საშინაო პოლიტიკის აქტუალურ თემებზე “ინტერპრესნიუსი“ იურისტს, აღმოსავლეთ ევროპის უნივერსიტეტის პედაგოგს, ლევან ალაფიშვილს ესაუბრა.

- ბატონო ლევან, ეპიდვითარების გამო საუბრები 2 ოქტომბრის გადადების შესახებ გახშირდა. ამის შესახებ ჯერ ომბუცმენმა განაცხადა, შემდეგ ოპოზიციური პარტიების ლიდერებმა გააკეთეს განცხადებები, რომ თუ ამგვარი დისკუსია დაიწყო, ისინი მზად არიან ჩაერთონ მასში.

რამდენად დიდია იმის ალბათობა რომ მძიმე ეპიდვითარების გამო არჩევნები შესაძლოა გადაიდოს?

- პირველი, რაც აუცილებლად უნდა ვთქვათ, ეს არის ის, რომ არჩევნების გადადებას აქვს კონსტიტუციით და კანონით მკაფიოდ განსაზღვრული საფუძველი. არჩევნები არ ტარდება მხოლოდ საგანგებო ან საომარი მდგომარეობის დროს. ასე რომ არჩევნები გადაიდება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ პრეზიდენტი, პარლამენტი და მთავრობა ერთად შეთანხმდებიან რომ საქართველოში უნდა გამოცხადდეს საგანგებო მდგომარეობა.

არჩევნები არ ტარდება მხოლოდ საგანგებო ან საომარი მდგომარეობის დროს. ასე რომ არჩევნები გადაიდება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ პრეზიდენტი, პარლამენტი და მთავრობა ერთად შეთანხმდებიან რომ საქართველოში უნდა გამოცხადდეს საგანგებო მდგომარეობა

თუ გავისხენებთ გასულ წელს და მაშინდელ კოვიდსტატისტიკას და მდგომარეობას, ანუ, როცა საპარლამენტო არჩევნები ჩატარდა, ბუნებრივია, ახლა მასზე გაცილებით უარესი მდგომარეობა გვაქვს. თუმცა, მაშინ საგანგებო მდგომარეობა არ გამოცხადებულა და არჩევნები ჩატარდა. რა იქნებოდა უმჯობესი, სხვა საკითხია.

საგანგებო მდგომარეობა როცა გამოცხადდა, თუ იმ მდგომარეობას შევადარებთ დღევანდელ მდგომარეობას, ბუნებრივია, რომ დღეს გაცილებით უფრო მძიმე მდგომარეობა გვაქვს. თუნდაც სიკვდილიანობის და ყოველდღიური დასნეულების თვალსაზრისით. მაშინ ასეთი სტატისტიკა არ იყო, მაგრამ მაშინ საქართველოში ორი თვით გამოცხადდა საგანგებო მდგომარეობა.

კოვიდვითარებიდან გამომდინარე შეიძლება შეიქმნას სამართლებრივი საფუძველი, რა თქმა უნდა, თავისი დასაბუთებით, რომ გამოცხადდეს საგანგებო მდგომარეობა. ოღონდ, ეს არ შეიძლება იყოს შეუზღუდავ ვადაში და კომპეტენციის თვალსაზრისით. ეს არის ის ჩარჩო, რომელზეც ჩვენ შეიძლება ვისაუბროთ და არა სუბიექტური შეხედულებებისამებრ. იმიტომ რომ ასე ამბობს კონსტიტუცია.

- რადგან არჩევნების გადადების შესახებ გადაწყვეტილება პრეზიდენტმა, მთავრობამ და პარლამენტმა უნდა მიიღონ, თქვენ აზრით ამგვარი გადაწყვეტილების ალბათობა რამდენად მაღალია?

- ჯერჯერობით, როცა ეპიდვითარება მძიმეა, მაგრამ ლუფტი ხელისუფლებას რჩება, ვფიქრობ, რომ ხელისუფლება არჩევნების გადადებისგან თავს შეიკავებს, თუმცა, ოქტობრამდე ჯერ კიდევ დიდი დროა, გამიხარდება თუკი ეპიდვითარება უკეთესობისკენ შეიცვალა.

მაგრამ, თუ ეპიდვითარება გაუარესდა, არ გამოვრიცხავ ხელისუფლება წავიდეს არჩევნების გადადებაზე, მითუმეტეს, რომ ეპიდვითარების დამძიმება ხელისუფლების მიმართ პოლიტიკურ განწყობებს შექმნის, რაც მისთვის არჩევნების ჩასატარებლად არახელსაყრელი გარემო იქნება.

