საქართველოში ესტონეთის ელჩი რიინა კალიურანდი მიიჩნევს, რომ „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის“ შესახებ კანონი საქართველოს ევროკავშირში ინტეგრაციისთვის დაბრკოლებას წარმოადგენს. დიპლომატი აღნიშნავს, რომ ესტონეთი საქართველოსთან ჩვეულ საქმიანობას ვერ გააგრძელებს, რადგან ეს არის ნაბიჯი, რომელიც შეგნებულად გადაიდგა იმ ყველაფრის წინააღმდეგ, რისი გაკეთებაც დასავლეთმა საქართველოს ურჩია.

როგორ წარიმართება ახლა ურთიერთობა თბილისსა და ევროკავშირის დედაქალაქებს შორის, საქართველოსთვის რა შესაძლო რეგულაციების დაწესებას განიხილავენ დასავლეთში და რას ფიქრობს ესტონელი დიპლომატი ქვეყნის საგარეო პოლიტიკურ კურსზე, - ამ და სხვა თემებზე ესტონეთის ელჩმა საქართველოში რიინა კალიურანდმა „ინტერპრესნიუსთან“ ექსკლუზიურ ინტერვიუში ისაუბრა.

- „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის“ შესახებ კანონი კვლავ განხილვადი თემაა. იმის მიუხედავად, რომ ევროკავშირის წევრი ქვეყნების ლიდერებმა მმართველ პარტიას ბევრჯერ მოუწოდეს კანონი უკან გაეწვია, 28 მაისს საქართველოს პარლამენტმა კანონზე პრეზიდენტის ვეტო მაინც დაძლია. არსებული დაძაბულობის ფონზე, თქვენი აზრით, როგორ წარიმართება ახლა თბილისსა და ევროკავშირის წევრი ქვეყნების დედაქალაქებს შორის ურთიერთობა. გაერთიანების ლიდერები "უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის" შესახებ კანონს ევროინტეგრაციის მთავარ ხელისშემშლელ ფაქტორად ასახელებენ. ამის გათვალისწინებით, ევროკავშირში გაწევრიანების რა პერსპექტივა და შანსები აქვს საქართველოს ახლა?

- როგორც თქვენ მართებულად აღნიშნეთ, ევროკავშირი შეშფოთებულია ამ კანონით და მე შემიძლია მხოლოდ დავადასტურო, რომ ეს ნამდვილად არის დაბრკოლება საქართველოსთვის ევროინტეგრაციის გზაზე. რატომ არის ასე? უპირველეს ყოვლისა, ვფიქრობ, როდესაც ეს კანონი პარლამენტში გამოჩნდა ერთი წლის წინ, ჩვენ ნათლად განვაცხადეთ, რომ ამ კანონს შედეგები მოჰყვებოდა, რადგან ეს კანონი არ შეესაბამება ევროკავშირის სტანდარტებს, ჩვენს ღირებულებებს და დემოკრატიულ საზოგადოებას, რადგან ის საზოგადოების ძალიან დიდი ნაწილის დემონიზებასა და სტიგმატიზაციას ახდენს. სწორედ ამიტომ, ჩვენ ასევე გავაფრთხილეთ, რომ რეალურად როცა საქმე ეხება არასამთავრობო ორგანიზაციების დაფინანსებას, არსებობს სხვა საშუალებები, რომლებიც შეიძლება გამოიყენონ. ერთი წლის წინ ეს კანონი უკან გაიწვიეს. სამწუხაროდ, დაპირების მიუხედავად, რომ მას უკან არ დააბრუნებდნენ, მათ ეს მაინც გააკეთეს. ჩვენი გზავნილი იყო ძალიან მკაფიო, თუ ეს კანონი მიიღება, ჩვენ ვერ გავაგრძელებთ ჩვეულ საქმიანობას საქართველოსთან, რადგან ეს არის ნაბიჯი, რომელიც შეგნებულად გადაიდგა იმ ყველაფრის წინააღმდეგ, რისი გაკეთებაც ჩვენ გირჩიეთ.

საქმე მხოლოდ ამ კანონს არ ეხება, არის სხვა კანონებიც, რომლებიც ასევე საკამათოა და ეწინააღმდეგება ევროკავშირის ღირებულების სისტემას. საქართველო შესაძლოა, ძალიან დიდხანს დარჩეს ევროკავშირის მოსაცდელ ოთახში. ვფიქრობ, ყველაფერი გავაკეთეთ, რაც შეგვეძლო. ჩვენ ყველა არგუმენტი მივაწოდეთ საქართველოს მთავრობას და პარლამენტს, თუნდაც მათ თქვან, რომ ლეგიტიმური არგუმენტები არ გაუგიათ. ვფიქრობ, ჩვენ ბევრი არგუმენტი მოვიყვანეთ. ჩვენ მათ ასევე მივეცით აღწერილობები იმის შესახებ, თუ როგორ ვექცევით ამ საკითხებს ჩვენ, სხვა საზოგადოებები.

მაგალითად, ესტონეთში ასევე არის ბევრი არასამთავრობო ორგანიზაცია. ბევრი არასამთავრობო ორგანიზაცია ფინანსდება სხვა ქვეყნებიდან, ევროკავშირის ქვეყნებიდან. ჩვენ არ გვეშინია, რომ ისინი ძირს უთხრის ჩვენს დემოკრატიას. სამოქალაქო საზოგადოების როლი არის კრიტიკული იყოს მთავრობისა და პარლამენტის საქმიანობის მიმართ და დააყენოს კრიტიკული საკითხები. თუ თქვენ ხართ კონსოლიდირებული და ძლიერი დემოკრატია და ხართ სამართლიანად არჩეული მთავრობა და პარლამენტი, თქვენ არ უნდა ინერვიულოთ იმაზე, რომ სამოქალაქო საზოგადოება რამენაირად შელახავს თქვენს ლეგიტიმაციას. ორივე მხრიდან შეიძლება იყოს მკაცრი საუბარი, მაგრამ ეს სხვა საშუალებებით უნდა დაიძლიოს და არა რეპრესიული საშუალებებით.

