პრეზიდენტის მიერ 8 მარტის შეთანხმების შესაბამისად დაკავებულთა გათავისუფლების პერიპეტიებსა და სავარაუდო შედეგებზე, საშინაო და საგარეო პოლიტიკის სხვა აქტუალურ თემებსა და იმაზე, თუ რა გაკვეთილები მიიღო ქვეყანამ პანდემიისგან, „ინტერპრესნიუსი“ პოლიტოლოგსა და პოლიტიკის ანალიტიკოსს, ვაჟა ბერიძეს ესაუბრა.

- ბატონო ვაჟა, გასული კვირის ბოლოს პრეზიდენტმა მსჯავრდებულები გიგი უგულავა და ირაკლი ოქრუაშვილი გაათავისუფლა. მომხდარზე საზოგადოებაში აზრდა სხვადასხვაობაა და ისეთი პირი უჩანს, ამ თემაზე კამათი კიდევ კარგა ხანს გაგრძელდება.

ვინაიდან ასეა, ჩვენი საუბარიც ამ თემით უნდა დავიწყოთ. მიუხედავად იმისა, რომ ჩვენი ევროპელი პარტნიორები მომხდარს „დეპოლარიზაციისკენ გადადგმულ ნაბიჯად“ აფასებენ, ვხედავთ, რომ უგულავასა და ოქრუაშვილის გათავისუფლებამ ჩვენში საზოგადოებრვი აზრის პოლარიზაცია უფრო გამოიწვია, ვიდრე დეპოლარიზაცია.

მომხდარში უცნაური ისაა, რომ თუ 8 მარტის შეთანხმება ითვალისწინებდა დაკავებულების გათავისუფლებას, რასაც მმართველი გუნდი უარყოფდა, ასე რომ არ ყოფილიყო, პრეზიდენტი ამგვარ შეწყალებაზე ხელს არ მოაწერდა. მეტიც, მომხდარი რომ თუ „ოცნების“ ლიდერშიფის არა, ივანიშვილის გარეშე არ შედგებოდა, საკამათო არ უნდა იყოს.

თქვენი დაკვირვებით, თუ 8 მარტის შეთანხმება ითვალისწინებდა დაკავებულების გათავისუფლებას, მმართველი გუნდი რატომ უარყოფდა? ანაც, როცა აცხადებდნენ არ გათავისუფლდებიანო, ამით ან რის მიღწევას ცდილობდა და საბოლოოდ რა მიიღეს?

- გადაწყვეტილება გიგი უგულავასა და ირაკლი ოქრუაშვილის გათავისუფლებაზე, რა თქმა უნდა, ბიძინა ივანიშვილმა მიიღო და ეს იყო სწორი გადაწყვეტილება. ასეთია ჩვენი დღევანდელი რეალობა. ქვეყანას არაფორმალური ლიდერი მართავს, რომლის რეალური ძალაუფლება პარტიის თავმჯდომარის კომპეტენციებს აშკარად აღემატება.

გადაწყვეტილება გიგი უგულავასა და ირაკლი ოქრუაშვილის გათავისუფლებაზე, რა თქმა უნდა, ბიძინა ივანიშვილმა მიიღო და ეს იყო სწორი გადაწყვეტილება. ასეთია ჩვენი დღევანდელი რეალობა. ქვეყანას არაფორმალური ლიდერი მართავს, რომლის რეალური ძალაუფლება პარტიის თავმჯდომარის კომპეტენციებს აშკარად აღემატება

მიუხედავად იმისა, რომ ქართული საზოგადოება არ მიესალმება არაფორმალურ მმართველობას, ივანიშვილის მიერ დროდადრო ოსტატურად დაყენებულ დილემას - მე თუ სააკაშვილი, ანუ მისი მისი მომხრეები, საზოგადოება, ცალსახად და უყოყმანოდ, მისი უმრავლესობა, ივანიშვილს დასტურს ეუბნება.

ამჯერად ივანიშვილმა იგივე შეცდომა დაუშვა, რაც სააკაშვილმა 2008 წელს, როცა ჩათვალა, რომ ოლიმპიური თამაშების გამო მისთვის ვერავინ მოიცლიდა, თან, მისი აზრით, რუსებიც არ მოახდენდნენ რეაგირებას მის ავანტიურაზე და მოიმოქმედა ის, რაც მოიმოქმედა.

შედეგად ჩვენ მივიღეთ ორი ოკუპირებული რეგიონი ახალგორთან და კოდორის ხეობასთან ერთად. ახლა ივანიშვილმა გადაწყვიტა, რომ კორონა-პანდემიის პერიოდში ამჯერად უკვე შერჩებოდა დასავლეთის „გადაგდება“ და ეგრეთ წოდებული პოლიტპატიმრების თაობაზე მიღებული შეთანხმების იგნორირება. არ გამოვიდა ისე, როგორც ის ვარაუდობდა.

ივანიშვილმა იგივე შეცდომა დაუშვა, რაც სააკაშვილმა 2008 წელს, როცა ჩათვალა, რომ ოლიმპიური თამაშების გამო მისთვის ვერავინ მოიცლიდა... ივანიშვილმა გადაწყვიტა, რომ კორონა-პანდემიის პერიოდში შერჩებოდა დასავლეთის „გადაგდება“ და ეგრეთ წოდებული პოლიტპატიმრების თაობაზე მიღებული შეთანხმების იგნორირება. არ გამოვიდა ისე, როგორც ის ვარაუდობდა

თავისთავად ცხადია, რომ ივანიშვილის მართვის სტილი აშკარად შეუთავსებელია იმ პრინციპებთან და ღირებულებებთან, რაც დასავლეთშია მიღებული. ყველა პოლიტიკურ შეცდომას თავისი ფასი აქვს და იგი ძვირად დაუჯდება ივანიშვილსა და მმართველ პარტიას და ამაში არაფერი იქნებოდა კატასტროფული ჩვენთვის, რომ არ ზარალდებოდეს საქვეყნო ინტერესი.

სხვა მხრივ, აუხსნელია, როცა ერთხელ დაპირებული პროპორციულ არჩევნებზე უარის თქმის შემდეგ, რასაც მმართველი ძალისთვის სერიოზული გართულებები მოჰყვა, მას მეორედაც „გადაეგდო“ პოლიტიკური პარტნიორები და საზოგადოება. სხვა საკითხია, ისინი, ვისაც გათავისუფლება უნდა შეხებოდა, არიან დამნაშავეები, თუ არა.

