიკამენტის მასობრივი გამოყენება არ დაწყებულა. ჯანდაცვის სამინისტრო შეუთანხმდა ჯანმოს და უახლოეს პერიოდში ჩავატარებთ საფუძვლიან ტრენინგებს ჯანდაცვის პირველად რგოლთან, რათა „პაქსლოვიდს“ გაუშინაურდნენ. მიუხედავად იმისა, რომ ლექციები წავიკითხეთ, არ არიან მიჩვეულები „პაქსლოვიდის“ გამოყენებას, ჯერ კიდევ უცხოა. ზოგმა, მისი სიკეთე არ იცის და ფრთხილობენ. იმისთვის, რომ კარგი მაჩვენებლები გარანტირებული გვქონდეს, „პაქსოლივიდი“ ერთ-ერთი მთავარი გარანტია. უახლოეს პერიოდში, „პაქსლოვიდზე“ ფართომასშტაბიანი ტრენინგები ჩატარდება. მას ისე ფართოდ გამოვიყენებთ, როგორიც არის „რემდესივირი“, ბარიციტინიბი“, მონოკლონური ანტისხეულები და "ტოცილიზუმაბი". ამის შემდეგ უფრო დაცულები ვიქნებით.

მინდა შევპირდე მოსახლეობას, რომ ჩვენ მოვახერხებთ ამ პანდემიის სრულ ლიკვიდაციას, ან უფრო მეტი ალბათობით, პანდემიის იმ დონეზე შენარჩუნებას, რომ ყველა მოქალაქემ იგრძნოს თავი დაცულად, კოვიდმა ცხოვრების ხარისხზე გავლენა არ მოახდინოს.

- უშუალოდ დღეს არსებულ სიტუაციას რაც შეეხება - სპეციალისტების ნაწილი ამბობს, რომ პანდემიის ბოლო ფაზაში ვიმყოფებით. მართლაც რამდენად მივდივართ მსოფლიოსა და საქართველოში კორონავირუსის დასრულებისკენ და თუ შეიძლება უკვე იმის თქმა, როდის შეძლებს მსოფლიო საზოგადოება ძველ და ნორმალურ ცხოვრებას დაუბრუნდეს?

- ზოგი თვლის, რომ პანდემია დასრულდა, ზოგი - არა. პანდემია არ დასრულებულა. ჩვენ, სტაბილიზაციის პერიოდი გვაქვს, მსოფლიოში ერთ-ერთი კარგი მდგომარეობა, რაც სხვაგან ასე არ არის. ევროპაში, აზიასა და ამერიკაში ათეულ ათასობით, ასეულ ათასობით ინფიცირებულია, გარდაცვლილი კი ათეული და ასეულია. 30 მარტს ჯანმომ სამი მოსალოდნელი სცენარი გამოაქვეყნა. პირველი, როდესაც დღეში ფიქსირდება 100-დან 200-მდე შემთხვევა და 0, ან 2 გარდაცვლილი. ეს არის რეალური და მისაღები პროგნოზი. ამ შემთხვევაში, ჩვენ შეგვიძლია არსებული მდგომარეობის მართვა, ჩვენ შევეგუებით კორონავირუსით ინფიცირების ამ რაოდენობასთან კოჰაბიტაციას. პირბადეებით, მედიკამენტებით და ვაქცინაციით ისე ვმართავთ ეპიდვითარებას, რომ კოვიდი არ აისახება სოციალურ ცხოვრებასა და ეკონომიკაზე.

მეორე სცენარია, როდესაც კოვიდი მთლიანად აღმოიფხვრება, კერძოდ, ვირუსი როგორც მოვიდა, ისე წავა. ამ სცენარის მიხედვით, ვაქცინაცია, პირბადე და მედიკამენტები საჭირო არ იქნება, რაც საუკეთესო სცენარია. მესამე ყველაზე უარესი სცენარია, რაც გულისხმობს „დელტას“ მსგავსი შტამის გაჩენას, რაც გამოიწვევს ჰოსპიტალიზაციის და გარდაცვალების რაოდენობის ზრდას.

პროგნოზულად, მაინც მოსალოდნელია ის სცენარი, როდესაც კოვიდი იარსებებს, მაგრამ არ შეგვაწუხებს.

თეონა ციხიშვილი

„ინტერპრესნიუსი“

ანდრო გოცირიძე - პოლიტიკური სარგებლის მიღების მიზნით, მმართველი პარტია არ ერიდება მოსახლეობის დაპირისპირებას, პოლარიზაციის გაღვივებას და აღვირახსნილ ანტიდასავლურ კამპანიასაც კი
მამუკა ხაზარაძე - ცვლილებების დროა! ხელისუფლება, რომელიც ემსახურება რუსეთს, უნდა დასრულდეს! „ლელო“ ემსახურება საქართველოს!
ქართული პრესის მიმოხილვა 28.03.2024
„გავერთიანდეთ ჩვენი გმირებისთვის“ - სილქნეტი დაჭრილ მებრძოლთა თანადგომის ფონდის საქმიანობის ანგარიშს აქვეყნებს
საქართველოს უნივერსიტეტი -  iOS LAB Apple ავტორიზებული სასწავლო ცენტრი
საქართველოს თავდაცვის დილემა - რთული არჩევანი რთულ ვითარებაში
ამერიკული სამედიცინო ჰოლდინგი - CooperSurgical-ი საქართველოში ოვამედის ორგანიზებით სამდღიან სემინარს მართავს