მეთიუ ბრაიზა - დიდი პრობლემაა, რომ დონალდ ტრამპი ხშირად არც კი უსმენს მის მთავარ მრჩევლებს, რომლებიც ამბობენ - „ყურადღება მიაქციეთ საქართველოს“

ამერიკის შეერთებული შტატების ყოფილმა დიპლომატმა, სახელმწიფო დეპარტამენტის ყოფილმა მაღალჩინოსანმა მეთიუ ბრაიზამ თბილისში ყოფნის დროს „ინტერპრესნიუსს“ ვრცელი ინტერვიუ მისცა. ინტერვიუში ბრაიზამ ბევრ სხვადასხვა თემაზე ისაბრა, მათ შორის, ნატოს ყოფილი გენერალური მდივნის განცხადებაზე საქართველოს ნატოში გაწევრიანებასთან დაკავშირებით, საქართველოს ახალ მთავრობაზე, პროპორციული საარჩევნო სისტემის შემოღებაზე, ანაკლიის ღრმაწყლოვანი პორტის პროექტზე და ა.შ.

- პირველ რიგში, ნატოს ყოფილი გენერალური მდივნის, ანდერს ფოგ რასმუსენის განცხადების შესახებ გკითხავთ, რომ საქართველომ უნდა დაიწყოს დისკუსიები, მისაღები იქნება თუ არა მისთვის, შეუერთდეს ნატოს აფხაზეთის და „სამხრეთ ოსეთის“ გარეშე ისე, რომ მეხუთე მუხლი არ გავრცელდეს ოკუპირებულ ტერიტორიებზე. ეთანხმებით თუ არა ამ მოსაზრებას და თქვენ რას ურჩევდით საქართველოს ხელისუფლებას?

- ჩემი აზრით, არ არსებობს იმაზე უფრო დიდი გულშემატკივარი საქართველოსთვის, რომ ქვეყანა ნატოს წევრი გახდეს, ვიდრე ეს რასმუსენია. მან თავის განცხადებებში ხაზი იმასაც გაუსვა, რომ საქართველო წევრობისთვის მზად არის და ყველა კრიტერიუმს აკმაყოფილებს. ეს მაფიქრებინებს, რომ იგი ცდილობდა, საკითხისთვის შეეხედა ისე, რა გამოცდილებაც ზოგ ევროპულ ქვეყანას აქვს, რადგან საქართველო გაყოფილია და რუსეთმა სამხედრო ოპერაცია განახორციელა, რომელმაც გამოიწვია ეს გაყოფა. ის გულისხმობდა, რომ ნატოსთვის მეტისმეტად სარისკოა საქართველოს ნატოში შესვლა, რადგან მაშინ შესაძლებელი იქნება, მოხდეს სამხედრო კონფლიქტი რუსეთსა და ნატოს შორის. ვფიქრობ, ცდილობდა, ჭკვიანური გზა მოეძებნა იმის სათქმელად, რომ საქართველო ნატოში უნდა შემოვუშვათ, იქნებ ისე, როგორც კვიპროსი, რომელიც ახლა მთლიანად ევროკავშირის ნაწილია, მხოლოდ ჩრდილოეთის ნაწილშია შეჩერებული ევროკავშირის კანონმდებლობა. ასე რომ, შესაძლოა, მეხუთე პუნქტი ისე იყოს დარეგულირებული, რომ მისი მოქმედება არ გავრცელდეს რუსეთის მიერ უკვე აქამდე განხორციელებულ სამხედრო მოქმედებებზე, შესაბამისად, თუ საქართველო ნატოს წევრი გახდება, ნატო არ იქნება ვალდებული, რუსეთს დღეს შეუტიოს იმის გამო, რაც რუსეთმა „სამხრეთ ოსეთსა“ და აფხაზეთში უკვე გააკეთა. ვფიქრობ, რასმუსენი ცდილობს, შემოქმედებითი იყოს, ზემოქმედება მოახდინოს ზოგ ევროპულ ქვეყანაზე, რომელთაც საბაბები მოჰყავთ, რის გამოც საქართველო ნატოს წევრი ქვეყანა არ არის. ჩემი აზრით, სხვა ქვეყნები ჯერ მზად არ არიან ამ შემოთავაზებისთვის, მაგრამ საქართველოს მთავრობა ამას უნდა მიჰყვეს და ეძებოს გზები, რათა ერთგვარად, „განაახლოს ან შეცვალოს“ მეხუთე პუნქტი, რომელიც დღესაც ნატოს კოლექტიური უსაფრთხოების ქვაკუთხედია, მაგრამ შესაბამისი იქნება საქართველოს შემთხვევაში.

- როგორ ფიქრობთ, საქართველოს მთავრობა ამისთვის მზად არის?

- დარწმუნებული ვარ, რომ ახლა ეს ასე არ არის. მთლიანი ყურადღება მომავალ არჩევნებზეა, ყველა ელის, რომ რუსეთი ამაში ჩაერევა, როგორც მოიქცა აშშ-ს, საფრანგეთის, ევროკავშირის საპარლამენტო არჩევნების შემთხვევაში და როგორც იქცევა ყოველთვის. ჩემი აზრით, ეს შემდგომი უსიამოვნება იქნება საქართველო-რუსეთის ურთიერთობაში. ვნახოთ, როგორი იქნება მომავალი მთავრობა და პარლამენტი.