სხვა საკითხია, როდემდე უნდა ითვლებოდეს ქვეყანაში უმაღლეს საკანონმდებლო ორგანოში ძალადობრივი შეჭრა, ან ამის მცდელობა, დემოკრატიის უზენაეს გამოვლინებად, ან ბიუჯეტის სახსრების ფლანგვა, უწყინარ მანიპულაციად. ეს ჩვენი პოლიტიკური უმწიფარობის კიდევ ერთი გამოვლინებაა. ჩვენ ხომ რუსეთის ორბიტაზე აღარ ვართ, ჯერ მაინც, რომ „სუვერენულ დემოკრატიაზე“ ვიღაღადოთ და ერთმმართველობა და ავტორიტარული სტილი უმაღლესი ხარისხის დემოკრატიად გამოვაცხადოთ.

კიდევ ერთი რამ - რაც მოხდა და რასაც ჩვენი სტრატეგიული პარტნიორი ქვეყნის პოლიტიკური კლასის წარმომადგენლებისგან მწვავე განცხადებები მოჰყვა, რაც აშკარად არ შეესაბამება ჩვენი და აშშ-ის სტრატეგიული პარტნიორობის შინაარსს, ყველაფერ ამაში გავაუბრალოოთ კომპანია „ფრონტერას“ და მისი ლობისტების როლი.

საერთოდ, წინდაუხედავობა და შეცდომა მგონია ამ კომპანიასთან დაკავშირებული ბოლოდროინდელი პერიპეტიები.

რაც მოხდა და რასაც ჩვენი სტრატეგიული პარტნიორი ქვეყნის პოლიტიკური კლასის წარმომადგენლებისგან მწვავე განცხადებები მოჰყვა, რაც აშკარად არ შეესაბამება ჩვენი და აშშ-ის სტრატეგიული პარტნიორობის შინაარსს, ყველაფერ ამაში გავაუბრალოოთ კომპანია „ფრონტერას“ და მისი ლობისტების როლი.საერთოდ, წინდაუხედავობა და შეცდომა მგონია ამ კომპანიასთან დაკავშირებული ბოლოდროინდელი პერიპეტიები

„ფრონტერა“ 1997 წლიდან საქმინობს საქართველოში. როგორც თავად აცხადებს 580 მლნ აშშ დოლარის მოცულობის ინვესტიცია აქვს განხორციელებული და თუნდაც საერთაშორისო დონის არბიტრაჟის გადაწყვეტილების საფუძველზე მისი გაშვება ქვეყნიდან, აშშ-ის დღევანდელ ადმინისტრაციასთან შეთანხმების გარეშე, რა თქმა უნდა, შეცდომაა.

ცხადია, მე იმისა ნაკლებად მჯერა, რომ ფრონტერას განცხადება მის მიერ დაზვერილ ტერიტორიაზე 300 მლრდ კუბური მეტრი ბუნებრივი აირისა და 10 მლრდ ბარელის პოტენციალის ნავთობის მარაგის არსებობის თაობაზე, რეალობასთან ახლოსაა.

გაითვალისწინეთ თან, რომ ბუნებრივი აირის საქართველოს წლიური მოხმარება 2,5 მლრდ კუბურ მეტრს შეადგენს. მაგრამ, ამ შემთხვევაში, ეს ფაქტობრივი გარემოებები არ არის არსებითი.

მთავარია, შეთანხმება სტრატეგიულ პარტნიორ ქვეყანასთან და შემდეგ მოქმედება. შედეგიც შესაბამისია - ფრონტერას ძლიერი ლობისტები ჰყავს სენატშიც და კონგრესშიც.

და საერთოდ, ლობიზმი ამერიკული პოლიტიკური რეალობისთვის უმნიშვნელოვანესი ელემენტია, ის ლეგალურია და ლობისტების შეხედულებების ხელაღებით უარყოფა იმის გამო, რომ მათ უხდიან, აზრს მოკლებულია. ამდენად, ლობისტების პოზიციისა და გავლენის იგნორირება დაუშვებელი იყო თავიდანვე.

ეს ჩვენთვის გაუგებარი შეიძლება იყოს, რადგან 90-იანი წლების მეორე ნახევარში მიღებული კანონი „ლობისტური საქმინაობის“ შესახებ, არ მუშაობს, არც არასდროს უმუშავნია.

ამდენად, ლობისტური საქმიანობა ჩვენს ქვეყანაში, განსხვავებით აშშ-სგან უკანონო და კრიმინალია. არადა, ლობირების გარეშე დემოკრატიულ ქვეყანაში პოლიტიკის კეთება და პოლიტიკური პროცესის არსებობა წარმოუდგენელია.

ლობისტური საქმიანობა ჩვენს ქვეყანაში, განსხვავებით აშშ-სგან უკანონო და კრიმინალია. არადა, ლობირების გარეშე დემოკრატიულ ქვეყანაში პოლიტიკის კეთება და პოლიტიკური პროცესის არსებობა წარმოუდგენელია

- ერთი ვერსიით, „ოცნებას“ არ სურდა „ნაციონალებზე“ გაბრაზებული მხარდამჭერები გაეღიზიანებინა და ამის გამო ითრევდა ფეხს. მაგრამ, ახლა ვხედავთ, რომ მათი გულმხურვალე თუ ლატენტური მხარდამჭერები არა მარტო მმართველ გუნდზე, არამედ ჩვენს დასავლელ პარტნიორებზე არიან გაბრაზებული, რომელთა ძალისხმევითაც და უშუალო მონაწილეობა-მოდერატორობით შედგა 8 მარტის შეთანხმება.

რადგან 8 მარტის შეთანხმება საარჩევნო სისტემასა და პროპორციულ არჩევნებზე ნაწილობრივ გადასვლას უკავშირდება, აქაც გაუგებარია ამ საკითხზე მმართველი პარტიის ლიდერის ივანიშვილის პოზიციების ცვლა. გვახსოვს, ეს ინიციატივა მან ჯერ თავად გააჟღერა, მაგრამ შემდეგ მასზე უარი თქვა.

რა შეიძლება იყოს მიზეზი იმისა, რომ მმართველი ძალა ჯერ თავად ქმნის პრობლემას და შემდეგ ეძებს პრობლემის გადაჭრის გზებსა და შესაძლებლობას?

- ვგონებ, ივანიშვილი ბისმარკის სიბრძის თანახმად მოქმედებს, რომელიც ამბობდა, რომ ყველაზე უკეთესი პოლიტიკა, განსაკუთრებით დიპლომატიაში, მერყეობის პოლიტიკაა. სხვა ახსნა ამისა გამიჭირდება და გაუგებარი იქნებოდა. პოლიტიკური პროცესი ზოგჯერ ელვისებური გადაწყვეტილებების მიღებას მოითხოვს. ეს ივანიშვილს, როგორც წარმატებულ ბიზნესმენს, არ უჭირს.