სასჯელზე არ უნდა იყოს საუბარი. ეს არ უნდა იყოს სტიგმატიზაცია, რადგან სწორედ ამას ვხედავთ აქ. თუ გვინდა, რომ ვიყოთ ევროკავშირის წევრები, როგორც ადამიანის უფლებების, სამოქალაქო თავისუფლებების და ყველა ამ თავისუფლების მფარველი, რომელსაც ჩვენ ძალიან ვაფასებთ, ჩვენ ყველამ უნდა ვითამაშოთ წესების მიხედვით.

სამწუხაროა, რომ საქართველოს ხელისუფლება ერთი მხრივ ამბობს, რომ უახლოვდება ევროკავშირს, მაგრამ მათი ქმედებები ამას არ ადასტურებს. თქვენ არ შეგიძლიათ ხალხს დაჰპირდეთ ისეთ რამეს, რისი დაპირებაც თქვენზე არ არის დამოკიდებული, როგორიცაა გახდეთ ევროკავშირის წევრი 2030 წლისთვის. ეს ჩვენზე, წევრ ქვეყნებზეა დამოკიდებული. ჩვენ ასევე გავიარეთ ევროკავშირში გაწევრიანების პროცესი და ასეთი კრიტერიუმები არასოდეს დაგვიყენებია ეჭვქვეშ. ვფიქრობ, ეს არის ის, რომ შესაძლოა ესტონეთი ცოტა უფრო მგრძნობიარე იყოს ამ საკითხთან დაკავშირებით, რადგან ახლა ვიცით, რომ მოთხოვნები ასპირანტი ქვეყნების მიმართ ყოველთვის უფრო მაღალია, ვიდრე არსებული წევრების მიმართ. ჩვენი კანონმდებლობა, შესაძლოა, ბევრად უფრო ნორმატიულიც არის. მაგრამ ბოლოს და ბოლოს, ეს ჩვენთვის სასარგებლოა.

- 11 ივნისს რიიგიკოგუმ (ესტონეთის პარლამენტმა) მიიღო განცხადება, რომელიც „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ კანონის მიღებასა და „ევროპული ღირებულებების მიტოვებასთან დაკავშირებით“ საქართველოს მთავრობისა და საპარლამენტო უმრავლესობის ქმედებებს გმობს. განცხადების პროექტში, აღნიშნულია, „სანამ საქართველოს მთავრობა და პარლამენტი არ დაიწყებენ დემოკრატიული კრიზისის გადაწყვეტას კანონის უზენაესობისა და სამოქალაქო უფლებების დაცვის გზით და არ გააუქმებენ „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ კანონს, რიიგიკოგუ მიიჩნევს, რომ აუცილებელია ესტონეთმა დაბლოკოს ყველა შემდგომი პროცესი, რომელიც უკავშირდება საქართველოს ევროკავშირში გაწევრიანებას, გაყინოს განვითარების თანამშრომლობა საქართველოს სახელმწიფო უწყებებთან და გამოყოფილი თანხები საქართველოს სამოქალაქო საზოგადოების მხარდასაჭერად გამოიყენოს“. განცხადებაში ასევე აღნიშნულია, რომ „აუცილებელია ევროკავშირის საბჭოს შესთავაზონ ბიძინა ივანიშვილის, საქართველოს მთავრობის წევრების, საქართველოს პარლამენტის ლიდერებისა და ხელმძღვანელობის, პარტია „ქართული ოცნების“ საპარლამენტო ჯგუფის წინააღმდეგ სანქციების დაწესება, მათ შორის ევროკავშირში შესვლის აკრძალვა. თუ ეს წინადადება არ იქნება მხარდაჭერილი, რიიგიკოგუს სურს, რომ ესტონეთმა დააწესოს რესპუბლიკის მთავრობის სანქციები, მათ შორის, ესტონეთის რესპუბლიკაში შესვლის აკრძალვა აღნიშნული პირების მიმართ“. თქვენ რამდენად რეალისტურად მიგაჩნიათ მოვლენების ამ სცენარით განვითარება? როგორ ფიქრობთ თუ ევროკავშირის საბჭო არ გაითვალისწინებს ესტონეთის განცხადებას, დაუწესებს თუ არა უშუალოდ ოფიციალური ტალინი აღნიშნულ პირებს სანქციებს?

- პირველ რიგში, დავიწყებ იმით, რომ ეს არის პარლამენტის პოლიტიკური განცხადება. ეს აჩვენებს, რომ შესაძლოა ევროპის ზოგიერთი დიდი ქვეყნისგან განსხვავებით, საქართველო მათთვის დღის წესრიგში დგას. ესტონეთში ეს არის საზოგადოების ინტერესი. საქართველოში განვითარებული მოვლენებიც საზოგადოების ინტერესს იწვევს. სწორედ ამიტომ გამოეხმაურა ესტონეთის პარლამენტი იმას, რაც აქ ხდება. მაგრამ, როგორც ვთქვი, ეს არის პოლიტიკური განცხადება. ბევრი საკითხი, რომელიც იქ არის ნახსენები, ასევე განიხილება ევროპულ დონეზე. ამ განცხადებაში ბევრი სიახლე არ არის. მთავარი გზავნილია, რომ ევროპამ რაღაც უნდა გააკეთოს. რაღაც უნდა გავაკეთოთ სიტუაციის გამოსასწორებლად.