2 ოქტომბრის არჩევნები ადგილობრივი არჩევნებია. თავის დროზე ოპოზიციამ დიდი შეცდომა დაუშვა, როცა პლებისციტი გაცვალა ადგილობრივ არჩევნებში და ახლა ცდილობს რომ ადგილობრივი არჩევნები წარმოაჩინოს როგორც რეფერენდუმი. ბუნებრივია, ეს ასე არ არის

ამიტომ, ვფიქრობ, ხელისუფლება მისთვის ორმაგად არახელსაყრელ გარემოში არ წავიდეს საგანგებო მდგომარეობის გამოცხადებაზე და არჩევნების გადადებაზე.

- არ ჩანს, რომ ხელისუფლებას დიდი ინტერესი აქვს ამ არჩევნებზე ამომრჩევლების დიდი აქტიურობა იყოს. ბევრი თვლის, რომ 19 აპრილის შეთანხმებიდან მმართველი გუნდი სწორედ იმის გამოც გამოვიდა, რომ 2 ოქტომბრის არჩევნებზე ამომრჩევლების აქტიურობა მაღალი არ ყოფილიყო.

ეს კი იმას ნიშნავს, რომ ხელისუფლებამ შესაძლოა მძიმე ეპიდვითარების პირობებშიც არ ჩათვალოს აუცილებლად არჩევნების გადადება...

- სწორედ ამიტომ ვთქვი, დღევანდელი გადმოსახედიდან ასე ჩანს, მაგრამ ოქტომბრამდე დიდი დროა. ვიმეორებ, გამიხარდება, თუკი ეპიდვითარება გაუმჯობესდება, მაგრამ ეპიდსიტუაციის გაუარესების კვალობაზე მთავრობისადმი ნეგატიური დამოკიდებულება იქნება მაღალი.

მათ შორის იმ ტაქტიკისადმი, რასაც მმართველი პარტია მიმართავს. მხედველობაში მაქვს ის, რომ 2 ოქტომბრის არჩევნებზე იყოს დაბალი აქტიურობა. ვითარების გაუარესების შემთხვევაშიც კი ხელისუფლებისთვის არახელსაყრელი განწყობა იქნება ხალხში. ხელისუფლების მხარდამჭერები, რომლებიც დღეს აქტიური არიან, ხვალ გადაიქცევიან მის მოწინააღმდეგეებად, ან პასიურობას არჩევენ და არჩევნებზე საერთოდ არ მივლენ.

- თუ არჩევნების გადადების შესახებ გადაწყეტილების მიღება გახდა აუცილებელი, აუცილებლად დადგება დღის წესრიგში თუ რატომ მივედით ასეთ მდგომარეობამდე, რაზეც პასუხისმგებელი მთავრობაა.

ამიტომ მგონია, რომ ხელისუფლებისთვის არჩევნების გადადების შესახებ ოპოზიციასთან დისკუსიის გამართვა წარმოუდგენელიც კი ჩანს...

- დღეს ასე ჩანს, მაგრამ ჩვენ არ ვიცით რა ვითარება იქნება ვთქვათ 15 სექტემბრისთვის, როცა სკოლებში სწავლა უნდა დაიწყოს, მაგრამ მგონი ისეთი ვითარებაა, მხოლოდ მთავრობის დონეზე აკლია გადაწყვეტილების მიღება სწავლის გადადების შესახებ.

თუ სწავლა მაინც დაიწყო, ბევრი რამ იმაზეც იქნება დამოკიდებული, ეპიდსიტუაცია დამძიმდება თუ არა. თუ ვითარება ისევ დამძიმდა, წარმოდგენაც კი მიჭირს თუ როგორ ფონზე უნდა ჩატარდეს არჩევნები.

დღევანდელი მოცემულობით მსჯელობა იმაზე, თუ როგორი ეპიდვითარება იქნება სწავლის დაწყების შემდგომ, ან უფრო მოგვიანებით, განწყობები ხალხში იქნება მთავრობის სასარგებლოდ თუ საწინააღმდეგოდ, ჩემთვის ახლა საკმაოდ რთულია.

სწორედ ამიტომ ვამბობ, რომ დაახლოებით 2 კვირაში გამოჩნდება თუ რა ტაქტიკას აირჩევს მთავრობა არჩევნების გადადება-არგადადებასთან დაკავშირებით.