აი, პოლიტიკური პროგნოზების გაკეთებაში კი, აშკარად მოიკოჭლებს. როცა აკეთებ განცხადებას, რომ ქვეყანა გადავა პროპორციულ არჩევნებზე და ამის გარანტი ყველამ იცის, რომ შენ ხარ, მერე ამ ყველაფერზე უარის თქმა, სერიოზული მარცხია.

ვიდრე ასეთ მნიშვნელოვან პოლიტიკურ სიახლეს შესთავაზებ საზოგადოებას და უცხოელ პარტნიორებს, კარგად-უნდა გქონდეს აწონილ-დაწონილი შენი შანსები და პერსპექტივა. თან ეს ყველაფერი პოლიტიკურ პარტნიორებთან და კომპეტენტურ მრჩეველებთან უნდა გაიარო.

არადა, ჩანს, რომ ივანიშვილი არავისთან თათბირობს და არავის უსმენს, მიუხედავად იმისა, რომ ვიცნობ რა მისი გარემოცვის შემადგენლობას, იქ ნამდვილად არიან გონიერი და გამჭრიახი ადამიანები, რომლებსაც შეუძლიათ საფუძვლიანი ანალიზისა და პროგნოზის გაკეთება.

ჩანს, რომ ივანიშვილი არავისთან თათბირობს და არავის უსმენს, მიუხედავად იმისა, რომ ვიცნობ რა მისი გარემოცვის შემადგენლობას, იქ ნამდვილად არიან გონიერი და გამჭრიახი ადამიანები, რომლებსაც შეუძლიათ საფუძვლიანი ანალიზისა და პროგნოზის გაკეთება

რაც შეეხება იმას, თუ რატომ ქმნის მმართველი ძალა თავისდაუნებურად პრობლემებს და მერე რატომ იწყებს გადაჭრის გზების ძიებას, ეს პოლიტიკური საქმიანობის გამოცდილების არქონის შედეგია. არც თავად ივანიშვილი და არც მისი მთავრობის წევრები პოლიტიკოსები არ არიან.

მიუხედევად იმისა, რომ ივანიშვილმა უდაოდ შეიძინა საკმაო გამოცდილება და არც გიორგი გახარიაა უპერსპექტივო პოლიტიკური თვალსაზრისით, ივანიშვილი მაინც მენეჯერებით მართავს.

რაც ზოგჯერ ამართლებს, როგორც კორონა-პანდემიის პირველი ტალღის მართვისას, მაგრამ მთლიანობაში ივანიშვილის მართვის სტილი ქმნის სერიოზულ პრობლემებს, რადგან არცერთი მიმართულებით სამომავლო პერსპექტივის ხედვა და კონცეფცია დღევანდელ მთავრობას არ აქვს.

მთლიანობაში ივანიშვილის მართვის სტილი ქმნის სერიოზულ პრობლემებს, რადგან არცერთი მიმართულებით სამომავლო პერსპექტივის ხედვა და კონცეფცია დღევანდელ მთავრობას არ აქვს

- რჩება შთაბეჭდილება, რომ „ქართული ოცნება“ სულაც არაა არათანმიმდევრული. შესაძლოა პირიქითაც იყოს. მმართველი გუნდი თანმიმდევრული რომ ყოფილიყო გაითვალიწინებდა გვირგვლიანის საქმეზე სტრასბურგის გადაწყვეტილებას, რომელშიც საუბარი იყო არა მხოლოდ იმაზე, რომ გვირგვლიანის საქმეში იკვეთებოდა ქვეყნის მაღალი თანამდებობის პირების მონაწილეობა, არამედ ამ პროცესში მოსამართლეების როლი.

მართმსაჯულების საკითხებში ელემენტარული თანმიმდევრულობა ითხოვდა სასამართლო სისტემიდან მურისიძე-ჩინჩალაძის ჩამოშორებას მაინც. მოხდა პირიქით, ისინი ახალმა ხელისუფლებამ მართლმსაჯულების სისტემის ლიდერებად გამოაცხადა.

როგორც საქმეში ჩახედული ადამიანები ამბობენ, დღევანდელ სასამართლოში წინა წლებთან შედარებით გაცილებით უკეთაა საქმე ისეთ საქმეებზე, რაც ხმაურიან და პოლიტიკურ საქმეებს არ ეხება. მაგრამ, როცა უგულავასა და ოქრუაშვილის საქმეებზე საუბრობენ, მიიჩნევა, რომ მათ საქმეებში პოლიტიკური შემადგენელი საკმაოზე მეტადაც კი იყო. მეტიც, რომ არა სასამართლო სისტემაში მურუსიძე-ჩინჩალაძის გავლენები, უგულავასა და ოქრუაშვილის საქმეები არც შედგებოდა.

როგორი დამოკიდებულებაც არ უნდა ჰქონდეს მათ მიმათ საზოგადოებას, საკმაოდ კვალიფიციურ იურისტთა მტკიცებით, ერთმა სასჯელი მოიხადა, მეორის წინაღმდეგ საქმე სიძველის გამოც შესაძლოა არც აღძვრულიყო. ამ საქმეების იურიდიულ ასპექტებზე დღემდე კამათობენ, მაგრამ ის, რომ სასამართლო სისტემა პოლიტიკური საქმეების მიმართ მგრძნობიარედ გამოიყურება, იურისტებს ეჭვია არ ეპარება.

თქვენი დაკვირვებით, სავარაუდოდ როგორ აიასახება მომხდარი სასამართლო სისტემაზე, ბიუროკრატიაზე და იმ პოლიტიკურ პროცესზე, რომელშიც ახლა ვიმყოფებით, ვხულისხმობ მოახლოებულ საპარლამენტო არჩევნებს?

- პირდაპირ გიპასუხებთ - მომხდარი ყველასა და ყველაფერზე აისახება. ეს არ არის რიგითი მოვლენების კატეგორიიდან და ყველაფრის თავი და თავი ისევ ისაა, რის თაობაზეც მე და თქვენ გვისაუბრია. ხალხი ისევ გაძევებულია პოლიტიკიდან. ხალხი არ იღებს მნიშვნელოვან პოლიტიკურ გადაწყვეტილებებს.