რა არის გასაკეთებელი, რა არ შეიძლება, ჩვენ ეს არ ვიცით. არის რაღაცები, რისი გაკეთებაც შეიძლება, არის რაღაცები, რაც არ შეიძლება. ამ ყველაფერზე ამ თვის ბოლოს განხილვა იქნება როგორც საგარეო საქმეთა მინისტრების საბჭოში, ასევე ბრიუსელში ევროსაბჭოში. ყველა წევრი ქვეყანა მონაწილეობს მასში და ყველა ვარიანტი მაგიდაზეა. ესტონეთი ძალიან ხმამაღლა საუბრობს ზოგიერთ ვარიანტზე. ასევე მნიშვნელოვანია, რომ ევროკავშირმა დაიცვას თავისი და წევრი სახელმწიფოების ინტერესები. ჩვენ ყოველთვის არ შეგვიძლია კომპრომისების გაკეთება, როცა რომელიმე მთავრობა რაიმე სახის კანონს იღებს. მე ვფიქრობ, რომ მთლიანობაში ევროკავშირს შეუძლია დაიცვას ყველა წევრი ქვეყანა მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ჩვენ ყველა ერთნაირ წესებს დავიცავთ. არ შეიძლება მოხვიდე და თქვა: მინდა კლუბის წევრი გავხდე, მაგრამ ჩემი წესები მაქვს. ეს ასე არ მუშაობს. სამწუხაროდ, რამდენიმე ღონისძიება შეიძლება საკმაოდ მტკივნეული იყოს საზოგადოებისთვისაც. საზოგადოების დასჯა არავის უნდა, მაგრამ უნდა ვაჩვენოთ, რომ ეს არის თამაშის წესების არ დაცვის შედეგი. ქართველი ხალხი, რომელიც ევროკავშირში გაწევრიანებისკენ ისწრაფვის, შეადგენს მოსახლეობის 85%-ს, საქართველოს მთავრობას აქვს ვალდებულება შეასრულოს ამ ხალხის სურვილი და ითამაშოს წესებით.

- თქვენ აღნიშნეთ, რომ ევროკავშირის მიზანს არ წარმოადგენს საქართველოს დასჯა. რიიგიკოგუ ასევე საჭიროდ მიიჩნევს, რომ ესტონეთმა მხარი დაუჭიროს ევროკავშირის საბჭოში საქართველოსა და ევროკავშირს შორის უვიზო რეჟიმის გაყინვას მანამ, სანამ არ გაუქმდება კანონი „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“. მაგრამ ამ გზით საქართველოს მოსახლეობა დაკარგავს ევროკავშირში უვიზოდ გამგზავრების შესაძლებლობას. რამდენად სამართლიანად მიგაჩნიათ საქართველოს მოქალაქეებისთვის მისი გაუქმება?

- დიახ, შეიძლება ასეთი ინტერპრეტაციაც მივცეთ, რომ ეს სასჯელის მსგავსია. ეს შეიძლება ბევრს არ მოეწონოს. გასაგებია. მეორე მხრივ, სავიზო თავისუფლება საქართველოს ევროკავშირთან პრივილეგირებული ურთიერთობის ნაწილია და ის ასევე მოითხოვს გარკვეული კრიტერიუმების შესრულებას. ჩვენ ვხედავთ, რომ შექმნილი ვითარებიდან გამომდინარე, ძალიან ბევრი ადამიანი ტოვებს ქვეყანას. ევროპაში თავშესაფრის მაძიებელთა რიცხვი გაიზარდა. ძალიან ბევრი მათგანი ევროპაში არალეგალურად ხვდება. ეს არის ამ პოლიტიკის ცუდი მხარე. ეს უფრო ისევ ინსტრუმენტს ჰგავს, იმის ჩვენებას, რომ რაც არ უნდა პროგრესს მიაღწიოთ ევროკავშირისკენ ამ გზაზე, თქვენ უნდა გააგრძელოთ იგი. მოვლენების შემობრუნების შანსი არსებობს.

ევროკავშირი არის წესების ნაკრები, ცხოვრების წესი და არა საქველმოქმედო ორგანიზაცია. თუ ეს ცხოვრების წესი და ეს ღირებულებები რაიმე მიზეზით მიუღებელია, ევროკავშირსაც აქვს უფლება შეცვალოს ეს პრივილეგირებული ურთიერთობა. ეს ხალხთან არაფერ შუაშია, თუმცა ხალხი დაზარალდება. მაგრამ შემდეგ, საბოლოოდ, ხალხს ექნება არჩევანი. არჩევნები მოდის და ეს ქართველი ხალხის გადასაწყვეტია. სავიზო თავისუფლების შეჩერება არასოდეს არ უნდა განხორციელდეს, მაგრამ ეს არის რეალური ინსტრუმენტი. და ეს შეიძლება შეიცვალოს, რადგან ეს ტექნიკური საკითხია. ამას მხოლოდ უმრავლესობის (qualitative majority) ხმა სჭირდება და ესტონეთი ამ საკითხს აყენებს დღის წესრიგში როგორც ვარიანტს. ჩვენ არ ვიცით, ექნება თუ არა მას მხარდაჭერა სხვა წევრი ქვეყნების მხრიდან. მაგრამ ჩვენ ვხედავთ, რომ ეს არის ერთ-ერთი ასეთი რეალისტური ვარიანტი, რომელიც შეიძლება გაკეთდეს. ეს არ არის ქართველი ხალხის წინააღმდეგ, მაგრამ ეს არის ის, რაც წარმოიშვა საქართველოს ხელისუფლების პოლიტიკის შედეგად.