- თქვენ გქონდათ საქართველოს წინა მთავრობასთან მუშაობის გამოცდილება, აკვირდებით ამჟამინდელი მთავრობის ქმედებებსაც. რა განსხვავებებსა და მსგავსებებს გამოჰყოფდით ორ ხელისუფლებას შორის?

- შევარდნაძის ხელისუფლებისა და „ვარდების რევოლუციის“ შემდეგ მთავრობა, რომელთანაც ვმუშაობდი, ნამდვილად შესანიშნავი ადამიანებით იყო დაკომპლექტებული. ისინი პოზიტიურ ენერგიას ასხივებდნენ და ცხადი მიმართულება ჰქონდათ, საითაც უნდოდათ, საქართველო წასულიყო. ეს იყო „ცალსახად, პირდაპირ ნატოსკენ!“ და შემდეგ - „კარგი, შეიძლება, ევროკავშირიც“. მათგან ბევრს განათლება სწორედ ამერიკაში ჰქონდა მიღებული. ამ მთავრობაშიც არიან მსგავსი ადამიანები, მთავრობის პოლიტიკა მიდის ევროკავშირისკენ და შესანიშნავია, რომ უვიზო გადაადგილებაა. გულწრფელად ვიტყვი, შევნიშნე, რომ უვიზო მიმოსვლის შემოღების შემდეგ ქართველები სხვანაირად, უფრო ევროპელებად გამოიყურებიან, თუნდაც სტილით. ჩემი აზრით, ძალიან დიდი ცვლილება არ შეინიშნება. წინა მთავრობის ბევრი თანამდებობის პირი ჩვენი პირადი მეგობარი გახდა, რადგან ჩვენ ვიზიარებთ ერთსა და იმავე ღირებულებებს, გვაქვს ერთნაირი მიზნები. ასე ამ მთავრობასთან არ დავმეგობრებულვარ, მაგრამ მათთან ყოველდღიური კონტაქტი არ მაქვს და შეიძლება, რომ მქონოდა, დავმეგობრებულიყავით კიდეც. თუმცა ვფიქრობ, რომ „ვარდების რევოლუციის“ სულისკვეთება უნიკალური იყო. ის პრეზიდენტი სააკაშვილის ხელისუფლებაში ყოფნის განმავლობაში მთლიანად არ გაგრძელებულა, თუმცა მის გარშემო მყოფ ხალხს მოგვიანებითაც იგივე სულისკვეთება ჰქონდა. ახლა ბევრი კითხვა არსებობს კონკრეტულ ნაბიჯებზე, რასაც მთავრობა დგამს, მათ მიზნებთან დაკავშირებით ეჭვებია. არ მაქვს საკმარისი ინფორმაცია, რომ ვიცოდე, ტრანსატლანტიკური მიზნების მიმართ მათი ერთგულების დონე წინა მთავრობასთან შედარებით განსხვავებულია თუ - არა.

- ქართული საზოგადოების ნაწილი, განსაკუთრებით ოპოზიცია ბიძინა ივანიშვილს და მასთან ერთად გიორგი გახარიას „რუსული პოლიტიკის გამტარებლებად“ თვლის. როგორ ფიქრობთ, რა საფუძვლებზე აქვთ მათ ეს შეხედულება და თავად რამდენად ეთანხმებით იმ აზრს, რომ საქართველოს ორიენტირი რუსეთისკენ იხრება?

- იცით, რატომ არის ეჭვები, რომ ივანიშვილს განსაკუთრებული ურთიერთობა აქვს რუსეთთან? იმიტომ, რომ მან თავისი დიდძალი ქონება იქ, რუსულ ბიზნესში დააგროვა. თუმცა მხოლოდ ეს არ უნდა ნიშნავდეს იმას, რომ ვიღაც საქართველოსთვის არ იბრძოლებს. მაგალითად, კახა ბენდუქიძე „რუსი ოლიგარქი“ იყო, მაგრამ მან არაჩვეულებრივი საქმეები გააკეთა საქართველოსთვის - შეხედეთ მის უნივერსიტეტს, მიუხედავად იმისა, რომ მას ყოველთვის არ ვეთანხმებოდი, თუნდაც, საქართველოს მილსადენების გაყიდვასთან დაკავშირებით. ასე რომ, მხოლოდ ეს არ უნდა იყოს განმსაზღვრელი, მაგრამ ვიცი, რომ ივანიშვილის მსგავს კავშირებზე ეჭვი არსებობს. მისი გამოცდა ეს არჩევნები იქნება. მისგან და მისი მთავრობისგან სწორ მესიჯებს ვისმენთ ხოლმე. თუ ანაკლიის პორტი წინ წავა, იქნებიან ინვესტორები და მთავრობა მხარს დაუჭერს, რომ ამ პორტისგან ყველანაირად მიიღოს სარგებელი, რაც საქართველოს დაეხმარება, განამტკიცოს დამოუკიდებლობა, მაშინ - კი ბატონო. თუ არა და, ეს უკვე სხვა ამბავია.