მიუხედავად იმისა, რომ არჩევნების არსებითად გაყალბება დღევანდელ საქართველოში შეუძლებელია, ყველა მათგანის შედეგი გამომდინარეობს სხვა უხილავი ფაქტორებიდან, რომელთა შორის უმნიშვნელოვანესია საზოგადოებრივი აზრით მანიპულირება, ადამიანის, მოქალაქის ნებით მანიპულირება, მედიის პოლარიზება და პოლიტიზება, არაკონკურენტული სუბიექტები და გარემო, ატროფირებული ნაციონალ-პოპულიზმის დომინირება პოლიტიკურ კლასში, ამომრჩევლის მეტი წილის უკიდურესი სიდუხჭირე და ასე შემდეგ და ასე შემდეგ.

როცა ხალხი დაბრუნდება პოლიტიკაში, როგორც პროცესის განმსაზღვრელი სუბიექტი, სასამართლოც და მართლმსაჯულებაც სამართლიანი გახდება, ბიუროკრატიაც კანონმორჩილი და ხალხის საჭიროებების მომსახურე და პოლიტიკური პროცესიც ღია და გამჭვირვალე.

სააკაშვილის საკითხის ასე ღიად დატოვება ამ ხელისუფლებას, რომელსაც შემოდგომის არჩევნების მოგების იმედი აქვს, ხელს არ უნდა აძლევდეს

ახლა ჩვენ უგულავას და უქრუაშვილის გათავისუფლებაზე ვსაუბრობთ, რომელთა მიმართ განაჩენი არ აღსრულდა მოკავშირეების მხრიდან ხელისუფლებაზე განხორციელებული ზეწოლის გამო. ახლა, ვიდრე სხვა პერსონების მიმართ თემები არ გააქტუალურდება, ხელისუფლება ჩუმად უნდა იყოს?

აი, ჩვენს მიერ მსჯავრდებული ექსპრეზიდენტი სააკაშვილი უკრაინაში გარკვეულ თანამდებობაზეა და თავისი პოლიტიკური წონიდან გამომდინარე, დღევანდელ უკრაინულ პოლიტიკაში მნიშვნელოვან როლს ასრულებს. ეს ჩვენს დღევანდელ ხელისუფლებას, მინიმუმ დისკომფორტს უნდა უქმნიდეს.

თავის დროზე, მე არ ვიყავი სააკაშვილის გასამართლების მომხრე, მიუხედავად იმისა, რომ იმ „9 წლის“ განმავლობაში აქტიურად, ღიად და მწვავედ ვოპონირებდი მის ხელისუფლებას. ამის თაობაზე არაერთგზის ვთქვი კიდეც, როგორც ერთმა მოქალაქემ და ანალიტიკოსმა.

რატომ? - იმიტომ, რომ ჩვენი მართლმსაჯულების დამოუკიდებლობის ხარისხი და პრესტიჟი არ ეყოფოდა ექსპრეზიდენტისთვის ისეთი განაჩენის გამოტანას, რომელსაც ევროპა და მსოფლიო აღიარებდა. ამიტომ, სჯობდა, ის არც გაგვესამართლებინა. ჩვენ ხომ ქვეყნის ინტერესებიდან უნდა ამოვდიოდეთ. მის ახლანდელ დანიშვნასთან დაკავშირებით ხელისუფლების რეაქცია იყო სწორი, ადეკვატური და საკმაოდ მოზომილი. მაგრამ სააკაშვილის საკითხის ასე ღიად დატოვება ამ ხელისუფლებას, რომელსაც შემოდგომის არჩევნების მოგების იმედი აქვს, ხელს არ უნდა აძლევდეს.

ამერიკელი სენატორებისა და კონგრესმენების ეს წერილი, სხვა განცხადებებიც, დამაზიანებელია ქვეყნისთვის და ვისი „დამსახურებაცაა“ ეს, უნდა დაფიქრდეს, მეტი ზიანი რომ არ მიაყენოს ქვეყანას

სასამართლოს რეფორმის დამთავრება მართლმსაჯულების მთელი სისტემის რეორგანიზაცია და რეორიენტაცია აუცილებელი და გარდაუვალია. რაც არ უნდა არაკომფორტული იყოს სასამართლოზე ზეგავლენის ბერკეტების ხელიდან გაშვება, ეს ამ ხელისუფლებამ, თუ სურს კიდევ 4 წლით მართოს ეს ქვეყანა, დაუყოვნებლივ უნდა გააკეთოს. თუ არა, ამას მომავალი ხელისუფლება გააკეთებს.

ძნელი წარმოსადგენია, როგორ შეძლებს ამას „ნაციონალური ფლანგი“, რომელიც ყველაზე გავლენიანი ოპოზიციური პოლიტიკური დაჯგუფებაა სადღეისოდ, იმის გათვალისწინებით, რომ სწორედ მათი ლიდერების ზეობის ხანაში იყო სასამართლო სისტემა პროკურატურის გადაწყვეტილებების ნოტარიალურად დამმოწმებელი.

ასე რომ, სამართლიანი მართლმსაჯულება არა მარტო ხელისუფლების და მთავარი ოპოზიციური ძალის პრობლემაა. ის, უწინარეს ყოვლისა, საზოგადოების, თქვენი და ჩემი პრობლემაა.

- თქვენ პირდაპირ თუ ირიბად შეეხეთ ისეთ თემებს, როგორიცაა ჩვენს საშინაო პოლიტიკაში ჩვენი ამერიკელი და ევროპელი პარტნიორების მონაწილეობა. ვიდრე პრეზიდენტი სალომე ზურაბიშვილი უგულავასა და ოქრუაშვილის საქმეზე შეწყალების გადაწყვეტილების შესახებ განაცხადებდა, გავლენიანმა სენატორებმა, ტედ კრუზმა და ჯონ კორნინმა, აგრეთვე კონგრესმენმა ჯუდი არინგტონმა და მარკვეინ მულინმა მიმართვეს სახელმწიფო მდივან მაიკლ პომპეოს საქართველოს თემაზე.

წერილში ნათქვამია, რომ საქართველომ საგარეო ვექტორი შეიცვალა. მასში მოყვანილი ფაქტები საკმაოდ მძიმეა და დამაფიქრებელი. მიმართვის ავტორები ყურადღებას ამახვილებენ ივანიშვილის პერსონაზე და რუსეთთან მის კავშირებზე. ისინი აშშ-ს სახელმწიფო მდივანს მოუწოდებენ მიიღოს ფართომასშტაბიანი ზომები საქართველოში ამერიკის ნაციონალური ინტერესების დასაცავად, რასაც საფრთხეს უქმნის საქართველოს ხელისუფლება.