- ესტონეთის პარლამენტში მიღებულ განცხადებას საქართველოს ხელისუფლების კრიტიკა მოჰყვა. მაგალითისათვის, პარლამენტის თავმჯდომარემ, შალვა პაპუაშვილმა განაცხადა: „საქართველოს ხელისუფლება არჩეულია ქართველ ხალხის მიერ, რომ ქართველი ხალხის ინტერესები გაატაროს. როდესაც საკითხი დგას ქართველი ხალხის, თუ სხვათა ინტერესები, ჩვენ ვირჩევთ ქართველი ხალხის ინტერესებს. მიუხედავად იმისა, თუ როგორ ანტიქართულად იქცევა სხვადასხვა პოლიტიკოსი, ჩვენი დამოკიდებულება ესტონელი ხალხის მიმართ არ იცვლება“. რა არგუმენტებით უპასუხებდით საქართველოს ხელისუფლების ამ კრიტიკას?

- ეს ნამდვილად არ არის კრიტიკა. ეს არის მათი რეაქცია ჩვენს საპარლამენტო განცხადებაზე, რომლის დაცვაც არ მიწევს, რადგან ეს არის ჩვენი პარლამენტის პოლიტიკური განცხადება. მხოლოდ იმის თქმა შემიძლია, რომ ქართველებსა და ზოგადად ესტონელებს შორის არის ძალიან კარგი ურთიერთობა, ძალიან თბილი ურთიერთობა. ძალიან ბევრი ესტონელია, ვისაც ბევრი მეგობარი, დიდი ხნის მეგობრები ჰყავს საქართველოში და პირიქით. ქართველები ესტონეთში სწავლობენ. ასე რომ, მე ვერ ვხედავ, რომ ეს საზიანოა ჩვენი ხალხის ურთიერთობისთვის. რა თქმა უნდა, პარლამენტებს ხალხი ირჩევს. ის, რაც ჩვენმა პარლამენტმა თქვა, მაშინ ასევე უნდა წარმოადგენდეს ჩვენი ხალხის ინტერესებს ამ თვალსაზრისით.

- 15 მაისს საქართველოში ვიზიტით მყოფი ლიეტუვის, ესტონეთის, ისლანდიისა და ლატვიის საგარეო საქმეთა მინისტრები სტუდენტების მარშს შეუერთდნენ და აქციის მონაწილეებს პარლამენტთან სიტყვით მიმართეს. მათ შორის იყო ესტონეთის საგარეო საქმეთა მინისტრი, მარგუს ცაჰკნა. მინისტრების სიტყვით გამოსვლას საქართველოს ხელისუფლების მხრიდან კრიტიკა მოჰყვა. მათი თქმით, უცხო ქვეყნის საგარეო საქმეთა მინისტრი, დიპლომატი აქციაზე სიტყვით არ უნდა გამოდიოდეს. მათ შორის იყო დედაქალაქის მერი კახა კალაძე, რომელმაც განაცხადა: „ეს არის შეურაცხყოფა. ყველა განვითარებული ქვეყანა მოიქცეოდა ისე, რომ ამ საგარეო საქმეთა მინისტრებს ხელს მოკიდებდა და პანღურებით ქვეყნიდან გაყრიდა“. როგორ ფიქრობთ, რამდენად სწორი ნაბიჯი იყო საგარეო საქმეთა მინისტრის აქციაზე სიტყვით გამოსვლა და რა საპასუხო არგუმენტები გაქვთ საქართველოს ხელისუფლების კრიტიკის მიმართ?

- რა თქმა უნდა, არსებობს ძალიან კონკრეტული წესები დიპლომატიაში და ასევე სახელმწიფო-სახელმწიფოს ან მთავრობა-მთავრობის ურთიერთობაში. არის წესები, რომლებიც დაწერილია, არის წესები, რომლებიც დაუწერელია. ეს ყველაფერი ძალიან შავი-თეთრად ჩანს. მაგრამ კიდევ, არის მომენტები, რომლებიც არც ისე შავია და არც თეთრია, ისინი საკმაოდ ნაცრისფერია. უნდა ვთქვა, რომ ჩვენი მინისტრების სცენაზე გასვლის ერთ-ერთი ხელშემწყობი პრესრელიზი იყო, რომელიც პარლამენტის თავმჯდომარესთან შეხვედრისთანავე გავრცელდა. ამ პრესრელიზის არსი ზუსტად საპირისპირო იყო, რაც რეალურად ითქვა შეხვედრაზე. ეს იყო გზა ამ მინისტრებისთვის, რომ პირდაპირ მიეწოდებინათ თავიანთი გზავნილი და ეთქვათ ის, რაც უნდა ეთქვათ. მათ არაფერი უთქვამთ ისეთი, რაც დახურულ კარს მიღმა არ უთქვამთ. მათ მხარდაჭერა გამოუცხადეს საქართველოსა და ქართველი ხალხის ევროპულ გზას. როგორც მახსოვს, ჩემმა მინისტრმა თქვა, რომ ჩვენ თქვენს გვერდით დავდგებით, როგორც 2008 წელს და ყოველთვის ასე ვიქნებით და დავდგებით ქართველ ხალხთან ერთად.

ისინი არ იყვნენ კრიტიკული ხელისუფლების მიმართ. მათ არანაირი პოლიტიკური განცხადება არ გაუკეთებიათ. მათ არც კი გააკრიტიკეს არსებული მდგომარეობა, რადგან ეს იყო საშინაო საქმე. მე მესმის შიდა პოლიტიკის ჩარევის არგუმენტი. მაგრამ, როგორც უკვე ვთქვი, არის მომენტები, როდესაც ყველაფერი არც ისე შავ-თეთრია.