მხოლოდ ის, რომ ივანიშვილმა დიდძალი ქონება რუსულ ბიზნესში დააგროვა, არ უნდა ნიშნავდეს იმას, რომ ვიღაც საქართველოსთვის არ იბრძოლებს - მისი გამოცდა მომავალი არჩევნები იქნება

- „დოიჩე ველეში“ გამოქვეყნდა სტატია, სადაც გახარია მოხსენიებულია, როგორც „რუსეთის კაცი“. თქვენი აზრით, ხომ არ იგრძნობა რუსეთის გავლენა ამ შეფასებაში?

- ვფიქრობ, ეს სტატია იმას ემსახურება, რომ ხალხმა ამაზე ყურადღება გაამახვილოს და იფიქროს, რომ უნდა დააკვირდეს რუსეთის გავლენას მთლიანად საქართველოში. არასდროს შევხვედრილვარ პრემიერ-მინისტრს და წარმოდგენა არ მაქვს, მას რა შეხედულებები აქვს, ამიტომ არ შემიძლია შევაფასო. მაგრამ ჩემი აზრით, ყველა დაინტერესებულია ამ სტატიით სწორედ თქვენი წინა შეკითხვიდან გამომდინარე - არსებობს ძალიან ბევრი ეჭვი, რომ ის და ივანიშვილი აქ რუსეთის საქმეს აკეთებენ. მაგრამ არჩევნების დრო მოდის და თითოეული ინდივიდუალური პოლიტიკოსის სურვილებს აზრი არ ექნება, თუ არჩევნები თავისუფალი და სამართლიანი იქნება. პრემიერ-მინისტრის გამოცდა იქნება საარჩევნო ურნებთან, როდესაც ყველას მზერა მისკენ იქნება მიმართული. საქართველოს დემოკრატია მდგრადია და თქვენ, საქართველოს მოქალაქეები ამაზე აქტიურად ფიქრობთ, გინდათ, იყოთ ნატოს წევრი. ვიცი, რომ საქართველო საკმარისად ძლიერია, რომ გააგრძელოს წინსვლა.

- ჩვენ გვესმის რუსეთიდან ახალი პრემიერისადმი განცხადებები, რომ საქართველომ შესაძლოა, მისი თაოსნობით პირდაპირი დიალოგი დაამყაროს მოსკოვთან. თქვენ აღნიშნეთ, რომ ეს სავარაუდოდ, არ ემსახურება პუტინის კარგ მიზნებს. როგორ ფიქრობთ, დიალოგის ფარგლებში რისი მეშვეობით შეიძლება გამოიწვიოს რუსეთმა დესტაბილიზაცია?

საქართველოში პოლიტიკოსის პოლიტიკური სიჯანსაღისთვის ცუდია, როდესაც რუსეთი ამბობს, რომ ის კარგი პირი იქნება პირდაპირი დიალოგის წარმართვისთვის - მსგავსი განცხადება შეიძლება, „სიკვდილის კოცნა“ იყოს.

- ზოგადად, ვფიქრობ, რომ აქ, საქართველოში პოლიტიკოსის პოლიტიკური სიჯანსაღისთვის ცუდია, როდესაც რუსეთი ამბობს, რომ ის კარგი პირი იქნება პირდაპირი დიალოგის წარმართვისთვის. ეს უამრავ ეჭვს აჩენს ამ პოლიტიკურ ლიდერზე და მის სანდოობას რთულს ან შეუძლებელს ხდის. მსგავსი განცხადება შეიძლება, „სიკვდილის კოცნა“ იყოს. შესაძლოა, სწორედ ესაა რუსეთის გეგმები - რომ ქართული პოლიტიკური კურსი არიოს. ეს არ უკავშირდება იმას, რომ მათ მოსწონთ პრემიერ-მინისტრი ან ივანიშვილი, არამედ სურთ, რომ ყველას მსგავსი კითხვები გაგვიჩნდეს და ფოკუსირება მოვახდინოთ რაღაც სხვაზე, ვიდრე იმის დანახვაზე, თუ რა არის ამ ყველაფრის მიღმა, რომ რუსეთი ცდილობს, მოახდინოს პოლიტიკური სისტემის დესტაბილიზაცია, წაახალისოს ექსტრემიზმი, წაახალისოს ადამიანები ერთმანეთთან ბრძოლისკენ, რათა ისინი დემოკრატიულად ვერ განვითარდნენ, იმ მიზნით, რომ ამ ქვეყნის მანიპულირება იყოს შესაძლებელი.

- 20 ივნისის მოვლენების შემდგომ თითქმის 3 თვე გავიდა. როგორ შეაფასებდით სახელმწიფოს მიერ განხორციელებულ ქმედებებს მას შემდეგ, როგორც ერთ მთლიანს და რამდენად გრძნობთ, რომ სახელმწიფო გამოხატავს სათანადო ზრუნვას თუნდაც იმ უდანაშაულო ადამიანების წინაშე, ვინც იმ ღამეს დაშავდნენ? ესადაგება თუ არა საქართველოს მთავრობის დამოკიდებულება მათ მიმართ დასავლურ სტანდარტებსა და ღირებულებებს?

