ჯანდაცვის სამინისტროს რეფორმა გრძელდება, სიახლეებია საყოველთაო ჯანდაცვის პროგრამაშიც.

რას ითვალისწინებს ფარმაცევტული პროცესის გაციფრულება და რას გულისხმობს 11 აპრილიდან რეცეპტის მხოლოდ გენერიკული დასახელებით გამოწერა?! - ამ და სხვა სიახლეებზე „ინტერპრესნიუსთან“ ინტერვიუში ჯანდაცვის სამინისტროს პოლიტიკის დეპარტამენტის ხელმძღვანელმა ეკატერინე ადამიამ ისაუბრა.

-როგორც საზოგადოებისთვის გახდა ცნობილი, 11 აპრილიდან რეცეპტის გამოწერა მხოლოდ გენერიკული დასახელებით მოხდება. რას ითვალისწინებს ეს ინიციატივა და რამდენად შეუწყობს ხელს მოსახლეობის ხარისხიანი და ხელმისაწვდომი მედიკამენტებით უზრუნველყოფას?

-ჯანდაცვის სამინისტრომ ფარმაცევტული ბაზრის გამჭვირვალობის უზრუნველსაყოფად, ძალიან მნიშვნელოვანი რეფორმა დაიწყო. ის რამდენიმე კომპონენტს მოიცავს და ეტაპობრივად ხორციელდება. სწორედ ამ რეფორმის ნაწილი იყო, პრემიერ-მინისტრის ინიციატივით, თურქეთის ბაზრის გახსნა, რომელსაც მოჰყვა ონლაინ რეცეფტებზე გადასვლა. ახლა კი მესამე კომპონენტს ვიწყებთ - 11 აპრილიდან, ექიმი პაციენტს მხოლოდ მედიკამენტის გენერიკულ დასახელებას გამოუწერს.

რეალურად, დღემდე არსებული რეგულაციებითაც დადგენილია, რომ ექიმი ვალდებულია გენერიკული დასახელებით გამოწეროს რეცეპტი. თუმცა, შესაძლებლობა აქვს, მიუთითოს სავაჭრო დასახელების მედიკამენტიც. სამწუხაროდ, ამ შესაძლებლობას, ხშირ შემთხვევაში, რომელიმე კონკრეტული ბრენდის სასარგებლოდ იყენებდნენ, რომელიც ხშირად ბენეფიციარისთვის ხელმისაწვდომი არ იყო. არა და, ბაზარზე მისი შესატყვისი, უფრო იაფი მედიკამენტი არსებობდა.

გენერიკული მედიკამენტის გამოწერა არ გულისხმობს მხოლოდ ექიმის ვალდებულებას, აქ აფთიაქის ვალდებულებაც ჩნდება. კერძოდ, ფარმაცევტმა პაციენტს უნდა შესთავაზოს სამი ყველაზე იაფი დასახელების მედიკამენტი. იმისთვის, რომ პაციენტიც კმაყოფილი იყოს და ექიმიც, აფთიაქსაც არ ჰქონდეს გადაცდომის შესაძლებლობა, ხარისხის უზრუნველსაყოფად შემუშავდა „პოზიტიური სია“.

-რას გულისხმობს პოზიტიური სია?

- „პოზიტიური სია“ გულისხმობს იმ მედიკამენტებს, რომელიც ქვეყანაში აღიარებითი რეჟიმით არის დარეგისტრირებული, ძალიან მკაცრ მარეგულირებელ ქვეყნებში არის დაშვებული. შესაბამისად, ამ მედიკამენტების მიმართ სანდოობა მაღალია. ასევე, შესულია ეროვნული რეჟიმით რეგისტრირებული მედიკამენტები, რომელიც აღიარებით ქვეყნებშია ნაწარმოები. ამასთან, დაშვება გაკეთდა საქართველოში წარმოებულ მედიკამენტებზე. თუმცა, მათ, ხარისხის უზრუნველყოფის მიზნით, ვალდებულება აქვთ GMP სერტიფიკატი წარმოადგინონ მიმდინარე წლის ბოლოსთვის. ამ სამი კრიტერიუმით ჩამოყალიბდა პოზიტიური სია“. სწორედ ამ სიიდან შესთავაზებს ფარმაცევტი პაციენტს მედიკამენტს. მას ექნება არჩევანის შესაძლებლობა, კერძოდ, აირჩიოს ყველაზე იაფი და მაღალი ხარისხის მედიკამენტი.