- საქართველოს ხელისუფლების მხრიდან ხშირად ჟღერდება განცხადებები „გლობალური ომის პარტიის“ შესახებ. როგორ ფიქრობთ, რა მიზანს წარმოადგენს ამ თემის წამოწევა და თქვენი აზრით ვის გულისხმობენ ისინი „გლობალური ომის პარტიაში“?

- “გლობალური ომის პარტია” არავინ და ყველაფერია ერთდროულად. როდესაც პარლამენტის ან მთავრობის წარმომადგენლებს ვეკითხებით, ვის გულისხმობთ გლობალური ომის პარტიაში, ისინი ჩვეულებრივ ამბობენ, რომ “ეს თქვენ არ ხართ”. მაგრამ ვკითხულობთ ინტერვიუებს, ვკითხულობთ იმავე ადამიანების განცხადებებს, ძალიან ნათლად გვესმის, რომ მათთვის ჩვენ შეიძლება ვიყოთ ამის ნაწილი - მე როგორც ესტონეთი, მე როგორც ევროკავშირი, მე როგორც დასავლეთის ნაწილი. როგორც ჩანს, ეს არის საშუალება, რომ მთავრობამ და პარლამენტმა ეს აბსტრაქტული მტერი არჩევნების წინ ხალხს დაანახოს. მათ სჭირდებათ მტრის ფიგურა, ვინმეს წინააღმდეგ ბრძოლა, ვინც არ უნდა იყოს. მაგრამ ჩემი პრობლემა აქ არის ის, რომ მათ აირჩიეს სრულიად არასწორი მტერი. მათ თავიანთი ყველაზე დიდი პარტნიორები და მხარდამჭერები მტრად წარმოაჩინეს. ეს გზავნილი ასევე გავრცელებულია ევროპაშიც და ყველგან. ხშირად ამბობენ, რომ ჩვენ, დიპლომატები ვავრცელებთ დეზინფორმაციას, თუ რა ხდება საქართველოში. მაგრამ ისინი ამავდროულად ავრცელებენ დეზინფორმაციას, ამ ინფორმაციას ჩვენზე, როგორც საქართველოს სახელმწიფოს მტერზე, როგორც საქართველოს მთავრობისა და პარლამენტის ლეგიტიმურობას ძირის გამომთხრელებზე და ეს სიმართლეს არ შეესაბამება.

საქართველოში დამოუკიდებლობის აღდგენის დღიდან მრავალი წელია, რაც კეთილი მიზნებით ვართ აქ. ჩვენ მხარს ვუჭერდით საზოგადოებას. ჩვენ გავუზიარეთ ჩვენი რეფორმის გამოცდილება. ჩვენ მხარი დავუჭირეთ პატარა თემებს. ჩვენ დავეხმარეთ ყველა სახის სტრატეგიული დოკუმენტის გადახედვას. ჩვენ მივეცით საქართველოს ყველანაირი მხარდაჭერა, რომელიც მას სჭირდებოდა წინსვლის, პროგრესსა და ევროკავშირთან და ნატოსთან დაახლოებას. უბრალოდ არ არის სამართლიანი ჩვენი დემონიზაცია. ეს არის მესიჯი, რომელიც მივიღეთ. ახლა თქვენი, ხალხის გადასაწყვეტია; ქართველებმა უნდა გადაწყვიტონ, მიიღებენ თუ არა ამას. ეს ჩემი გადასაწყვეტი არ არის. თქვენი გადასაწყვეტია.

- მინდა გკითხოთ საქართველოს საგარეო პოლიტიკურ კურსზეც. რამდენად იზიარებთ შეფასებას, რომ ხდება საქართველოს მთავარი საგარეო პარტნიორების, ვაშინგტონისა და ბრიუსელის პეკინით „ჩანაცვლება“? და ხომ არ არის ამის მიზეზი ფართოდ გავრცელებული ნარატივი, რომ საქართველო ევროკავშირისა და ნატოს კართან მოცდით დაიღალა?

- მე ვფიქრობ, რომ საგარეო პოლიტიკა ყველა ქვეყნის სუვერენული არჩევანია. თუ საქართველო გადაწყვეტს, რომ ევროპული გზა ყველაფერთან ერთად, რაც მას მოიცავს, საკმარისი არ არის, მაშინ ალტერნატივების პოვნა მათზეა დამოკიდებული, მაგრამ ასევე უნდა გათვალოს მოსალოდნელი შედეგები და იპოვოს ბალანსი. უბრალოდ, არ შეგიძლიათ ყველა მიმართულების ერთდროულად გატარება. ევროკავშირის პოლიტიკისა და ევროკავშირის მიმართულებების წინააღმდეგ წასვლით ვერ მოხერხდება გახდე ევროკავშირის წევრი. მე მესმის, რომ სამყარო ამჟამად ძალიან არასტაბილური (ტურბულენტური) ადგილია. ყველა ჩვენგანის უსაფრთხოება სასწორზე დევს. რა შედეგები მოჰყვება რუსეთის ომს უკრაინაში ამ რეგიონისთვის, ძალიან გაურკვეველია. ახლა უკვე ვხედავთ, რომ ზოგიერთ შემთხვევაში ომი ქმნის შესაძლებლობებს. მეორეს მხრივ, ჩვენ ვხედავთ, რომ ის ასევე ხურავს ზოგიერთ კარს და შეიძლება შეიცვალოს გარკვეული პოლიტიკა.