- აშკარაა, რომ თუ ხალხი მშვიდობიან პროტესტს გამოხატავს საკუთარი დემოკრატიული უფლებების განსახორციელებლად და მთავრობა მათ აჩერებს, ეს წინააღმდეგობაშია საერთაშორისო ნორმებთან და ადამიანის უფლებებთან, რაც დამოკიდებულია იმაზე, რამდენად იყო გამოყენებული ძალადობა. ჩანს, რომ მოვლენები კონტროლიდან გავიდა, ადამიანმა თვალი დაკარგა, რაც ნიშნავს, რომ ძალა მნიშვნელოვნად იყო გამოყენებული. არ ვიცი, როგორი იყო ატმოსფერო, რომელმაც სიტუაცია აქამდე მიიყვანა. მახსენდება 2007 წლის ნოემბერი, თუ როგორი ინტენსიური გახდა დემონსტრაცია, როგორი მკაცრი რეაქცია გამოავლინა მთავრობამ და რომ რამდენიმე ადამიანი გარდაიცვალა. აშშ-ს მთავრობას მკაცრი რეაქცია ჰქონდა, სახელმწიფო მდივანმა გამომგზავნა საქართველოში, რომ მენახა მთავრობის წარმომადგენლები, ვინც ამაზე პასუხისმგებლები იყვნენ, რომ არ ვყოფილიყავი მათი, ასე ვთქვათ „მეგობარი“ და მეთქვა, რომ საგანგებო მდგომარეობა უნდა გამოცხადებულიყო, ხოლო თუ ამას არ გააკეთებდნენ, ვეღარ შევძლებდით ერთად მუშაობას. სხვათა შორის, ანალოგიური მესიჯი მივაწოდეთ პრეზიდენტ ედუარდ შევარდნაძესაც 2003 წელს, როდესაც ყოფილმა სახელმწიფო მდივანმა ჯეიმს ბეიჯერმა აღნიშნა, რომ თუ თქვენ გააგრძელებთ სვლას თქვენი დაპირებების შესაბამისად, იქნება თავისუფალი და სამართლიანი არჩევნები, თქვენთან ვართ და ბოლომდე დაგიჭერთ მხარს, ხოლო თუ არა, მაშინ არ შეგვიძლია თქვენი მხარდაჭერაო. მათ ეს არ გააკეთეს, ჩვენ შევწყვიტეთ მხარდაჭერა და „ვარდების რევოლუცია“ მოხდა. ვფიქრობ, საქართველოს მთავრობა საკმარისად ჭკვიანია, ისწავლოს ამ გაკვეთლებიდან, თუ როგორ რეაგირებს აშშ.

- საქართველოს ხელისუფლება თავის ერთ-ერთ ყველაზე დიდ მიღწევად პროპორციულ საარჩევნო სისტემაზე გადასვლას აფასებს. ეთანხმებით, რომ მსგავს ცვლილებას შეუძლია ქვეყანა საგრძნობლად უფრო დემოკრატიული გახადოს?

- ეს ყველაფერი დამოკიდებულია საქართველოში არსებულ დემოკრატიის კულტურაზე და იმაზე, თუ როგორ გადაწყვეტენ ერთმანეთის კონკურენტი ძალები, გამოიყენონ ახალი სისტემა. სააკაშვილის პერიოდში ბევრი მოითხოვდა, რომ პროპორციული სისტემა ყოფილიყო, რადგან ის უფრო სამართლიანია და ნაკლებად სავარაუდოა, რომ ადგილობრივი გავლენა ან ფული იქნება გამოყენებული ხალხის დარწმუნებაში ამა თუ იმ ადამიანისთვის ხმის მისაცემად. ვთვლი, რომ არ არსებობს სისტემა, რომელიც აპრიორი უფრო დემოკრატიულია, ეს დემოკრატიის კულტურასა და იმაზეა დამოკიდებული, მოსახლეობა დემოკრატიულ სისტემას არასწორად ეპყრობა თუ პატივს სცემს.

- ბევრი კითხვა გაჩნდა ანაკლიის ღრმაწყლოვანი პორტის მშენებლობის პროექტთან დაკავშირებით მას შემდეგ, რაც „თიბისი ბანკის“ დამფუძნებლების, მამუკა ხაზარაძისა და ბადრი ჯაფარიძის წინააღმდეგ 11 წლის წინანდელი ტრანზაქციის გამო დაიწყო გამოძიება...

- ბადრის და მამუკას 20 წელზე მეტია, ვიცნობ. ვიცი, რომ საოცრად შემოქმედებითი და წარმატებული ბიზნესმენები არიან და ააშენეს ბანკი, რომელიც ლონდონის საფონდო ბირჟაზეა წარმოდგენილი - ეს დაუჯერებელი მიღწევაა. ამ დონეზე ასვლა შეუძლებელია, თუ ფულს ათეთრებ, ვინაიდან არავინ მოახდენს ინვესტირებას და ფულს არავინ ჩადებს შენს ბანკში. იქიდან გამომდინარე, რომ ისინი ასეთი ჭკვიანები არიან, რატომ დააყენებდნენ ყველაფერს რისკის ქვეშ, ბოდიში, მაგრამ ამ შედარებით, ცოტა თანხის გამო? ჩემთვის ეს ძალიან დიდი ფულია, მაგრამ ბანკის სიდიდის, ინვესტიციებისა და იმ ადამიანების გამო, ვინც მსოფლიო მასშტაბით ამ ყველაფრის გარშემო ტრიალებენ, ამ შედარებით მცირე თანხის გამო არავინ გარისკავდა.