თუმცა, იმ მედიკამენტებს, რომლებიც პირველ ეტაპზე ვერ მოხვდებიან „პოზიტიურ სიაში“ რეალიზაციის საშუალება ეძლევათ, არავინ აპირებს მათი ბაზრიდან გაქრობას. ასევე აქვთ შესაძლებლობა, სამომავლოდ მოხვდნენ „პოზიტიურ სიაში“. ამისთვის უნდა წარმოადგინონ GMP სერტიფიკატი და ბიოექვივალენტობის ინ ვივო მეთოდით ჩატარებული კვლევა იმ კონკრეტულ მედიკამენტზე, რომელსაც ეს სჭირდება.

-როგორც აღნიშნეთ, გენერიკების საკითხი, ჯანდაცვის სამინისტროს ინიციატივით დაწყებული რეფორმის ერთ-ერთი კომპონენტია. აქვე შედის თურქეთის ბაზრის გახსნა და ონლაინ რეცეფტის გამოწერის ვალდებულება. ამ მიმართულებებზე და ზოგადად, რეფორმის მიზანზე რომ გვესაუბროთ.

-რეფორმა გულისხმობს ფარმაცევტულ სექტორში პროცესების დარეგულირებას, კერძოდ, მაქსიმალურ გამჭვირვალობას იმისთვის, რომ საქართველოს მოსახლეობისთვის, მაღალი ხარისხის მედიკამენტები და ფარმაცევტული პროდუქტი იყოს ხელმისაწვდომი. ცხადია, ხელმისაწვდომობაში იგულისხმება მედიკამენტის ფასიც.

ამ რეფორმის ფარგლებში ბევრი ელემენტია გათვალისწინებული, მაგალითად, GMP და GDP მოთხოვნის ვალდებულების დაკმაყოფილება. როგორც უკვე აღვნიშნე, პრემიერ-მინისტრის ინიციატივით, ამავე რეფორმის ფარგლებში, გაიხსნა თურქეთის ბაზარი, რომელიც აღიარებითი ქვეყნების სიაში შევიდა და საქართველოში, უკვე 200-ზე მეტი მედიკამენტია იმპორტირებული. აღნიშნული პროცესის შედეგად, მედიკამენტების ფასი 60-80%-ით გაიაფდა.

ასევე აღსანიშნავია ელექტრონული რეცეპტის დანერგვა მეორე ჯგუფს მიკუთვნებული ფარმაცევტული პროდუქტისთვის, რომელიც სავალდებულოა 1-ლი აპრილიდან. მისი შეუსრულებლობის შემთხვევაში, ფარმაცევტული ან სამედიცინო სექტორი სანქციას ექვემდებარება.

-უნდა აღინიშნოს პოლიპრაგმაზიის შემთხვევებიც, როდესაც პაციენტისთვის ერთდროულად გაუმართლებლად მრავალი წამლისა და სამკურნალო პროცედურის დანიშვნა ხდება. რამდენად გადაჭრის ჭარბი წამლის გამოწერის პრობლემას აღნიშნული ინიციატივა გენერიკების გამოწერის შესახებ?

-პოლიპრაგმაზიის აღმოფხვრისთვის სამინისტრო, წლებია მუშაობს. ამ რეფორმის ფარგლებში, გათვალისწინებულია სამკურნალო გაიდლაინების სრულყოფა, რათა ექიმს ხელმისაწვდომი დოკუმენტი ჰქონდეს მედიკამენტების დანიშვნისას.

ელექტრონული რეცეპტით ყველაფერი ერთ სივრცეშია თავმოყრილი, აქამდე, რეალურად შესაძლებელი არ იყო მოგვეპოვებინა ინფორმაცია, კონკრეტულ პაციენტზე რამდენი მედიკამენტი, ვის მიერ იყო გამოწერილი.