შეგიძლიათ სავაჭრო ურთიერთობა გქონდეთ ჩინეთთან, შეგიძლიათ გქონდეთ სავაჭრო ურთიერთობები ინდოეთთან, არაბთა გაერთიანებულ საამიროებთან, ნებისმიერ მხარესთან, მაგრამ ჩვენ ყველამ ვიცით, რომ ყველაფერს აქვს ფასი.

მაგრამ ვფიქრობ, თქვენ ასევე უნდა იცოდეთ რა არის თქვენი მიზანი, რადგან თუ არ იცით სად მიდიხართ, მაშინ აშკარაა, რომ წარმოდგენაც არ გაქვთ, რომელი გზაა სწორი. და, როგორც ჩანს, აქ არის ის შემთხვევა, როდესაც ჩვენ გვესმის ერთდროულად ურთიერთგამომრიცხავი პოლიტიკისა თუ მიმართულებების განცხადებები. ეს ცოტა დამაბნეველია. აქ საუბარია კომუნიკაციაზე. მე ასევე მესმის, რომ ეს დაბნეულობა სწორედ წინასაარჩევნოდ შეიქმნა იმის საჩვენებლად, რომ რეალურად „ყველაფერი გვაქვს კონტროლის ქვეშ“. ყველა მიმართულება კონტროლს ექვემდებარება, თუმცა, რეალურად ზოგიერთი მათგანი შეიძლება არ არსებობდეს.

- 9 ივნისს ევროპარლამენტის არჩევნები დასრულდა. ევროკავშირის 400 მილიონამდე მოქალაქემ ჯამში ევროპარლამენტის 720 წევრი აირჩია. როგორ შეაფასებდით ევროპარლამენტის არჩევნების შედეგებს ევროკავშირისთვის, სადაც მემარჯვენე და ულტრამემარჯვენე ჯგუფებმა მოქალაქეთა შედარებით მეტი მხარდაჭერა მიიღეს, გერმანიისა და საფრანგეთის ხელისუფლებებმა კი საკმაოდ დიდი მარცხი იწვნიეს. რას გვეტყოდით უშუალოდ ესტონეთზე? თქვენი აზრით, როგორ იქნება ძალთა ბალანსი და კოალიციები ახლა ევროპარლამენტში?

- ეროვნულ დონეზე გარკვეული ცვლილებების მიუხედავად, ვფიქრობ, ევროპარლამენტის საერთო სურათი ძალიან არ შეიცვლება. ვფიქრობ, ის პოლიტიკის მიმართულებები, რომლებიც აქამდე არსებობდა, გაგრძელდება. თავად წევრი სახელმწიფოები როგორ აფასებენ შიდა ძალაუფლების ბრძოლას, ეს მათზეა დამოკიდებული, რა თქმა უნდა. შესაძლოა მათ უნდა გაიარონ შიდა შეფასება, თუ რა უნდა გააკეთონ, როგორ მართონ ეს სიტუაცია. მაგრამ რაც შეეხება ესტონეთს, ვიტყოდი, რომ არჩევნებმა კარგად ჩაიარა. დიდი სიურპრიზი არ ყოფილა. პარტიამ "Pro-patria" (Isamaa) კარგი შედეგი აიღო. მათ დამატებითი ადგილი მიიღეს და სოციალ-დემოკრატებმა ორი ადგილის შენარჩუნება მოახერხეს. რეფორმების პარტიამ, ჩვენმა სამთავრობო პარტიამ ერთი ადგილი დაკარგა. თუმცა, ესტონეთი ახლა შიდა რთულ ვითარებაშია, რადგან ჩვენ ჯერ კიდევ ძალიან მყიფე ეკონომიკური მდგომარეობა გვაქვს და ჯერ კიდევ ვიბრძვით COVID-ისა და უკრაინაში ომის დაწყების შედეგებს. ჩვენ კვლავ ვცდილობთ ვიპოვოთ ბალანსი. ამჟამინდელ ხელისუფლებას სჭირდება ყველა ძალიან რთული გადაწყვეტილების მიღება, რაც ასევე გასაგებია, თუ რატომ არიან ისინი შესაძლოა არც ისე პოპულარული.

ამავდროულად, ისინი იყვნენ ესტონეთის საგარეო პოლიტიკისა და უკრაინის მხარდაჭერის მშვენიერი სპიკერები ევროპასა და მსოფლიოში. ასე რომ, ვფიქრობ, საერთო სურათი კარგია, როცა საქმე ესტონეთს ეხება. როგორც წესი, ევროპულ არჩევნებში მონაწილეობა გარკვეულწილად დაბალია, ვიდრე ეროვნულ არჩევნებში. მაგრამ ესტონეთში ეს ცოტათი მაღალი იყო, ვიდრე წინა არჩევნებზე. ამ ყველაფერში დიდ უბედურებას ვერ ვხედავ.

როდესაც მე მესმის განცხადებები, რომ ახლა მემარჯვენე პარტიები მოდიან ხელისუფლებაში და ყველაფერი გართულდება და ეროვნული ინტერესები გაიმარჯვებს და ა.შ. ვფიქრობ, ევროპარლამენტში ახლა არის საკმარისი ბალანსი, იმისათვის, რომ გემი არ ჩაიძიროს.