დიდი ეჭვი მაქვს მამუკა ხაზარაძის და ბადრი ჯაფარიძის ბრალთან დაკავშირებით - რატომ ჩააყენებდნენ ისინი ყველაფერს რისკის ქვეშ ამ შედარებით, ცოტა თანხის გამო?

შესაბამისად, დიდი ეჭვი მაქვს ამ ბრალთან დაკავშირებით. მაგრამ სასამართლო სისტემამ უნდა გამოიტანოს დასკვნა და მჯერა შესაბამისი პროცესის. ყოველთვის საჭირო იყო საქართველოს სასამართლო სისტემაზე მუშაობა და ეს იმდენად შორს მიდის, რამდენადაც შეგვიძლია წარსულის გახსენება - ეს არ ყოფილა ყველაზე ეფექტური და სამართლიანი სისტემა. ჩემი რჩევა მთავრობის მიმართ იქნებოდა, რომ მართლა მიყვნენ კანონმდებლობასა და ყველა პროცედურას, თანაც იმდენად ფრთხილად, რამდენადაც შეიძლება, რადგან ახლა ამ საქმეს ყველანი, მთელი მსოფლიო ადევნებს თვალს. განსაკუთრებით, თუ იცნობ ამ ჯენტლმენებს, იცი, რომ მათი ფულის გათეთრებაში დადანაშაულება რაღაც ხუმრობას ჰგავს. თუმცა სასამართლომ უნდა წარმართოს პროცესი სამართლებრივ სისტემაში. თანაც, რატომ ხდება ეს ყველაფერი ახლა? ვგულისხმობ, რომ ეს დრო საკმაოდ საეჭვოა. მას შემდეგ, რაც ეს მოვლენები დაიწყო, ამერიკის შეერთებული შტატების სახელმწიფო მდივანმა, პომპეომ გაავრცელა განცხადება და ხაზი გაუსვა, თუ რამდენად მნიშვნელოვანია ანაკლიის პორტის პროექტი. ეს მიუთითებს, რომ აშშ-ს აქვს გარკვეული ეჭვები დროსთან დაკავშირებით.

- საუბარია ფოთის ღრმაწყლოვანი პორტის მშენებლობაზეც. განაცხადეთ, რომ ანაკლიის ღრმაწყლოვან პორტს დიდი გავლენის მოხდენა შეუძლია საქართველოს ნატოში გაწევრიანებაზე. ამ კონტექსტში რას იტყვით ერთი მხრივ, ფოთის ღრმაწყლოვან პორტზე, ხოლო მეორე მხრივ, როგორ ფიქრობთ, სჭირდება საქართველოს ორი ღრმაწყლოვანი პორტის აშენება?

- არ არის ისე, რომ საქართველოს აუცილებლად ორი ღრმაწყლოვანი პორტი სჭირდებოდეს. ქვეყანას უნდა ჰქონდეს ერთი საერთაშორისო და ღრმაწყლოვანი დონის პორტი. საქართველო ერთადერთი ქვეყანაა მსოფლიოში, რომელსაც თავისუფალი ვაჭრობის ხელშეკრულება აქვს როგორც ჩინეთთან, ისე - ევროკავშირთან. ასეთი მხოლოდ საქართველოა, ასე რომ შეიძლება, გიგანტური, გლობალური ვაჭრობის სწორედ ამ ცენტრალურ წერტილში იყოს ანაკლიის პორტი. ვიცი, პროექტის წინსვლის დამაბრკოლებელი ერთ-ერთი პრობლემაა ის, რომ ინვესტორებს გარანტიები სურთ, რომ ტვირთბრუნვა იქნება, რომ გემებს ექნებათ საკმარისი ტევადობა, რათა მათ ინვესტირება მოახდინონ და შესაბამისი შედეგი მიიღონ, ეს ლეგიტიმურია. თუმცა, ეს პრობლემა დროთა განმავლობაში თავისით გადაწყდება სწორედ ანაკლიის პორტის მდებარეობის გამო.

საქართველო ერთადერთი ქვეყანაა მსოფლიოში, რომელსაც თავისუფალი ვაჭრობის ხელშეკრულება აქვს როგორც ჩინეთთან, ისე - ევროკავშირთან. შეიძლება, გიგანტური, გლობალური ვაჭრობის სწორედ ამ ცენტრალურ წერტილში იყოს ანაკლიის პორტი.

- ფოთის პორტი კი ყოველთვის განიხილებოდა. აშშ-ს მთავრობას 1990-იან წლებშიც ჰქონდა გეგმა, რომ ხელი შეეწყო მისი პრივატიზაციისთვის, გაფართოებისთვის და ა.შ. მაგრამ ანაკლიის პორტი აშენდება ეკონომიკისთვის სტრატეგიული გეგმების გათვალისწინებით. საქართველოს ის სჭირდება, ხოლო გჭირდებათ თუ არა ფოთის პორტი, ეს სხვა საკითხია. თუ ანაკლიის პორტი არ იქნება, რა თქმა უნდა, საქართველოს ეკონომიკა გადარჩება და ნორმალურად იფუნქციონირებს ფოთის პორტის მეშვეობითაც, მაგრამ წარმოიდგინეთ იმ შესაძლებლობის გამოუყენებლობა, რასაც საქართველოს მდებარეობის მთლიანი პოტენციალი იძლევა.