მმართველი გუნდის წევრებმა წერილის ავტორები „ნაცმოძრაობის“ მხარდამჭერებად უკვე მიიჩნიეს, მაგრამ ფაქტია, რომ ამ წერილში მოყვანილ ბრალდებებზე ხელისუფლებამ ჩვენს ამერიკელ პარტნიორებს არგუმენტირებული და დამაჯერებელი პასუხი უნდა გასცენ თუნდაც იმის გამო, რომ ამგვარი წერილები ქვეყნისთვის საკმაოდ სახიფათოა.

თქვენ როგორ შეაფასებდით პომპეოსადმი ამ მიმართავს? თქვენი აზრით, რამდენად საფუძვლიანია ბრალდებები და საერთოდ რას უნდა ნიშნავდეს იგი?

- პირდაპირ გეტყვით და ცალსახად - სტრატეგიული პარტნიორობა და საგარეო-პოლიტიკური ორიენტაცია ჩვენი ქვეყნისთვის საარსებოდ მნიშვნელოვანია. სტრატეგიული ვექტორის არჩევა ავტობუსის გაჩერებაზე მარშრუტის არჩევა არ არის - თუ „ზემელზე“ დადგებით, თქვენზეა დამოკიდებული, გნებავთ ვარკეთილისკენ გაყვებით, გნებავთ, გლდანისკენ. მაგრამ უნდა იცოდეთ, სად მიდიხართ და რა გინდათ. და როცა მიხვდებით, რომ თქვენთვის ხელსაყრელია ერთი მიმართულება, მეორე დღეს, როგორც მოგეპრიანებათ, სხვა მიმართულებით ვერ წახვალთ.

ჩვენ ავირჩიეთ დასავლეთი და შეერთებული შტატები, როგორც მთავარი სტრატეგიული პარტნიორი. აშშ-მაც აგვირჩია ჩვენ. ეს პარტნიორობა ორმხრივ უაღრესად მნიშვნელოვანია. ჩვენთვის, რათა სუვერენიტეტის დაცვა ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენა შევძლოთ, განვითარების გზით ვიაროთ. შტატებისთვის, რომ ამ გეოპოლიტიკურად მნიშვნელოვან რეგიონში საიმედო მოკავშირე ჰყავდეს. ამიტომ, ამერიკელი სენატორებისა და კონგრესმენების ეს წერილი, სხვა განცხადებებიც, დამაზიანებელია ქვეყნისთვის და ვისი „დამსახურებაცაა“ ეს, უნდა დაფიქრდეს, მეტი ზიანი რომ არ მიაყენოს ქვეყანას.

არ მჯერა, რომ ბიძინა ივანიშვილი ოდესმე წავა საქართველო-ამერიკის სტრატეგიული პარტნიორობის წინააღმდეგ და რაიმეს ისეთს მოიმოქმედებს, რაც შტატების საწიანააღმდეგოდ შეიძლება იქნას აღქმული

უნდა გავითვალისწინოთ ისიც, რომ ამ წერილის, თუნდაც ავტორიტეული პოლიტიკოსების პოზიცია, ამერიკის დღევანდელი ადმინისტრაციის პოზიცია არ არის და ალბათ ბატონი პომპეო შესაბამის განცხადებას გააკეთებს უახლოეს მომავალში.

საერთოდაც, გასათვალისწინებელია ურთულესი ვითარება შტატებსა და მის პოლიტიკურ ისტებლიშმენტში. ტრამპის ლამის წინდაწინვე მოგებული მეორე საპრეზიდენტო ვადა, პანდემიამ ეჭვქვეშ დააყენა. დაპირისპირებას ტრამპის გუნდსა და მის მოწინააღმდეგეებს, განსაკუთრებით დემოკრატებს შორის, უცხოელი ექსპერტების ნაწილი სამოქალაქო ომადაც კი ნათლავს.

ახლა შტატების შიდა პოლიტიკაში იმდენი ქვედა დინებაა, იმდენი წყალქვეშა რიფია, რომ მასში გარკვევა არათუ ქართველ პოლიტიკოსებს და ჩვენს ელჩს შტატებში, ბატონ ბაქრაძეს, არამედ ტრამპსაც კი უჭირს.

რაც შეეხება წერილის კონკრეტიკას, ასე სახელდახელოდ არ ვიმსჯელებდი მისი ცალკეული მომენტების თაობაზე. ერთს კი ვიტყვი - არ მჯერა, რომ ბიძინა ივანიშვილი ოდესმე წავა საქართველო-ამერიკის სტრატეგიული პარტნიორობის წინააღმდეგ და რაიმეს ისეთს მოიმოქმედებს, რაც შტატების საწიანააღმდეგოდ შეიძლება იქნას აღქმული.

კატეგორიულად არ დავეთანხმები, მოსაზრებას რომ საქართველომ საგარეო ვექტორი შეიცვალა. ეს ივანიშვილს არც უცდია. ვიყოთ ობიექტურები

ჯერ ერთი იმიტომ, რომ ივანიშვილი საკმაოდ პრაგმატული, გამჭრიახი ადამიანია. მეორე და არანაკლებ მნიშვნელოვანი ის გახლავთ, რომ მას თავისი აქტივების ორი მესამედი დასავლეთში აქვს განთავსებული, ოფშორების ჩათვლით, რომელიც რეალურად და არსებითად შეერთებული შტატების კონტროლირებადი სივრცეა.

საერთოდ, ოფშორებისადმი დამოკიდებულება დასავლეთშიც არაერთგვაროვანია, მაგრამ ფული ეძებს ხელსაყრელ საგადასახადო და საინვესტიციო გარემოს და ეს ბუნებრივია. რაც შეეხება ფულის წარმომავლობას, გათეთრებას და სხვა ლათაიებს, არ მგონია, ივანიშვილს მათი სამართლებრივი დაცულობის სათანადო ხარისხი არ ჰქონდეს უზრუნველყოფილი და იმის იმედად იყოს, თუ რაიმე დაემუქრება ჩემს დასავლურ აქტივებს, მერე ვიფიქრებ რა ვქნაო. კატეგორიულად არ დავეთანხმები, მოსაზრებას რომ საქართველომ საგარეო ვექტორი შეიცვალა. ეს ივანიშვილს არც უცდია. ვიყოთ ობიექტურები.