ჩვენ ვნახეთ, რომ პოპულისტური მოძრაობა დიდი ხნის განმავლობაში წინა პლანზე წამოვიდა. თითქმის 10-15 წელია, რაც ამას ვხედავთ. ასევე, ჩვენ ვხედავთ, რომ ზოგიერთი მემარჯვენე პარტია ან რადიკალური პარტია აყალიბებს მთავრობებს ან თუნდაც ისინი მიწვეულნი არიან კოალიციურ მთავრობაში. ესტონეთშიც გვქონდა ეგ შემთხვევა. ბოლოს და ბოლოს, პოპულისტური პარტიების ან რადიკალური მემარჯვენე პარტიების პრობლემა ის არის, რომ ისინი არ ასრულებენ დანაპირებს, რადგან ისინი თავიანთ არგუმენტებს უარყოფითად აყალიბებენ. ისინი ყველას და ყველაფრის წინააღმდეგ არიან, მაგრამ არ გვთავაზობენ პოზიტიურ დღის წესრიგს ან კონსტრუქციულ ალტერნატივას. საბოლოოდ, ხალხი მათ ნათქვამს ბლეფს (ან ტყუილს) დაუძახებს და ისევ პარლამენტს მიღმა დარჩებიან. ეს ჩვეულებრივ ასე ხდება. ამ საკითხზე ძალიან არ ვღელავ, სიმართლე გითხრათ.

- საქართველოს ხელისუფლების წარმომადგენლები დიდი ინტერესით ელოდებოდნენ ევროპარლამენტის არჩევნებს და ჰქონდათ მოლოდინი, რომ უკეთესი ურთიერთობა ჩამოუყალიბდებოდათ სტრუქტურის ახალ წევრებთან, ვიდრე ეს ამ დრომდე დაკომპლექტებულ ევროპულ სტრუქტურაში იყო. ამ თვალსაზრისით თუ ელოდებით რაიმე ცვლილებას იმ ფონზე, როდესაც ულტრამემარჯვენეების წილი გაიზარდა ევროპარლამენტში და რამდენად საფუძვლიანი შეიძლება იყოს საქართველოს ხელისუფლების ვარაუდი, რომ ახალი ევროპარლამენტი მათ ნაბიჯებს უფრო პოზიტიურად შეაფასებს.

- სიმართლე გითხრათ, არ ვიცი, ვისთან აპირებენ უკეთესი კონტაქტების დამყარებას ან ვის მიმართავენ ამ შემთხვევაში. რა მიმართულებითაც არ უნდა წავიდნენ ისინი, ეს მათ გარკვეულ კატეგორიაში დააყენებს საერთო პოლიტიკურ სპექტრში. თუ ისინი თავს აიდენტიფიცირებენ უფრო ნაციონალისტურ, პოპულისტურ ან ულტრამემარჯვენე პარტიებთან, ეს მათზე იქნება დამოკიდებული. აიგივებს თუ არა ქართველი ხალხი საკუთარ თავს მათთან, ეს უკვე თქვენი, ხალხის გადასაწყვეტია.

- უკვე 2 წელზე მეტია, რაც უკრაინაში საომარი მოქმედებები გრძელდება. ცოტა ხნის წინ აშშ-მა რუსეთის თავდაცვის სექტორისა და იმ კომპანიების წინააღმდეგ, რომლებიც მოსკოვს სანქციებისთვის გვერდის ავლაში ეხმარებიან ახალი სანქციები შემოიღო. აშშ-ის შემდეგ, მოსკოვის საფონდო ბირჟას სანქციები დიდმა ბრიტანეთმაც დაუწესა. ომის დაწყებიდან დღემდე თავის მხრივ, ევროკავშირმა რუსეთის წინააღმდეგ სანქციების 13 პაკეტი აამოქმედა. სანქციების პირველი პაკეტის ამოქმედებიდან 2 წლის შემდეგ თვლით, რომ ისინი ეფექტური აღმოჩნდა რუსეთის წინააღმდეგ და მათ რეალური შედეგი გამოიღო? მაშინ, როდესაც, ექსპერტების ნაწილი ფიქრობს, რომ რუსეთმა ე.წ. „შავი ხვრელების“ მეშვეობით საერთაშორისო იზოლაციას თავი დააღწია.

- მე ვიტყოდი, რომ სანქციები არ არის ისეთი ქირურგიული ჩარევა, რომ ამოჭრა ცუდი ორგანო და დაინახო შედეგი. სანქციები, რომლებიც ევროკავშირმა და ასევე აშშ-მ შემოიღო, გრძელვადიანია. დრო სჭირდება მათ რეალურ გავლენას. ვფიქრობ, უკვე ამ სანქციებმა, რომლებიც 2014 წელს მივიღეთ გავლენა იქონია. თანდათანობით, სანქციების ყველა ეს პაკეტი, რომელიც აქამდე იქნა მიღებული, გავლენას მოახდენს რუსეთის ეკონომიკაზე, ასევე ომის მანქანაზე. როგორ შევაჩეროთ მთელი ეს ომის მანქანა? სულაც არ არის ადვილი. ვფიქრობ, რუსეთმა მართლაც იპოვა შიდა ალტერნატივები და მათ მიიღეს დახმარება მესამე ქვეყნებისგან მთელი ამ ომის მანქანის შესანარჩუნებლად, მაგრამ მთლიანობაში, როდესაც ქვეყანას სჭირდება საპენსიო ფონდებისა და კეთილდღეობის ფონდების გამოყენება, ეს არის ერთ-ერთი ნიშანი იმისა, რომ სანქციები რეალურად ქმედითია. ისინი ვეღარ სთავაზობენ ხალხს უსაფრთხოებას და სოციალურ დაცვას. რაღაც მომენტში ადამიანები ასევე შეამჩნევენ, რომ მათი ცხოვრება აღარ არის ისეთი უსაფრთხო და არც ისეთი კომფორტული, როგორც ეს ადრე იყო.