- რაც შეეხება კიდევ ერთ თემას - ოკუპირებულ ტერიტორიებზე შექმნილ მდგომარეობას, ცოტა ხნის წინ საკმაოდ სახიფათო ვითარება შეიქმნა „საზღვართან“, სიტუაცია დაიძაბა, თუმცა მხარეებმა დეესკალაცია მოახერხეს. როგორ ფიქრობთ, რა უნდა გააკეთოს სახელმწიფომ, რომ მსგავს და უფრო მეტ ესკალაციას თავი აარიდოს?

- ვფიქრობ, საქართველოს მთავრობა საკმაოდ კარგად ართმევს თავს ამ საკითხს, ნათელს ჰფენს რუსეთის უკანონო და პროვოკაციულ ქმედებებს. საერთაშორისო კონფერენციის მონაწილეები ვეწვიეთ ე.წ. საზღვარს ახალგორთან ახლოს, ვნახეთ ბაზა, რომელიც პირდაპირ ე.წ. საზღვარზე იყო განთავსებული. გვქონდა მოკლე განხილვა ყველა სხვადასხვა, სპეციფიკურ ნაბიჯზე, რასაც რუსული მხარე დგამდა და თანაც აცხადებდა, თითქოს ამას ისინი არ აკეთებდნენ, არამედ, სამხრეთ ოსეთის თუ ოკუპირებული ცხინვალის რეგიონის ე.წ. თანამდებობის პირები სჩადიოდნენ. საქართველოს მთავრობამ უნდა გააგრძელოს ამ ყველაფრისთვის ფარდის ახდა, მაგრამ მან ასევე უნდა მოახერხოს, დარჩეს ეს საკითხები საქართველოს დღის წესრიგში სხვა ქვეყნებთან ერთად, როგორიცაა შტატები. თუმცა პრობლემა ისაა, რომ ეს საკმარისი არ იქნება, ვინაიდან აღარ არსებობს საკმარისი ყურადღება ამ საკითხის მიმართ.

საქართველომ უნდა მოახერხოს, დარჩეს რუსეთის უკანონო და პროვოკაციული ქმედებები დღის წესრიგში, თუმცა პრობლემა ისაა, რომ ეს საკმარისი არ იქნება, ვინაიდან აღარ არსებობს საკმარისი ყურადღება ამ საკითხის მიმართ.

როდესაც მთავრობაში ვიყავი და ჩართული ვიყავი მოლაპარაკებებში, ხშირად მიცრუვდებოდა იმედი ბევრი ჩვენი ამერიკელი მოკავშირისგან, თუ რამდენად მცირე დაინტერესებას და ყურადღებას ავლენდნენ ამ საკითხის მიმართ. აკეთებდნენ თავიანთ საქმეს, პროფესიონალები არიან, მაგრამ ვგრძნობდი, რომ მათ არ ჰქონდათ გატაცება, ასე ვთქვათ, ისეთი სტრატეგიული გატაცება, როგორიც ჩვენ გვქონდა. ჩვენ ვიცოდით, რომ საქართველოს წარმატებული, დემოკრატიული პერსპექტივა საუკეთესო გზაა რუსეთის შესაკავებლად კიდევ უარესი ქმედებების განხორციელების გზაზე. ასე რომ, ჩვენმა წარუმატებლობამ რუსეთის შეკავებაში ან საკმარისი ფასის დაკისრებაში საქართველოში შემოჭრისა და იმის გამო, რასაც ისინი ახლაც აკეთებენ, გზა გაუხსნა ყირიმსა და დონბასში მომხდარ მოვლენებს. თქვენ უნდა გააჩეროთ რუსეთი, დააკისროთ ფასი იმ მომენტში, როცა რაღაც კანონდარღვევას სჩადის, წინააღმდეგ შემთხვევაში, ანალოგიურ ქმედებებს სამომავლოდ მოიზიდავთ. საჭიროა, რომ საქართველო როგორმე ისევ დაუბრუნდეს აშშ-სა და ჩვენი ევროპელი მოკავშირეების დღის წესრიგს. საბოლოოდ, ამის გაკეთების გზა თავისუფალი და სამართლიანი არჩევნების ჩატარებაა - ვინც მოიგებს, მოიგოს. საქართველოსთვის ერთ-ერთი საუკეთესო მომენტი ბოლო ათწლეულნახევრის განმავლობაში 2012 წლის არჩევნები იყო - არა იმიტომ, ვინ გაიმარჯვა თუ ვინ დამარცხდა, არამედ იმიტომ, რომ ვინც დამარცხდა, მათ ხელისუფლება დატოვეს.

თქვენ უნდა გააჩეროთ რუსეთი, დააკისროთ ფასი იმ მომენტში, როცა რაღაც კანონდარღვევას სჩადის, წინააღმდეგ შემთხვევაში, ანალოგიურ ქმედებებს სამომავლოდ მოიზიდავთ.

- თქვენ თქვით, რომ შემცირდა ამერიკის შეერთებული შტატების ინტერესი საქართველოსთან მიმართებაში ბოლო წლების განმავლობაში. ეს რამ განაპირობა?