ახლა მძლავრი ანალიტიკის ინსტრუმენტები გვაქვს. ყოველკვირეულ ანალიზს ვაკეთებთ, რომელმა ექიმმა რამდენი მედიკამენტი გამოიწერა, აქცენტი გვაქვს მედიკამენტების რაოდენობაზე, ასევე ანტიბიოტიკების რიცხვზეც. აქ ისეთი დეტალები გვაქვს გათვალისწინებული, როგორიც არის ელექტრონულ ბაზაში ექიმისთვის შეხსენება, რომ ბევრი მედიკამენტის გამოწერის შემთხვევაში, შესაძლოა, პოლიპრაგმაზიის საშიშროება დადგეს. პროგრამაში ამის სპეციალური მანიშნებლებიც გვაქვს, რომ ხელი შევუწყოთ ექიმებს, მაქსიმალურად სწორად იმოქმედონ. ქვეყანაში პოლიპრაგმაზიის აღმოფხვრა მარტივი არ არის, თუმცა ბევრი ელემენტია, რაც ამ პრობლემის დაძლევაში დაგვეხმარება.

- რამდენად უზრუნველყოფს აღნიშნული ინიციატივა აფთიაქებს შორის შესაძლო გარიგების რისკების პრევენციას. ამასთან, მიეცემა თუ არა ფარმაცევტს შესაძლებლობა ექიმის დანიშნულება შეცვალოს? ხომ არ ხდება ექიმის პასუხისმგებლობის შემცირება პაციენტის მკურნალობის პროცესში?

- ექიმის პასუხისმგებლობის შემცირება ვერ მოხდება. ექიმი თავიდან ბოლომდე პასუხისმგებელია პაციენტის მკურნალობის პროცესზე. ექიმის როლი არ ქვეითდება, პირიქით ექიმს შესაძლებლობა აქვს, გამოწეროს გენერიკი, პაციენტს შეუძლია, მისთვის ფინანსურად ხელმისაწვდომი მედიკამენტი აირჩიოს, მაშინ როდესაც ჩვენ აფთიაქის დონეზე „პოზიტიური სიით“ უკვე ვახვედრებთ მაღალი ხარისხის მედიკამენტს. ფარმაცევტის ნაწილშიც გვაქვს ვალდებულება, რომ მარაგში არსებული მედიკამენტებიდან „პოზიტიური სიის“ ფარგლებში 3 ყველაზე იაფი და მაღალი ხარისხის წამალი შესთავაზოს.

- კიდევ ერთი ცვლილება შეეხება ფსიქოტროპული მედიკამენტების გამოწერის წესს. რას ითვალისწინებს აღნიშნული ინიციატივა და რა ფაქტორებმა განაპირობა მედიკამენტების გამოწერის წესის ცვლილება?

- ფარმაცევტული პროცესის გაციფრულებაზე ვმუშაობთ. ერთ-ერთი ეტაპია 1-ელი ჯგუფის ფარმაცევტული პროდუქტის ელექტრონულად გამოწერის ვალდებულება. აღნიშნულ ჯგუფში შედის ფსიქოტროპული და ნარკოტიკული საშუალებები.

ამ ეტაპზე, ცვლილება ეხება ფსიქოტროპულ საშუალებებს. აქამდე, ფსიქოტროპული მედიკამენტები გამოიწერებოდა ქაღალდის რეცეპტით. მიღებული იქნა გადაწყვეტილება, ელექტრონულად მოხდეს რეცეპტის გამოწერა, თუმცა, პროცესში არაფერი იცვლება. პაციენტი მიმართავს ექიმს, რომელიც ელექტრონულად გამოწერს რეცეპტს და აფთიაქი ამ ელექტრონული რეცეპტით გასცემს მედიკამენტს. სამაგიეროდ, ჩვენ მოგვეცემა შესაძლებლობა, ნათლად და სრულად დავინახოთ ფსიქოტროპული მედიკამენტის ბრუნვის სურათი.