როცა სიტუაცია და ქვეყნის ინტერესები მოითხოვს რუსეთთან სხვადასხვა დონეზე ურთიერთობების ინტენსიფიკაციას, რისკენაც ამერიკელებმა არაერთხელ მოგვიწოდეს, ივანიშვილი ამას დღემდე თავს არიდებს, რადგან ასეთ ნაბიჯებს მოჰყვება ოპოზიციის, განსაკუთრებით კი „ნაციონალური“ ფლანგისა და მათი დასავლეთელი მოკავშირეების გააფთრებული „არგუმენტირებული“ თავდასხმები

ბუნებრივია, რუსეთში ნაშოვნი ფული რომ გამოგაქვს იქედან, მას გარკვეული ვალდებულებები მოჰყვება. ვფიქრობ, ეს მომენტი არსებობს, რის გამოც, გარკვეული თვალსაზრისით, ივანიშვილი შებოჭილია გადაწყვეტილებების მიღებისას. იქნებ ამ მომენტმა ითამაშა როლი, როცა ანაკლიის პროექტი შეფერხდა.

თუმცა, აქ, ვფიქრობ, პიროვნული ასპექტი უფრო მნიშვნელოვანი იყო. როგორ უნდა განხორციელებულიყო ქვეყანაში ყველაზე მსხვილი პროექტი ივანიშვილის გარეშე?!.. ან იქნებ სახელმწიფოს მხრიდან ინვესტიციების დაზღვევის თემამ ითამაშა გადამწყვეტი როლი?.. ან იმან, რომ რუსეთისთვის მიუღებელია ღრმაწყლოვანი დიდი პორტის იდეა?..

და კიდევ, როცა სიტუაცია და ქვეყნის ინტერესები მოითხოვს რუსეთთან სხვადასხვა დონეზე ურთიერთობების ინტენსიფიკაციას, რისკენაც ამერიკელებმა არაერთხელ მოგვიწოდეს, ივანიშვილი ამას დღემდე თავს არიდებს, რადგან ასეთ ნაბიჯებს მოჰყვება ოპოზიციის, განსაკუთრებით კი „ნაციონალური“ ფლანგისა და მათი დასავლეთელი მოკავშირეების გააფთრებული „არგუმენტირებული“ თავდასხმები.

არ მგონია, რომ ევროპა - აშშ-სა და საქართველოს ურთიერთობების რომელიმე მნიშვნელოვანი ეტაპი, მათ შორის, პოსტპანდემიური პერიოდის გასამკლავებლად გრანტებისა და სესხების გამოყოფა, თუნდაც, მათი აზრით, უგულავა-ოქრუააშვილის ამ მნიშვნელოვან სამართლებრივ ქეისზე ყოფილიყო დამოკიდებული

- ამ თემაზე საუბარი რომ დავასრულოთ, უგულავა-ოქრუაშვილის შეწყალებაზე პრეზიდენტის ნათქვამი გამახსენდა - „მე ორ ადამიანს ქვეყნის მომავალს ვერ გადავაყოლებ“.

ახლა ბევრს საუბრობენ იმაზე, რომ დასავლეთმა საქართველოს ხელისუფლებას პანდემიის შემდეგ დახმარების მისაღებად 8 მარტის შეთანხმების სრულად შესრულება მოითხოვა.

თქვენი აზრით, რამდენად საფუძვლიანია მტკიცება, რომ უგულავა-ოქრუაშვილის გათავისუფლებაზე იყო დამოკიდებული გაუწევდა თუ არა ევროპა და აშშ საქართველოს დახმარებას?

- უგულავა-ოქრუაშვილის გათავისუფლება ერთი, შესაძლოა, მნიშვნელოვანი რგოლია ამერიკა-ევროპის საქართველოსადმი დამოკიდებულების ჯაჭვში. თუმცა, შესაძლოა, იგი გარკვეული ლაკმუსის ქაღალდი აღმოჩენილიყო ამ თვალსაზრისით.

საერთოდ, უამრავი პრობლემის ფონზე, ამერიკასა და ევროკავშირში მარტივ გადაწყვეტებს უჭერენ მხარს - ვინც ჩვენთან არ არის, ის ჩვენიანი არ არის. ურჩევნიათ მათთვის ნაცნობ ქართველ პოლიტიკოსებთან ურთიერთობა, მათი ხილვა მომავალ მთავრობაში, ადამიანებთან, ვისთანაც არააერთი წელია თანამშრომლობენ, მეგობრობენ, აქვთ პირადი და საქმიანი ურთიერთობა.

თუმცა, საბოლოო ჯამში, არ მგონია, რომ ევროპა - აშშ-სა და საქართველოს ურთიერთობების რომელიმე მნიშვნელოვანი ეტაპი, მათ შორის, პოსტპანდემიური პერიოდის გასამკლავებლად გრანტებისა და სესხების გამოყოფა, თუნდაც, მათი აზრით, უგულავა-ოქრუააშვილის ამ მნიშვნელოვან სამართლებრივ ქეისზე ყოფილიყო დამოკიდებული.

კარგად იმუშავა მთავრობამ, ტექნოკრატებით მთავრობის დაკომპლექტებამ, ამ შემთხვევაში, გაამართლა. კრიზის-მენეჯმენტს გახარიას კაბინეტმა თავი კარგად გაართვა. და, რაღა თქმა უნდა, ჩვენი პროფესიონალი და თავდადებული ექიმების ვალშია მთელი საქართველო

- თითქმის ორი თვეა ქვეყანა პანდემიის გამო საგანგებო რეჟიმში ცხოვრობს. ამავე პერიოდში თვალს ვადევნებდით თუ რა ხდებოდა მსოფლიოში და ჩვენთან პანდემიის გამო.

მართალია, გარკვეული ხარვეზებით, მაგრამ საქართველომ საკმაოდ წარმატებით შეძლო პანდემიასთან გამკლავება. პოლიტიკურ პროცესში პანდემიის პირობებში გაჩენილ ტენდენციებზე ახლა ბევრი საუბრობს, მაგრამ თქვენი დაკვირვებით, სავარაუდოდ როგორ გამოიყურება პანდემიის ქართული გაკვეთილები ხელისუფლებისთვის, ოპოზიციისა და საზოგადოებისთვის?

- პანდემია მართლაც მნიშვნელოვანი, თუ ცოტა პათეტიკასაც მოვიშველიებ, სანიშანსვეტო მოვლენაა. მიუხედავად იმისა, რომ პრეისტორიული ხანიდან მოყოლებული, ეპიდემიები კაცობრიობის თანმდევი რეალობაა, ეს უკანასკნელი, ანუ ახალი კორონავირუსის პანდემია, მოასწავებს ახალი ერის დაწყებას.

ლეტალობის თვალსაზრისით არცთუ გამორჩეული „კოვიდ19“ მსოფლიოში გამაოგნებელი სისწრაფით გავრცელდა და ფაქტობრივად გამოიწვია მსოფლიო ეკონომიკის გაჩერება.