- ჩემი აზრით, რუსეთის მიერ ყირიმის ანექსიამ, დონბასის ოკუპაციამ, უკრაინის წინააღმდეგ ომის გაგრძელებამ ევროპელები გამოაღვიძა და ჩემი ყოფილი კოლეგები ახლა აანალიზებენ, რომ შეცდომა იყო იმის არდანახვა, რომ საქართველო ბევრი საშინელი ქმედების პირველი ნაბიჯი იქნებოდა რუსეთისგან. ნომერ პირველი პრობლემა ჩემი აზრით ისაა, რომ ამერიკის პრეზიდენტი ამ საკითხში აბსოლუტურად არ არის ჩახედული და არ აინტერესებს ისტორია, გეოპოლიტიკა. მას ერთი-ერთზე შეთანხმების მიღწევის სჯერა, არ მოსწონს ნატო, ევროკავშირი და საერთოდ, კოლექტიური დიპლომატია, რადგან ამერიკა ყველაზე ძლიერი ქვეყანაა დედამიწაზე და ის ფიქრობს, რომ „კარგი, მე შენ გირჩევ, მხოლოდ მე და შენ ვართ. მე შევძლებ შენს დარწმუნებას, მეტ ბერკეტს გამოვიყენებ შენთან“. მას არ აქვს სტრატეგიული აზროვნება, და არა მხოლოდ არ აფასებს, არამედ თითქოს დაცვაც არ უნდა და მეტიც, სურს, გაანადგუროს კანონებზე დაფუძნებული სისტემა - მაგალითად, ევროკავშირის წინააღმდეგია, იმის წინააღმდეგია, რაც ხელს უწყობს ქმედებების დაფუძნებას თანამშრომლობის სამართალსა და კანონებზე, „ჯანგოს“ მაგივრად. დიდი პრობლემაა, რომ ამერიკის პრეზიდენტი ხშირად არც კი უსმენს მის მთავარ მრჩევლებს, რომლებიც ამბობენ - „საქართველო, ყურადღება მიაქციე საქართველოს“. მეორე საკითხია, რომ არა მგონია, ოდესმე გაგეანალიზებინათ, თუ სტრატეგიულად რამდენად მნიშვნელოვანია საქართველოსთვის არა მხოლოდ გადარჩენა, არამედ - წარმატების მიღწევა და განვითარება. აქცენტი რუსეთზე გადადის, თუ რამდენად უფრო დიდი და მნიშვნელოვანია რუსეთი და რომ კარგი ურთიერთობა უნდა გქონდეთ მოსკოვთან. შეგვიძლია, გავიხსენოთ ვარშავის ბრძოლა 1944 წელს, როდესაც საბჭოთა კავშირის ჯარისკაცებმა პოლონელებს უთხრეს, იბრძოლეთ, ჩვენ აქ ვართო, მაგრამ თავიანთი ტანკები არ დაუძვრიათ, ხოლო ევროპელ მოკავშირეებს ეს არ აინტერესებდათ და არ შეუშველებიათ მარაგები პოლონელი ჯარისკაცებისთვის. ისტორია მეორდება.

დიდი პრობლემაა, რომ ამერიკის პრეზიდენტი ხშირად არც კი უსმენს მის მთავარ მრჩევლებს, რომლებიც ამბობენ - „საქართველო, ყურადღება მიაქციე საქართველოს“.

- თქვენ აღნიშნეთ, რომ დისკუსია იმაზე, თუ ვინ დაიწყო 2008 წელს ომი, იმის შედეგია, რომ რუსეთმა ნარატივების ბრძოლა მოიგო. ხედავთ თუ არა სხვა თემებთან დაკავშირებითაც ნარატივების ბრძოლას ორ ქვეყანას შორის და როგორ ფიქრობთ, ისევ რუსეთი იმარჯვებს მასში?