ეს შეიძლება არ გამოჩნდეს ისეთ დიდ ქალაქებში, როგორიცაა მოსკოვი ან სანქტ-პეტერბურგი, მაგრამ როდესაც გადიხარ პერიფერიებში, სადაც მაინც ბევრი სიღარიბეა, ვფიქრობ, რომ ეს რეგიონები ყველაზე მეტად დაზარალდება. თანდათან ეს გამოჩნდება დიდ ქალაქებშიც, სადაც ხელფასები აღარ იზრდება. რუსებმა შეიძლება თქვან, რომ ისინი თავს იზოლირებულად არ გრძნობენ, რადგან დასავლეთის გარდა სხვაგან ჰყავთ პარტნიორები.

არის ბევრი ქვეყანა, რომლებსაც ჯერ კიდევ სურთ მათთან საუბარი და სურთ მათთან ბიზნესის კეთება. მაგრამ ისინი იზოლირებულნი არიან დასავლეთის მიერ და ეს მნიშვნელოვანია, მტკივნეულია მაშინაც კი, თუ ისინი ამას არ აღიარებენ. რაღაც მიზეზების გამო, რატომღაც რუსეთში ადამიანებს ჯერ კიდევ სურთ საზღვარგარეთ წასვლა და სწავლა. მათ მაინც უნდათ საზღვარგარეთ წასვლა და საყიდლებზე სიარული პარიზსა თუ ნიუ-იორკში. ეს არ არის დასავლეთი, რომელიც სჯის რუსებს, ეს არის რუსეთის მთავრობა, რომელიც სჯის თავის ხალხს. არც რუსეთიდან გამოქცეული რუსების მდგომარეობაა იოლი. ეს არ არის მხოლოდ ქვეყნის წინააღმდეგ სანქციების 14 პაკეტი, ეს ბევრად უფრო ფართო საკითხია. საუბარია მათ თვითშეფასებაზე, თავდაჯერებულობაზე და ალტერნატივების პოვნის გზაზე. ეს არ არის იოლი, არც ქვეყნის შიგნით და არც გარეთ.

- უკრაინის პრეზიდენტი ვოლოდიმირ ზელენსკი ხშირად სტუმრობს პარტნიორ ქვეყნებს და მათ კიევისთვის მეტი დახმარებისკენ მოუწოდებს. მისი თქმით, აშშ-სა და ევროკავშირის სამხედრო დახმარება საკმარისი არ არის და წარმატების მისაღწევად საჭიროა უფრო ძლიერი იარაღის მიწოდება. როგორ შეაფასებდით უკრაინაში არსებულ საომარ ვითარებას? თქვენი აზრით, ხომ არ შეინიშნება ევროკავშირის ქვეყნებში ომით „გადაღლა“.

- ესტონეთის ინტერესშია, რომ უკრაინამ მოიგოს ეს ომი, ამიტომ ჩვენ ნამდვილად ვაკეთებთ ყველაფერს, რომ მხარი დავუჭიროთ უკრაინას. ესტონეთი უკრაინის ნომერ პირველი მხარდამჭერია ერთ სულ მოსახლეზე. ჩვენ ასევე გადავწყვიტეთ, რომ 2027 წლამდე ყოველწლიურად ჩვენი მშპ-ს 0,25%-ს გამოვყოთ უკრაინის სამხედრო დახმარებისთვის. ჩვენ ასევე წამოვიწყეთ რამდენიმე ინიციატივა უკრაინის მხარდასაჭერად. ერთი წლის წინ ჩვენ შევთავაზეთ, რომ შეიქმნას ფონდი უკრაინისთვის 1 მილიონი საარტილერიო ჭურვის მიწოდებისთვის.

კიდევ ერთი საკითხი ეხება რუსული გაყინული აქტივების გამოყენებას. ესტონეთის პარლამენტმა პირველმა მიიღო ევროკავშირში კანონი, რომელიც საშუალებას მოგვცემდა გამოვიყენოთ რუსეთის გაყინული აქტივები. მაქსიმუმს ვაკეთებთ, რაც შეგვიძლია. ვფიქრობ, ყველა ევროპული ქვეყანა აკეთებს იმას, რაც შეუძლია. ეს კლიშედ ჟღერს, მაგრამ მართლაც, დემოკრატიები ნელია. უკრაინას ბევრად მეტი სჭირდება. ვფიქრობ, ყველას ესმის, რომ სასწორზე ბევრად მეტია. ასე რომ, ეს დახმარება მოვა, თუნდაც დაგვიანებით. რაც შეეხება გადაღლას, ეს ნორმალურია. თქვენ არ შეგიძლიათ სამუდამოდ შეინარჩუნოთ ადრენალინი ან შიში, რადგან ერთ დღეს ეს ნორმად იქცევა. თქვენ მას ყოველდღიურობის ნაწილად იღებთ.

სწორედ ამიტომ, ჩვენ ასევე ავიღეთ პასუხისმგებლობა, რომ უკრაინა ყველა დღის წესრიგში იყოს. ჩვენ უნდა შევახსენოთ ხალხს, რომ ომი ჯერ არ დასრულებულა. ხალხი ყოველდღე იტანჯება; ყოველდღე კლავენ ადამიანებს. ვფიქრობ, ეს არის გზავნილი, რომელიც ჩვენთვის შესაძლოა უფრო ადვილი გასაგები იყოს, ვინ ესაზღვრება რუსეთს. ასევე, საქართველოსთვის ეს გასაგები უნდა იყოს. თქვენ შეასრულეთ თქვენი ნაწილი. თქვენ გქონდათ თქვენი ომი. მსგავსი რამ აღარ უნდა მოხდეს საქართველოში ან სადმე, ამიტომაც ჩვენ მაქსიმუმი უნდა გავაკეთოთ. ომი არსად არ უნდა ხდებოდეს.

„ინტერპრესნიუსი“

ბექა ბერიაშვილი