ბევრი მსოფლიო ლიდერი, ტრამპი, სი ძინპინი, პუტინი, მაკრონი, ამ პროცესს ომად მიიჩნევს, ომად უხილავ მტერთან. თუ მაინცა და მაინც სამხედრო ტერმინოლოგია უნდა გამოვიყენოთ, ეს ყველაფერი მანევრებია მხოლოდ. ომი მაშინ იქნება, როცა უფრო საშიში ვირუსი გამოჩნდება, რომელიც არა ჰაერ-წვეთოვანი გზით, არამედ ჰაერით გავრცელდება. და ღმერთმა ნუ ქნას ეს!

არ ვარ კონსპიროლოგიური თეორიების მომხრე და არ ვფიქრობ, რომ ეს ხელოვნურად შექმნილი და წიანასწარი განზრახვით გავრცელებული ვირუსია. ლაბორატორიაში გაძლიერებული და სრულყოფილი. ამის თაობაზე არსებული მითების არ მჯერა. თუმცა, ისიც ვიცი, რომ ზოგჯერ მითი რეალობაზე უკეთ ასახავს სინამდვილეს. თან, სხვა თვალსაზრისს „კოვიდ 19“-ის შესახებ ახმოვანებენ ტრამპი და პომპეო, რომელთაც არაინფორმირებულობას ვერავინ დასწამებს.

საქართველოს რაც შეეხება, ღვთის წყალობით, ჯერ-ჯერობით კარგად უმკლავდება გამოწვევას. კარგად იმუშავა მთავრობამ, ტექნოკრატებით მთავრობის დაკომპლექტებამ, ამ შემთხვევაში, გაამართლა. კრიზის-მენეჯმენტს გახარიას კაბინეტმა თავი კარგად გაართვა. და, რაღა თქმა უნდა, ჩვენი პროფესიონალი და თავდადებული ექიმების ვალშია მთელი საქართველო.

რაც შეეხება ხელისუფლების გეგმებს პოსტპანდემიური პერიოდისთვის. ჯერჯერობით მთავრობას ასეთი გეგმა არ აქვს და პირადად მე არც ველოდი, რომ მმართველი გუნდი გასაკეთებელის კონცეპტუალურ გეგმას წარმოადგენდა მოკლე დროში

- გვერდს ვერ ავულით პანდემიის გამო ხელისუფლების ანტიკრიზისულ გეგმას. უკვე მოვისმინეთ ხელისუფლების გეგმები ეკონომიკის, სოფლის მეურნეობისა და ტურიზმის მხარდასაჭერად. საერთოდ ცალკე საუბრის თემაა სოციალური პაკეტთან დაკავშირებული პრობლემატიკა.

ყველა ამ მიმართულებით ხელისუფლებამ გარკვეული ნაბიჯები კი გადადგა, მაგრამ რა გეგმებზეც მოვისმინეთ ხელისუფლების წარმომადგენელთა საუბრები, აშკარად ზღვაში წვეთია.

თქვენი დაკვირვებით, ახლა როცა მთავრობამ საკმაოდ კარგად იცის სავარაუდოდ რა დახმარებებს მიიღებს ქვეყანა, როგორ შეაფასებდით პოსტ-პანდემიური ვითარებისთვის ხელისუფლების გეგმებებს?

რატომ მიიჩნევს დამკვირვებელთა ნაწილი, რომ რიგ შემთხვევაში ხელისუფლების გეგმები გაჩენილი პრობლემების დასაძლევად არაადეკვატურია?

- ანტიკრიზისული გეგმა ძირითადად სწორად ასახავს გამოწვევებს. ჩვენი ქვეყნის რესურსების გათვალისწინებით, გეგმა მორგებულია მიმდინარე საჭიროებებს და შეძლებისადგვარად არაუზრუნველყოფილ ფენებს მაქსიმალურად მოიცავს.

რა თქმა უნდა, არსებობს ამ გეგმის კრიტიკული ხედვა, განსხვავებული მიდგომები, მაგრამ აქცენტების დასმა მაინც მთავრობის პრეროგატივაა, კრიზისულ ვითარებაში მას უნდა მიეცეს საქმიანობის და გადაწყვეტილებების მიღების საშუალება, მათ შორის რადიკალური ოპოზიციის მხრიდანაც და კარგია, რომ ის ასეც მოიქცა.

დახმარება თითოეულ შეჭირვებულზე რომ არასაკმარისია, ყველამ ვიცით. პირადად, მიმაჩნია, რომ უფრო უპრიანი იქნებოდა შესაძლებლობების მობილიზება და თითოეული მოქალაქისთვის, რომლის წლიური შემოსავალიც 40 000 ლარს არ აღემატება, 1000 ლარიანი ერთჯერადი დახმარების გაწევა, მაგრამ მთავრობამ სხვაგვარად განსაჯა და ეს მისი პრეროგატივაა. რამდენად ეფექტური იყო ეს ანტიკრიზისული გეგმა, ამას ამომრჩეველი საპარლამენტო არჩევნებზე შეაფასებს.

რაც შეეხება ხელისუფლების გეგმებს პოსტპანდემიური პერიოდისთვის. ჯერჯერობით მთავრობას ასეთი გეგმა არ აქვს და პირადად მე არც ველოდი, რომ მმართველი გუნდი გასაკეთებელის კონცეპტუალურ გეგმას წარმოადგენდა მოკლე დროში.

ჩვენთანაც და უცხოეთშიც საკმაოდ გავლენიანი ეკონომისტები ალაპარაკდნენ თვითკმარი ეკონომიკების შექმნის მიზანშეწონილობაზე, თუმცა სარწმუნოდ არავინ იცის, რა მოხდება კონკრეტულად. ის რომ რეცესია გვექნება, ყველასთვის ცხადია, მაგრამ რა შეიცვლება ეკონომიკური განვითარების მიმართ მიდგომებში, არავინ იცის... ყველა ცოცხალი ეკონომიკის ნობელიანტი რომ ჩამოიყვანო საქართველოში, ისინიც კი ვერ დადებენ თვისებრივად ახალ ეკონომიკურ მოდელს

ვითარება იმდენად არაორდინალურია, რომ არცერთ ქვეყანაში, მათ შორის, განვითარებული ეკონომიკის მქონე ქვეყნებში, რამე სპეციფიკური და კონკრეტული ხედვები არ ჩამოყალიბებულა. ყველა ქვეყანა ცდილობს, მაქსიმალურად მოკლე დროში აღადგინოს ეკონომიკის პანდემიამდელი დონე. მყისიერად ამის გაკეთება შეუძლებელია და სწორედ ეკონომიკის ამ რესტარტს უნდა გააზრება და დაგეგმვა.