- ოპოზიცია აცხადებს, რომ 2 ოქტომბრის არჩევნები არის რეფერენდუმი, ხელისუფლება კი აცხადებს, რომ მოახლოებული არჩევნები მხოლოდ ადგილობრივი არჩევნებია.

თქვენთვის 2 ოქტომბრის არჩევნები რეფერენდუმია თუ მხოლოდ ადგილობრივი არჩევნები?

- ამას წინათ თქვენთან ინტერვიუში ვთქვი და ახლაც გავიმეორებ - 2 ოქტომბრის არჩევნები ადგილობრივი არჩევნებია. თავის დროზე ოპოზიციამ დიდი შეცდომა დაუშვა, როცა პლებისციტი გაცვალა ადგილობრივ არჩევნებში და ახლა ცდილობს რომ ადგილობრივი არჩევნები წარმოაჩინოს როგორც რეფერენდუმი. ბუნებრივია, ეს ასე არ არის.

ოპოზიცია ჯერ კიდევ საკუთარი მეცადინეობით შექმნილი მდგომარეობის ტყვეობაშია, რომელმაც დააზიანა ოპოზიციური გაერთიანებები

ეს ახლა ამომრჩევლების დაბნეულობას იწვევს, რადგან ჩვენთვის ზოგადად რეფერენდუმიც უცხოა, პლებისციტიც უცხოა და ახლა არჩევნებია თუ რეფერენდუმი ხალხის დიდი ნაწილი საერთოდ ვერაფერს იგებს.

მესმის ოპოზიციის მდგომარეობა, ოპოზიცია ჯერ კიდევ საკუთარი მეცადინეობით შექმნილი მდგომარეობის ტყვეობაშია, რომელმაც დააზიანა ოპოზიციური გაერთიანებები.

2 ოქტომბრის არჩევნებზე ხელისუფლება 43% მიიღებს თუ არა, მნიშვნელობა არ აქვს, რადგან ხელისუფლება საერთოდ განიხილავს არც ერთ ვარიანთში ვადამდელი არჩევნების ჩატარებას

- იმ შემთხვევაში, თუ გაუარესებული ეპიდვითარების ფონზეც კი „ქართულმა ოცნებამ“ 43% ვერ აიღო, თქვენი დაკვირვებით ხელისუფლება დათანხმდება ვადამდელი საპარლამენტო არჩევნების ჩატარებას?

- ორიოდე დღის წინ პრემიერმა განაცხადა ძალიან მკაფიოდ, რომ უახლოესი 3 წლის განმავლობაში ჩვენ არჩევნები არ გვექნებაო. ჩემთვის პრემიერ-მინისტრის ეს სიტყვები მკაფიო დასტურია იმისა, რომ 2 ოქტომბრის არჩევნებზე ხელისუფლება 43% მიიღებს თუ არა, მნიშვნელობა არ აქვს, რადგან ხელისუფლება საერთოდ განიხილავს არც ერთ ვარიანტში ვადამდელი არჩევნების ჩატარებას.

საკმაოდ მძიმე პროცესის შემდგომ, რომელიც 19 აპრილის დოკუმენტის გაფორმებით დამთავრდა, რა თქმა უნდა, თავისი შეცდომებით, ოპოზიცია გამოფიტულივით ჩანს, რაც მათ კამპანიას ეტყობოდა და ახლაც ეტყობა. ასეა, მიუხედავად იმისა, რომ მათ კანდიდატების წარდგენები მხოლოდ ახლახან დაიწყეს

რა თქმა უნდა, თუ არჩევნების შემდეგ რაღაც არ შეიცვალა და მმართველმა გუნდმა არ მოახდინა ამ საკითხში თავისი პოზიციის რევიზია. ვადამდელ არჩევნებთან დაკავშირებით „ქართული ოცნების“ პოზიცია ნათელია - 2 ოქტომბრის არჩევნებზე მმართველმა გუნდმა რა პროცენტიც არ უნდა მიიღოს, საქართველოში ვადამდელი საპარლამენტო არჩევნები არ ჩატარდება.

- ვხედავთ, რომ წინასაარჩევნო კამპანია დაწყებულია. პარტიები ცდილობენ მერობისა და საკრებულოების წევრობის კანდიდატების წარდგენას.