- უკრაინაში რუსეთმა ნარატივების ბრძოლა საკმაოდ მალე წააგო, თუმცა თავიდან მასში იმარჯვებდა. მახსოვს, პირველ დღეებში „ბიბისის“ ძალიან ცნობილ წარმომადგენელს ველაპარაკე. ჩვენს საუბრამდე ის პრეზენტაციაზე ამბობდა, „ინფორმაცია გვაქვს, რომ რუსი ჯარისკაცები უკრაინაში შევიდნენ და ახლა საზღვართან ახლოს მიმდინარეობს რუსეთის სამხედრო წვრთნაო“. მან პირდაპირ ეთერში მართლა ასე თქვა: „ეტყობა, რუსი ჯარისკაცები შემთხვევით გადავიდნენ უკრაინაშიო“! როცა ვნახე, ვკითხე - „მართლა?!“ ასე რომ, რუსეთმა თავისი თავი ისე წარმოადგინა საქართველოსთან მიმართებაშიც, თითქოს, „სავარაუდოდ, საქართველო იყო პასუხისმგებელი ომზე, რადგან ქართველები გიჟები და იმპულსურები არიან“. შესაბამისად, რუსეთი იყო „პასუხისმგებლიანი ზრდასრული“, პუტინი და მედვედევი კი კარგები არიან, რადგან ცეცხლის შეწყვეტას დასთანხმდნენ მაშინ, როდესაც შეეძლოთ, გაეგრძელებინათ მოქმედებები და საქართველო დაემარცხებინათ. ასევე იყო, „ეტყობა, უკრაინელები არიან პროვოკაციულები და არიან კიდეც, რადგან ისინი კარგად არ ექცევიან ეთნიკურ თუ არაეთნიკურ რუსებს, თუმცა რუსეთი ამის გამო მათ არ შეუტევდა“. შემდეგ ეს ყველაფერი შეიცვალა და რუსეთმა ეს ნარატივების ომი წააგო ისევ საკუთარი ქმედების გამო. ახლა ადამიანები აცნობიერებენ, რომ საქართველო პირველი ნაბიჯი იყო და ჩვენ მაშინ უნდა გვემოქმედა რუსეთის წინააღმდეგ, არ ვიმოქმედეთ და მივიღეთ დონბასი და ყირიმი. ამერიკაშიც დონალდ ტრამპი საუბრობს ყალბ ინფორმაციაზე, მაშინ როდესაც დაზვერვის სამსახური ამბობს, რომ რუსეთი ცდილობს, ჩაერიოს და ჩაერია კიდეც მის პრეზიდენტად არჩევაში 2017 წელს. ტრამპი ამბობს, არა, ცდებიან, ყველაფერი ყალბიაო. როგორ უნდა იყოს ყალბი, როდესაც ამ ყველაფერს დაზვერვა ამბობს, ვინც ამის შესახებ ყველაზე მეტი იცის? ის ყოველთვის ცდილობს, შექმნას ყალბი, ცრუ ინფორმაციები, ყოველდღე სიცრუით ავსებს გარემოს, ზრდილობიანად რომ ვთქვათ და ის ამაში იმარჯვებს, ისევე, როგორც რესპუბლიკურ პარტიაში მყოფების 90%.

- როგორ ფიქრობთ, აშშ და ევროკავშირი საკმარისად მკაცრები არიან რუსეთის მიმართ ბოლო წლების განმავლობაში და თქვენი აზრით, მუშაობს თუ არა ის სანქციები, რასაც ისინი რუსეთს უწესებენ? ხომ არ არის რუსეთის მიმართ რბილი პოლიტიკა და რა ბერკეტები არსებობს იმისთვის, რომ ის უფრო ეფექტიანი გახდეს?

- ვფიქრობ, სანქციებს აქვთ გავლენა და უკეთესიც, ვიდრე ველოდი - სანქციები ნამდვილად ახდევინებს რუსეთს ფასს, ანელებს მათ ეკონომიკას. ჩემი აზრით, პრეზიდენტი პუტინი უკიდურესად რთულ სიტუაციაშია, რადგან რუსეთის პოლიტიკური და სამთავრობო სისტემა შიგნიდან ლპება. როგორც ვიღაცამ თქვა, გაბრიელ მთავარანგელოზი, ანუ ის, ვისაც ნამდვილად უნდა სწორი რამის გაკეთება, რომ ჩამოიყვანო და რუსულ მინისტრთა კაბინეტში დასვა, ვერ შეძლებდა ამის გაკეთებასო, რადგან სისტემაა, რაც იშლება. შეიძლება, რაღაცების ცვლილების მომენტი დადგეს რუსეთისა და მისი სამეზობლოს გარშემო, რაც საშიშია, რადგან არ შეგვიძლია, ვიწინასწარმეტყველოთ, თუ რა მოხდება, მაგრამ ამასთანავე, ეს ფანტასტიკურია და დროა, მოვემზადოთ. საქართველოს მთავრობამ აქ და ახლა უნდა გააძლიეროს ქვეყნის დემოკრატიული ინსტიტუტები იმდენად, რამდენაც შეუძლია, მოიზიდოს იმდენი უცხოელი და დასავლელი ინვესტორი, რამდენიც შეუძლია, რათა მათ განახორციელონ პროექტები, როგორიცაა ანაკლიის პორტის პროექტი, იმ მიზნით, რომ საქართველო მთლიანად იყოს დაკავშირებული დასავლეთთან, როდესაც რუსეთში დიდი გრიგალი დაიწყება.

ეკა აბაშიძე

„ინტერპრესნიუსი“

ავთანდილ წულაძე - მაკრონის, შოლცისა და ტუსკის შეხვედრის შემდეგ ცხადი გახდა, რომ უკრაინის იარაღის გარეშე დატოვების გეგმა ჩავარდა, ევროპისა და უკრაინა-რუსეთს შორის სამხედრო დაპირისპირება გაგრძელდება  და გაღრმავდება
ახალი ზოოპარკი და ახალი ბინადრები, რომელთა ნახვაც დამთვალიერებლებს შეეძლებათ - რა ეტაპზეა თბილისის ზღვაზე ახალი ტერიტორიის მოწყობა?
ქართული პრესის მიმოხილვა 18.03.2024
კავკასიის ავტომარკეტი - ავტომობილის ყიდვის ახლებური გამოცდილება
ქართული ღვინის წარმატება იაპონიაში - TSV Estate Winery-მ განსაკუთრებული მოწონება დაიმსახურა
ახალი „ბაკურიანი“ ხილის გემოთი - ნატურალური მინერალური წყალი, ბაკურიანის მთებიდან, ნაკლები შაქრით