უწინარეს ყოვლისა, არსებული შესაძლებლობები მაქსიმალურად ეფექტიანად უნდა გამოვიყენოთ. არ ვუჭერ მხარს ხელისუფლების მცდელობის კრიტიკას, შეძლებისდაგვარად მოკლე დროში აღადგინოს ტურიზმის სექტორი და დაიწყოს შიდა ტურიზმით. რა თქმა უნდა, პანდემიამ შეცვალა ხედვები და მიდგომები. შრომის საერთაშორისო დანაწილების მხრივაც ბევრი რამ იქნება შესაცვლელი.

ჩვენთანაც და უცხოეთშიც საკმაოდ გავლენიანი ეკონომისტები ალაპარაკდნენ თვითკმარი ეკონომიკების შექმნის მიზანშეწონილობაზე, თუმცა სარწმუნოდ არავინ იცის, რა მოხდება კონკრეტულად. ის რომ რეცესია გვექნება, ყველასთვის ცხადია, მაგრამ რა შეიცვლება ეკონომიკური განვითარების მიმართ მიდგომებში, არავინ იცის.

ასეთ ვითარებაში, ჩვენს მთავრობას მოსთხოვო სრულიად განსხვავებული ახალი ეკონომიკური მოდელი, აზრს მოკლებულია. ყველა ცოცხალი ეკონომიკის ნობელიანტი რომ ჩამოიყვანო საქართველოში, ისინიც კი ვერ დადებენ თვისებრივად ახალ ეკონომიკურ მოდელს.

ნიდერლანდების დონის სოფლის მეურნეობის და აგრარული სექტორის შექმნა ჩვენს ქვეყანაში უახლოეს წლებში შეუძლებელი და გამორიცხულია. ამას სჭირდება უზარმაზარი ინვესტიციები, ეკონომიკის სხვა მოდელი, სხვა სისტემური მიდგომები და უეჭველად, ეროვნული ინტერესების სრულყოფილი გათვალისწინება აგრარული სექტორის მოდერნიზაციის პროცესში

რა თქმა უნდა, კარგია აქცენტირება სოფლის მეურნების განვითარებაზე. სადღეისოდ საფუძვლიანად მივიწყებული სასურსათო უსაფრთხოება რომ გაგვახსენდა, ეს უდაოდ კარგია. ჩვენი მიწები რომ დამუშავდება, კიდევ უკეთესი. მაგრამ ნიდერლანდების დონის სოფლის მეურნეობის და აგრარული სექტორის შექმნა ჩვენს ქვეყანაში უახლოეს წლებში შეუძლებელი და გამორიცხულია. ამას სჭირდება უზარმაზარი ინვესტიციები, ეკონომიკის სხვა მოდელი, სხვა სისტემური მიდგომები და უეჭველად, ეროვნული ინტერესების სრულყოფილი გათვალისწინება აგრარული სექტორის მოდერნიზაციის პროცესში.

ჩვენ გვაქვს აგრარული პოლიტიკა, ნაკლებად შედეგიანი და კონკრეტული. მაგრამ ჩვენ არ გვაქვს სოფლის კონცეფცია, როგორ უნდა განვითარდეს სოფელი, რომელიც ადმინისტრაციულ ერთეულსაც კი აღარ წარმოადგენს და მუნიციპალიტეტიდან იმართება. როგორია საქართველოში სოფლის მომავალი?

დღეს მთავრობისთვის მოწოდება - დავუბრუნდეთ სოფელს, აზრს მოკლებულია. ჩვენ მიწებიც კი არ გვაქვს სათანადოდ აღრიცხული. ჩვენი სასოფლო-სამეურნეო სავარგულები უკიდურესად დაწვრილერთეულებულია.

სოფლად მცხოვრები ადამიანების უმეტესობა 0,25 ჰა-დან 2.0 ჰა-მდე ნაკვეთებს ფლობს, რომელშიც ოჯახისთვის საჭირო ბაღჩეული და ბოსტნეული მოჰყავს. შეუძლებელია 1 ჰა-ზე მოყვანილი მოსავალით მიღებული შემოსავალი ოჯახს წლიდან წლამდე ეყოს.

მართალია, მთავრობის წევრები სოფლად მცხოვრებთ ფერმერებს კი ეძახიან, მაგრამ ისინი არსებითად ისევ გლეხებად რჩებიან. ისიც კი არ გვაქვს განსაზღვრული, ფერმერს სულ მცირე რა ფართობის და ხარისხის მიწა უნდა ჰქონდეს. არადა, ზოგიერთ ქვეყანაში 40 ჰა-ის მფლობელს ჰქვია ფერმერი.

ჩვენ გვაქვს აგრარული პოლიტიკა, ნაკლებად შედეგიანი და კონკრეტული. მაგრამ ჩვენ არ გვაქვს სოფლის კონცეფცია, როგორ უნდა განვითარდეს სოფელი, რომელიც ადმინისტრაციულ ერთეულსაც კი აღარ წარმოადგენს და მუნიციპალიტეტიდან იმართება. როგორია საქართველოში სოფლის მომავალი?

დღეს სოფლად ლამის მოსახლეობის ნახევარი ცხოვრობს. კახა ბენდუქიძეს, საკმაოდ გონიერ ადამიანს, მიაჩნდა, რომ ეს რაოდენობა 5%-მდე უნდა შემცირებულიყო. ჩვენ რას ვისახავთ მიზნად? მოსახლეობის რა ნაწილი უნდა ცხოვრობდეს სოფლად და რით უნდა არსებობდეს. რას ვაპირებთ დაწვრილერთეულებული მიწის ფონდის გასამსხვილებლად?

ჩვენ, ეროვნული ინტერესებიდან გამომდინარე, სასოფლო-სამეურნეო სავარგულებს უცხოელებზე არ ვასხვისებთ. მაშინ, ჩვენივე მიწის მფლობელმა ფული სად უნდა იშოვოს, რომ მიწაში ინვესტიცია ჩადოს?

ამ კითხვებზე პასუხგაუცემლად საუბარი იმაზე, რომ არიქა, სოფელს და მიწას დავუბრუნდეთო, უბრალოდ არასერიოზულია. ასევე არასერიოზული მგონია მთავრობისგან ერთ, ან ორ თვეში სოფლისა და სოფლის მეურნეობის განვითარების კონცეფციისა და გეგმის წარმოდგენის მოთხოვნა.

„ინტერპრესნიუსი“

კობა ბენდელიანი