თქვენ როგორ შეაფასებდით წინასაარჩევნო ვითარებას და საარჩევნო კამპანიების ფარგლებში არჩევნებში მონაწილე პოლიტიკური სუბიექტების აქტივობებს?

- ვერ ვეტყოდი, რომ ადგილობრივ არჩევნებთან მიმართებაში წინასაარჩევნოდ ვითარება ქვეყანაში ისეთია, როგორსაც ვისურვებდი.

როგორც წესი, ჩვენი პოლიტიკური სპექტრი მიჩვეულია ერთნაირ მიდგომას ყველა არჩევნებისადმი, იქნება ადგილობრივი თუ ცენტრალური ხელისუფლების, პრეზიდენტის თუ პარლამენტის არჩევნები. ასე რომაა, ეს ჩვენი პოლიტიკური სისტემის ნაკლოვანების ნიშანია. მე ვიტყოდი ამ თვალსაზრისით ყველა პარტიას ცენტრალიზებული და მე ვიტყოდი საბჭოთა მიდგომაც კი აქვს.

რიგით მოქალაქეს არც ერთი პოლიტიკური ძალა არ ანახებს რა არის მერის არჩევნები, რა არის საკრებულოს არჩევნები, რა არის პარლამენტის არჩევნები და ამომრჩეველს ამის მიხედვით ჩამოუყალიბდეს პოზიცია და ამის შესაბამისად იღებდეს გადაწყვეტილებას თუ ვის მისცეს ხმა.

ვხედავთ, რომ მთავრობაც და ოპოზიციაც ყველა დონის არჩევნებში ყველგან ერთნაირად იქცევა, ასეა ამ არჩევნებზეც. საკმაოდ მძიმე პროცესის შემდგომ, რომელიც 19 აპრილის დოკუმენტის გაფორმებით დამთავრდა, რა თქმა უნდა, თავისი შეცდომებით, ოპოზიცია გამოფიტულივით ჩანს, რაც მათ კამპანიას ეტყობოდა და ახლაც ეტყობა. ასეა, მიუხედავად იმისა, რომ მათ კანდიდატების წარდგენები მხოლოდ ახლახან დაიწყეს.

ხელისუფლების ტაქტიკაა არჩევნების დღეს სახლში დარჩნენ მისი ყოფილი ამომრჩევლები, რომლებიც ახლა ხმის მიცემას გახარიასთვის აპირებენ

გართულებული კოვიდვითარების ფონზე ოპოზიციას სჭირდება რესურსები, თავისი მხარდამჭერების მობილიზება, მაგრამ ახლა ეს შესაძლოა ძალიან რთული და გადაულახავი ამოცანაც კი აღმოჩნდეს პოლიტიკური ოპოზიციისთვის.

რაც შეეხება სახელისუფლებო ძალას, ადმინისტრაციული რესურსი მათ ხელშია და შესაბამისად მათ ყველაზე კარგად იციან რა და როგორ გააკეთონ იმისთვის, რომ ადგილობრივ არჩევნებზე მიაღწიონ წარმატებას.

- საუბარი დავასრულოთ რა თემითაც დავიწყეთ - შესაძლოა ვცდებოდე, მაგრამ როგორი ვითარებაც არ უნდა იყოს ეპიდომიოლოგიური თვალსაზრისით ქვეყანაში, ხელისუფლების ინტერესში არ უნდა იყოს არჩევნების გადადება...

- დღეს ნამდვილად ასეა, მითუმეტეს, როცა ხელისუფლების სტრატეგია არის საკუთარი ამომრჩევლების მობილიზება და იმ ამომრჩევლების მობილიზება, რომლებიც დღეისათვის ნეიტრალური ამომრჩევლები არიან.

სხვათა შორის, საუბარია, „ქართული ოცნების“ ყოფილ ამომრჩევლებზე, რომელთა გადაბირებასაც ცდილობს ექსპრემიერი გახარია. ხელისუფლების ტაქტიკაა არჩევნების დღეს სახლში დარჩნენ მისი ყოფილი ამომრჩევლები, რომლებიც ახლა ხმის მიცემას გახარიასთვის აპირებენ.

ჩემი აზრით, მმართველი ძალა მის ამ ტაქტიკას გადახედავს და ეს დამოკიდებული იქნება იმაზე, თუ როგორ შეიცვლება ქვეყანაში პოლიტიკური და ეპიდვითარება.

„ინტერპრესნიუსი“

კობა ბენდელიანი