ფსიქოტროპული მედიკამენტის კუთხით, ამავე რეფორმის ფარგლებში, კიდევ რამდენიმე სიახლე იქნება, მაგალითად მათი ბრუნვის კონტროლის გამკაცრება, ჩანაცვლებითი თერაპიის რეგულაციის მექანიზმების გამკაცრება და ა.შ.

- როგორც ცნობილია, სიახლეა საყოველთაო ჯანდაცვის პროგრამაშიც, კერძოდ დაფინანსებული სერვისების რიცხვი იზრდება. რა მომსახურებები დაემატება საყოველთაო ჯანდაცვას და რა ფაქტორებმა განაპირობა ბენეფიციართა არეალის გაზრდა?

- საყოველთაო ჯანდაცვა უნივერსალური პროგრამაა ქვეყანაში, რომელიც ძალიან ბევრი ბენეფიციარისთვის ერთადერთი შესაძლებლობაა, რომ სამედიცინო დახმარება მიიღოს. ძალიან ვრცელია საყოველთაო ჯანდაცვის მოცულობა. გვაქვს ინდივიდუალური ქეისებიც, რომლის ფარგლებშიც რეფერალური მომსახურების პროგრამა წლების განმავლობაში ახორციელებს ბენეფიციარების დაფინანსებას. ამ წლების განმავლობაში, ჩამოყალიბდა ისეთი მიმართულებები, რომელიც ტრადიციულად ფინანსდება რეფერალური პროგრამიდან, რაც რეალურად თავისი არსით, შინაარსით და მოცულობით სავსებით შესაძლებელია, რომ გაერთიანდეს საყოველთაო ჯანდაცვის ქვეშ. ამ სერვისების გადმოტანა მოხდა საყოველთაო ჯანდაცვის პროგრამაში. რეფერალური მომსახურების პროგრამაში სხვა პროცესებია. კომისიის წესით ხდება განხილვა, რაც დროში დაყოვნებას იწვევს, ზოგ შემთხვევაში კი შესაძლოა, უარიც იყოს კონკრეტული ბენეფიციარისთვის. ამდენად, არ არის სრულყოფილი სახით მოცული კონკრეტული თემები.

მიზანშეწონილად ჩაითვალა, საჭირო სერვისები, კერძოდ, რეაბილიტაციის სერვისი, რომელიც ნაწილობრივ ფინანსდება ბენეფიციარებისთვის, ასევე ონკოლოგიის სერვისები, განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ონკოლოგიის დიაგნოსტიკის ნაწილი. ვმუშაობთ, რომ შესაძლებლობის ფარგლებში, რა ბიუჯეტიც სამინისტროსთვის და სახელმწიფო პროგრამებისთვის არის გამოყოფილი, მაქსიმალურად გავაერთიანოთ საყოველთაო ჯანდაცვის ქუდის ქვეშ.

- ინტერვიუს ბოლოს უნდა აღინიშნოს ისიც, რომ სამედიცინო სერვისების ფასების საკითხი დარეგულირებას საჭიროებს. რამდენად უზრუნველყოფს ჯანდაცვის სამინისტრო სამედიცინო მომსახურებაზე სამართლიანი ტარიფების დადგენას?

- წლებია, რაც ჯანდაცვის სამინისტროში ტარიფებთან დაკავშირებით მუშაობა მიმდინარეობს. ამ ეტაპზე, საპილოტე რეჟიმში მიმდინარეობს ე.წ დიარჯი სისტემა, რაც ჯანდაცვის კუთხით სხვადასხვა მომსახურებაზე სამართლიანი ფასების დადგენაში დაგვეხმარება. ვიმედოვნებთ, უახლოეს მომავალში შევძლებთ, მთელი ქვეყნის მასშტაბით, სამედიცინო მომსახურებაზე სამართლიანი ტარიფის დაწესებას.

ჩვენთვის მთავარია, ეს სექტორი მაქსიმალურად გამჭვირვალე იყოს, მოქალაქეებმა კი მაქსიმალურად ხელმისაწვდომი, სამართლიანი ტარიფის მქონე, მაღალი ხარისხის სამედიცინო მომსახურება მიიღონ. სამინისტროს ყველა რეფორმა, თითოეული სიახლე სწორედ ამ მიზანს ემსახურება.